به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: روسیه از جمله کشورهایی محسوب می شود که در آن مسلمانان بسیاری زندگی می کنند. در واقع دین اسلام دومین دین بزرگ در جمهوری فدراتیو روسیه به حساب می آید.
پس از فتح خان قازان در سال 1552 میلادی، اسلام در این کشور گسترش یافت و به تدریج در مناطق مختلف و به ویژه در داغستان نمود یافت؛ هرچند که در دوره های بعد طی انقلاب 1917 روسیه وضعیت مسلمانان این کشور به طور کلی تغییر یافت و مبارزه با دین آغاز شد به گونه ای که در سراسر روسیه مدارس دینی نیز تعطیل شدند.
در گزارش اداره مرکزی روحانیت مسلمانان (اوفا) به سال 1930 آمده است: همه سازمان های مذهبی مسلمانان در آستانه ویرانی و امحا از روی صفحه روزگار قرار دارند.87 درصد نهادهای محتسب (مراکز اسلامی منطقه ای) تعطیل شده اند. از دوازده هزار مسجد بیش از 10 هزار مسجد تعطیل شده اند و 90 تا 97 درصد روحانیون و موذنین از امکان اجرای مراسم دینی بی بهره شده اند.
در اکتبر 1917 در شوروی تعداد سی هزار مسجد وجود داشت که در سال 1948 به 416 مسجد کاهش یافت، بعدها در سال 1968 با وجود اینکه تنها 311 مسجد ثبت شده بود اما هزاران مسجد بدون آنکه ثبت شده باشند به فعالیت خود ادامه دادند.
امروز اما مساجد برنامه های خود را آزادانه و فعال تر از گذشته در کشور روسیه برگزار می کنند و هیچ مانعی بر سر راه مسلمین در راستای انجام فعالیت های مذهبی وجود ندارد.
خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، در راستای بررسی جایگاه مساجد در روسیه، با «مجید ابوالحسنی»، استاد دانشگاه مجازی المصطفی(ص) به گفت وگو نشسته است، وی از جمله مبلغانی محسوب می شود که چندین سال است در کشور روسیه به فعالیت های دینی، نشر افکار و آموزه های اسلام می پردازد.
- به عنوان اولین سوال بفرمایید ورود اسلام به روسیه به چه زمانی بر می گردد؟
تقریبا می شود گفت ورود اسلام به این کشور به قرن هشتم هجری بر می گردد که از طریق قسمتی از جنوب روسیه به نام «دربند» وارد این سرزمین شد. این منطقه در حال حاضر نیز همچنان حالتی کوهستانی دارد.
نام این منطقه فارسی است، البته این امر متاثر از ورود اسلام به روسیه از طریق ایران بوده است و داغستانی ها اولین کسانی هستند که در روسیه اسلام را می پذیرند.
زمانی که فتوحات اعراب در قرن هشتم هجری افتاق می افتد از این طریق اسلام به روسیه و از همین قسمت دربند و داغستان وارد روسیه می شود که می شود گفت آن زمان دیگر غازان که الان از شهرهای مهم روسیه است و بعدها در سال 1500 میلادی گسترش یافت، پذیرای بیشترین تعداد از مسلمین شد. در حقیقت غازان یک نوع مرکزیت پیدا می کند اما استان ها و جمهوری های دیگری هم که الان در روسیه وجود دارند موطنی برای مسلمین می شوند مثل چچن، اینگوش و کلا منطقه قفقاز منطقه ای برای استقرار مسلمین می شود.
حتی اولین بار قرآن در سال 1800 در روسیه چاپ می شود و مسلمین حتی قرآن را به این کشور برده و منتشر می کنند که این امر اتفاق مهمی بوده است.
-شکل گیری مساجد در روسیه نیز از همان دوران بود؟
در مورد این سوال باید بگویم که قبل از آن نیز خانه های مختلفی برای استقرار مسلمین و برپایی اعمال عبادی شان وجود داشت ولی اینکه به اسم مسجد باشد خیر و می شود گفت تنها مسج فعال در غازان و در مجاورت یک کلیسا فعالیت داشته است.
- از نظر آماری چند مسجد در روسیه در طول صد سال اخیر وجود داشته است؟
البته آماری از مساجد روسیه در سال 1900 حدود یک قرن قبل وجود دارد که بر این اساس سی هزار مسجد در آن سال در روسیه وجود داشته است.
البته می دانیم که در سال 1917 انقلاب روسیه شکل می گیرد که کمونیست ها سر کار می آیند و متاسفانه وضعیت شوروی سابق که روسیه هم در دل این منطقه بوده است تغییر می کند و بسیاری از مساجد تعطیل می شوند و یا با بی مهری مواجه می شوند.
یک زمانی می خواندم که در این دوران در طول یک ماه 10 هزار مسجد را می بندند و هشتاد درصد روحانیون آن زمان را خانه نشین می کنند.
البته کمونیست ها نه تنها نسبت به مسجد بلکه نسبت به کلیسا نیز همین رویکرد را اعمال می کردند و کلا نسبت به دین.
در نتیجه بیشتر مساجد رونق خود را از دست می دهند و تنها هزار مسجد در این زمان فعال می مانند و فعالیت هایشان در حد اقامه یک نماز بوده و هیچ بحث سیاسی و اجتماعی در آن وجود نداشته است.
