به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام والمسلمين محمدحسين فلاح‌زاده، كار‌شناس مسائل فقهي به پرتكرار‌ترين سوالات، مطابق با فتاواي حضرت آيت‌الله خامنه‌اي پاسخ داده است كه در ادامه متن سوالات و پاسخ آنها ارائه مي‌شود.
سوال: يك عزاداري مورد رضايت اهل بيت (ع) چه ويژگي‌هايي بايد داشته باشد؟
جواب: عزاداري دو حيث دارد: يك حيث محتوايي است و مطالبي كه گفته مي‌شود، يك حيث قالب و شيوه عزاداري است. از نظر محتوا آنچه كه گفته مي‌شود نبايد مطالب حرام و خلاف شرع باشد، يعني دروغ نباشد، غلو نباشد، موجب وهن به مذهب نباشد، موجب تنقيص مقام اباعبدالله (ع) و معصومين(ع) نباشد و همچنين موجب پايين آمدن مقام خود مومنين و عزاداران هم نباشد؛ يعني از نظر محتوا مطالب مستند باشد، خلاف عقايد مكتب اهل بيت نباشد، خلاف مرام اهل بيت نباشد الي آخر كه توضيح داده شد.
نسبت به شيوه عزاداراي اولا همراه با كار حرام نباشد مثل موسيقي حرام و امثال اين‌ها، موجب وهن مذهب هم نباشد، يعني كاري نكنند كه سوژه به دست دشمنان بيافتد و با اين شيوه عزاداري كه داريم، آنها عليه مكتب اهل بيت و پيروان مكتب اهل بيت تبليغ سوء داشته باشند. اجمالا اين را مي‌توانيم ويژگي‌هاي عزاداري مناسب مورد رضايت اهل بيت برشماريم.
سوال: با توجه به اطعام‌هايي كه در ايام محرم داده مي‌شود و انسان به حلال بودن آنها يقين ندارد، آيا خوردن آنها اشكال دارد؟ لطفا هم از نظر فقهي و هم از نظر اخلاقي پاسخ فرماييد. اگر نذري كسي كه خمس نمي‌دهد را بخوريم چطور؟
جواب: در مواردي كه انسان غذايي را يقين به حرام بودنش ندارد، مثل اطعام عزاداران، یا غذايي که در اين ايام براي شما مي‌آورند يا فردي مثلا نذري مي‌دهد و شما يقين داريد كه خمس نمي‌دهد، به نظر حضرت آقا خوردن آن غذا، چون يقين به حرام بودن يا مخلوط به حرام بودن نداريد، يعني يقين نداريد اين غذا حرام است، يقين نداريد كه متعلق خمس است، يعني خمس در اين غذا است، خوردنش اشكال ندارد.
اما از نظر اخلاقي - چون پرسيدند- بعضي‌ها مي‌گويند ممكن است اثر وضعي داشته باشد. اگر بتوانيد احتياط كنيد خوب است؛ به اين معنا كه اگر تبعات سويي ندارد نخوريد، قبول نكنيد، يا اينكه اگر مثلا متعلق خمس هست - نه به اين معنا كه حتما متعلق به خمس است يعني شبه داريد - خودتان خمسش را بپردازيد يا اگر موردي هست كه ممكن است از باب شبهه حرام، يعني مثلا مال مردم باشد، به عنوان رد مظالم بپردازيد؛ گرچه واجب نيست.
حكم اولي كه گفتيم شما يقين نداريد غذا از حرام است يا مخلوط به حرام است، خوردنش اشكالي ندارد. بنابراين در مجالس عزا كه شركت مي‌كنيد و اطعام مي‌كنند غذا مي‌دهند طعام براي شما مي‌آورند و امثال اين‌ها، خوردنش اشكال ندارد، از نظر فقهي حرام نيست. اما اگر كسي بخواهد - به قول معروف جز اولياي الهي باشد - پرهيز بيشتري داشته باشد احتياط خوب است.
سوال: نظر آقا در مورد برهنه شدن در عزاداري چيست؟ اگر فيلمبرداري نشود و زنان نيز نبينند چطور؟ آيا از نظر فقهي، ايشان حرام مي‌دانند اين كار را؟
جواب: در پاسخ به اين سوال بايد عرض كنيم حضرت آقا توصيه فرمودند به برخي از مداحان كه در عزاداري‌ها برهنه نشوند. اما اين به عنوان يك فتواي فقهي نيست كه ما بگوييم حرام است.
اگر نامحرماني نيستند، اگر مسئله سويي بر آن مترتب نيست، دشمنان سوء استفاده نمي‌كند ممكن است بگوييم حرام هم نباشد؛ مثلا يك جمع محدودي هستند فيلمبرداري هم نمي‌كنند، فقط مردان هستند حالا پيراهن را از تن درآوردند و سينه مي‌زنند؛ اما به طور كلي توصيه ايشان اين هست - به عنوان يك توصيه - كه در عزاداري‌هاي مرد‌ها برهنه نشوند. چرا؟ چون ممكن است هم در معرض ديد نامحرمان باشند و هم دشمنان باز از اين مسئله سوءاستفاده كنند براي تبليغ عليه مكتب اهل بيت.
سوال: اگر شخصي در روضه‌ها به صورتش دست بزند تا جايي كه صورتش زخم شود، حتي كبود شود، آيا اين عمل مشكلي دارد؟
جواب: در حد كبود شدن كه حالا ممكن است با زنجير زدن با سينه زدن بدن كبود شود، اگر ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد به نظر حضرت آقا اشكالي ندارد. اما كارهايي فرا‌تر از اين‌ها كه ممكن است دشمنان سوء استفاده كنند، مثل مجروح كردن خود، مثلا بدن را زخم كردن مثل قمه زدن، مثل عبور از روي آتش و امثال اين‌ها كه در بعضي جا‌ها برخي از افراد انجام مي‌دهند، چون به هر حال اين‌ها اعمال مستندي نيست، در عزاداري‌ها نه وارد شده است، نه سيره بر اين بوده است و امروزه هم دشمنان از اينگونه اعمال عليه مكتب اهل بيت و پيروان اهل بيت سواستفاده مي‌كنند، اگر در آن حد باشد بله اشكال دارد.
اما اگر در همين حد كه متعارف است سينه مي‌زنند زنجير مي‌زنند بدنشان ممكن است سرخ شود كبود شود، در حد متعارفش كه ضرر معتنابهي براي بدن نداشته باشد، اشكالي ندارد.
سوال: آيا هروله كردن در عزاداري اشكال دارد؟
جواب: اگر موجب وهن مذهب نباشد، يعني ديگران سوء استفاده نكنند عليه مكتب اهل بيت، اشكالي ندارد. ولي به طور كلي توصيه اين هست كه از اينگونه اعمال در عزاداري‌ها پرهيز كنند.
در پاسخ سوال‌هايي كه معمولا در مورد شيوهٔ عزاداري و برخي از كارهايي كه در عزاداري صورت مي‌گيرد و اشكال شرعي هم ندارد مثل تعزيه‌خواني و امثال اين‌ها، وقتي سوال شده است، ضمن تاييد آن عزاداري‌هاي متعارف و متعادلي كه از ديرباز بين مومنين مرسوم بوده اضافه فرمودند: «بهتر آن است كه مجلس ذكر مصيبت برپا كنند». پس معلوم است كه اينگونه كارهاي متعارف مثل هيئت‌هاي عزاداري مثل سينه‌زني و زنجيرزني به طور متعارف اين‌ها اشكالي ندارد و جزء شعائر ديني ما الان محسوب مي‌شود. اما يك كارهايي كه موجب وهن مذهب است درشان مومن نيست اين كار‌ها را انجام دهد، دشمنان از آن سوء استفاده مي‌كنند عليه مكتب تشيع، آن كار‌ها جايز نيست.