-بعد از فروپاشی شوروی سابق و کمونیست ها وضع مساجد چه طور بود؟
بعد از فروپاشی شوروی وضعیت تغییر می یابد، آماری را در سال 1998داده بودند که بر اساس این آمار حدود سه هزار مسجد فعال در کل روسیه وجود داشت، در حال حاضر نیز طبق آخرین آماری که داده اند چیزی حدود پنج هزار مسجد فعال بوده و کارهای تبلیغی خود را انجام می دهند که زیر نظر اداره مفتیات روسیه اداره می شوند و همین اداره نیز مجوز ساخت مسجد را صادر می کند.
- سال ها قبل از آن زمان، کاترین دوم در مقام امپراتریس کشور روسیه گفته بود: با توجه به اینکه خداوند نژادها و مذاهب مختلف را تحمل می کند پس او (کاترین) نیز باید چنین روشی را پی گیرد؛ این طرز فکر سال ها قبل از انقلاب کمونیستی وجود داشت، بعضا سوال پیش می آید با وجود چنین عقبه ای چرا چنین اتفاقاتی نسبت به مذهب در روسیه اتفاق افتاد؟
این گونه نظرات به طور کلی حاصل طرز تفکر و ایدئولوژی حاکم بر روسیه بود، یکی از اندیشمندان روس صحبت جالبی بعد از فروپاشی داشت، او گفته بود: الان روسیه مثل قبل از کمونیسم دچار پوچ گرایی است چون هیچ ایدئولوژی را ندارد، ما در زمان کمونیسم یک ایدئولوژی داشتیم.
- بنابراین صرفا موضوع داشتن یک ایدئولوژی است.
دقیقا، ولو این که منابع اش این چنین باشد مثل کمونیست ها، به هرحال ایدئولوژی کمونیستی دین را کنار می زد و فقط به دنبال سرمایه بود.
اما آنچه که کاترین دوم عنوان کرد یک ایدئولوژی منطقه ای بود حال آنکه ایدئولوژی حاکم در کشور چیز دیگری بود. بعدها اما ایدئولوژی حاکم بر کشور روسیه یعنی همان کمونیست موفقیت زیادی به دست آورد و معروف است که کمونیست ها به مدارس می آمدند و از کودکان ها سوال می کردند چه کسی به تو نان داده است، یک کودک جواب می داد خدا و کودک دیگر می گفت «لنین» . به بچه ای که گفته بود لنین نان می دادند و به دیگری نان نمی دانند تا از بچگی به او یاد بدهند که خدا در این میان هیچ نقشی ندارد و تفکر خدا هیچ کاره است حال آنکه که کسی که بخواهد نور خدا را خاموش کند خودش خاموش می شود چنانچه در مورد شوروی سابق چنین شد.
- با این اوصاف اما امروز روسیه به عنوان یکی از ممالکی محسوب می شود که مسلمانان زیادی در آن زندگی می کنند.
بی بی سی، زمانی از مسکو گزارش گرفته بود که نکته ای جالب در این گزارش وجود داشت، در این گزارش عنوان شد مسکو در حال حاضر بزرگترین مکان حضور مسلمین اروپا شده است و تنها پایتختی است که بالاترین آمار مسلمانان در اروپا را به خود اختصاص داده است. طبق آمار رسمی 25 میلیون مسلمان در روسیه زندگی می کنند البته آمار غیررسمی تا سی میلیون نفر را نیز عنوان کرده است. از این تعداد پنج میلیون نفر شیعه هستندو شعیان عموما در سن پترزبورگ و مسکو حضور دارند. همچنین در اطراف قازان و اقوامی که به آنها لزگی می گویند نیز شیعیان فراوانی وجود دارند. همچنین در مناطق باشقیرستان و قسمتی از سیبری عمدتا شافعی و ححنفی مذهب هستند.
- برگردیم به بحث مساجد، عمده فعالیت ها و برنامه های مساجد روسیه چیست؟
عموما مباحث قرآنی و احادیث پیامبر(ص) را مطرح می کنند، مثلا در مورد فلسفه حجاب و تاثیر آن در جامعه سخنرانی می شود و همچنین شبهاتی که از سوی غرب مطرح می شود از جمله اینکه اسلام نسبت به زنان بی مهر است. ائمه جماعات تلاش می کنند که این موارد را تبیین کرده و پاسخگوی سوالات باشند و در بسیاری از موارد به علت فعالیت مستمر پاسخ و نتیجه خوبی را دریافت کرده اند.
- آیا مساجدی ویژه شیعیان در روسیه تاسیس شده است؟
خیر، عمدتا مساجد اهل سنت است و مسجد مختص به شیعیان نداریم و عموما شیعیان مشترکا در مساجد اهل سنت نماز اقامه می کنند.
به هرحال این نقصی است که باید رفع شود، البته حضور شیعیان در مسجد جامع مسکو پررنگ است، برای مثال مسجد «آترادنایا» و مسجد «نوواترف» از جمله مساجدی است که شیعیان در آن حضور پررنگی دارند.
- آیا محدودیتی برای ساخت مسجد وجود دارد؟
خیر، به شخصه دنبال این بودم که بتوانیم برای شیعیان کاری کنیم و مسجدی را احداث کنیم اما مشکل فقط سر بحث بودجه است. ما نتوانستیم بودجه تهیه کنیم.
این نبود مسجد برای شیعیان به تنهایی یک معضل است چراکه در حال حاضر بسیاری از لزگی هایی که در جنوب روسیه زندگی می کنند برای گرفتن پاسخ سوالات خود به علمای اهل سنت مراجعه می کنند و به هرحال به لحاط فقهی تفاوت های متعددی وجود دارد در نتیجه اگر مساجد و مراکز شیعی تاسیس نشود این در واقع یک خطر است.
پایان پیام/
نظر شما