سوال: در برخي هيئت‌ها به علت استقبال پرشور جوانان و تراكم جمعيت و كمبود جا در حسينيه‌ها، خيابان‌هاي اطراف بسته شده يا تردد در آنها با مشكل مواجه مي‌شود. آيا اين كار اشكال دارد؟ يا اينكه صداي عزاداري خيلي بلند باشد، اگر موجب آزار و اذيت نشود چطور؟ و اگر اشكال دارد، آيا شركت در اين مجالس با علم به اينكه داخل حسينيه نمي‌توان حضور پيدا كرد اشكال دارد؟
جواب: اولا بدانيم كه عزاداري حضرت اباعبدالله حسين از افضل قربات است. تاثير بسيار زيادي و آثار و بركات بسيار زيادي دارد و همچنان بايد اين مراسم عزاداري اباعبدالله حسين (ع) زنده بماند و تاكيد بر آن هست. خود سيره مقام معظم رهبري هم بر اين است كه در برخي از ايام سال مجلس عزا برپا مي‌كنند، ذكر مصيبت و نوحه‌خواني مي‌شود در محضر ايشان. اما در برخي از ايام، بيرون آمدن هيئت‌هاي عزاداري و دسته‌ها اين‌ها جز شعائر ديني است مثل تاسوعا و عاشورا.
به طور طبيعي برخي از خيابان‌ها بسته مي‌شود برخي از راه‌ها بسته مي‌شود گرچه همان جا‌ها هم اگر بشود مراعات كنند كه بسته نشود بهتر است. اما مثل راهپيمايي روز قدس راهپيمايي ۲۲ بهمن مثل تاسوعا عاشورا امثال اين‌ها طبيعي است كه اكثر مردم هم در اين مراسم حضور دارند.
اما در غير اين مواقع كه شخصي در حسينيه‌اي يا در منزل خودش مجلس عزايي برپا كرده است ولو عزاداري سيد و سالار شهيدان باشد، خلاف مقررات نظام باشد يعني بستن راه‌ها، يا راه را بر مردم ببندند به خاطر مجلس عزاداري شخصي- گرچه عرض كردم حساب تاسوعا وعاشورا جداست و اصلا خروج اين هيئت‌ها و دسته‌ها جز شعائر ديني محسوب مي‌شود و به طور طبيعي خيلي راه‌ها بسته مي‌شود مردم هم مطلع هستند و قالب مردم هم در اين مراسم شركت دارند - اما در غير اين مواقع مومنين بايد مراعات كنند، راه بر مردم بسته نشود و صداي بلندگو‌ها آزاردهنده نباشد و مردم را اذيت نكند، همچنين صداي طبل و امثال اين‌ها و كارهاي ديگري كه جانبي است - مثل ايستگاه‌هاي صلواتي كه برپا مي‌كنند - خوب است؛ ولي يك جايي باشد كه هم راه مردم بسته نشود، ايجاد مزاحمت نشود و نظافت خيابان‌ها حفظ بماند.
اما پرسيدند آيا شركت در چنين مجلسي اشكال دارد؟ نه، شركت در آن مجلس ولو جا هم نباشد اشكالي ندارد، ولي شما مزاحمت ايجاد نكنيد و راه را نبنديد.
سوال: آيا گفتن ذكر حسين (ع) در سينه‌زني و به اصطلاح شور تند و پشت سر هم، بي‌احترامي است و اشكال شرعي دارد؟ آيا اين مصداق غناي روضه‌خواني است؟
جواب: ظاهرا مصداق غنا نباشد، اما باز يك توصيه‌اي رهبر انقلاب داشتند به برخي از مداحان كه تكرار اين الفاظ ثمره چنداني ندارد و عين عبارت اين بود كه فرمودند: «اين مداحي شما، نوحه‌خواني شما بايد حكم يك منبر آموزنده را داشته باشد». يعني قصيده‌هايي را بخوانيد مطالبي را داشته باشد كه مردم بر معرفتشان نسبت به ائمه اطهار و تاريخي كه گذشته است، وقايعي كه در عاشورا اتفاق افتاده است اطلاع بيشتري پيدا كنند؛ بايد يك منبر آموزنده باشد.
و مي‌فرمودند كه تكرار اين الفاظ ثمره‌اي ندارد. البته نمي‌توانيم به طور كلي بگوييم حرام است؛ نه حرام نيست و به عنوان يك فتوا نيست. به عنوان يك توصيه كه به جاي تكرار اين الفاظ مطالبي گفته شود كه براي مخاطبين ضمن اينكه عزاداري هست مفيد هم باشد و بر معرفت آنها بيافزايد و چيز ياد بگيرند.
سوال: به تازگي مغازه‌اي باز كردم و از آنجايي كه در ماه محرم تعداد مشتري‌ها در منطقه ما بيشتر مي‌شود و با اين شرايط من مقداري هم به بازار بدهكارم، مي‌خواستم بدانم اگر تاسوعا و عاشورا مغازه را باز كنم و خريد و فروشي داشته باشم اشكال شرعي دارد؟
جواب: مومنين در ايام عزاي معصومين (ع) از يكسري كار‌ها پرهيز مي‌كنند: مثلا مجلس شادي ندارند اما اگر عقد خوانده شود اشكالي ندارد. معمولا كار‌ها را تعطيل مي‌كنند كه در اين مراسمي كه جز شعائر مذهبي شناخته مي‌شود، شركت كنند. اگر مغازه باز كردن شما در آن ايام توهيني باشد به عزاداران يا به عزاداري يا به اباعبدالله حسين، بله اين اشكال دارد. اما اگر يك مغازه‌اي است كه چند ساعتي باز مي‌كند كه برخي از حوائج مومنين برآورده شود و بعد هم مغازه را مي‌بينديد و هيچ از آن برداشت نشود كه بي‌احترامي و توهين به عزاداري و عزاداران يا خداي ناكرده به اباعبدالله حسين (ع) است، اشكالي ندارد. ولي به طور كلي عرض كرديم معمولا مومنين در يكسري ايام خاص مثل عاشورا، دست از يكسري كارهاي ديگر مي‌كشند و همگي در مراسم عزاي سيد و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله حسين (ع) شركت مي‌كنند.
سوال: از نظر حضرت آقا قمه‌زني چه حكمي دارد؟ آيا مقلدين ساير مراجع هم بايد از اين دستور تبعيت كنند؟ و نكته دوم اينكه آيا مخفيانه بودن يا مخفيانه نبودن آن با هم فرقي دارد؟
جواب: نظر آقا را در مورد قمه‌زني، شايد همه شنيده باشيد كه ايشان اين كار را در وضعيت فعلي حرام مي‌دانند. تعبير ايشان اين بود كه نه سابقه‌اي دارد - اين كار حالا ممكن است يك سابقه‌اي داشته باشد اما در گذشته‌هاي دور يك چنين كارهايي مثل قمه‌زني سابقه‌اي بين مومنين نداشته است - افزون بر اينكه امروزه از اين عمل دارد عليه مكتب اهل بيت و عليه شيعيان سوء استفاده مي‌شود.
شما اگر مراجعه كنيد به برخي از سايت‌ها و كلمه شيعه را بزنيد، همين تصوير قمه‌زني ديده مي‌شود. فلذا بله اين كار به نظر حضرت آقا حرام است و بايد از اين كار پرهيز شود و فرا‌تر از فتوا، ايشان تعبيرشان اين بوده كه قمه نزنند و حتي تعبيري داشتند كه اين عزاداري نيست، بلكه تخريب عزاداري است. بنابراين همه مومنين و مقلدين ساير مراجع با كمال احترام به مراجع معظم تقليد، از اين دستور بايد تبعيت كنند و از اينگونه كار‌ها در عزاداري كه اين‌ها عزاداري نيست، بلكه به ضرر مكتب اهل بيت هست پرهيز كنند. و فرقي هم بين قمه‌زني مخفيانه يا علني نگذاشتند؛ بنابراين حتي جداگانه هم سوال شده است در مورد اينكه مخفيانه بروند قمه بزنند، فرمودند نه اين كار را هم نبايد بكنند و منع كردند.
منبع: پايگاه اطلاع رساني KHAMENEI.IR
پایان پیام/
نظر شما