فرهنگ عذرخواهی را در جامعه رواج دهیم

عبدالحسین طالعی عضو هیأت علمی دانشگاه قم در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم، با اشاره به این که دین ما مانند درختی است که دارای ریشه، شاخه‌های اصلی و فرعی است عنوان کرد: ریشه درخت اصول و عقاید، شاخه‌های اصلی واجبات و محرمات و شاخه‌های فرعی مستحبات و مکروهات است و اگر این شکل و نظام به هم بخورد مانند این است که درخت وارونه شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم اظهار داشت: اگر درخت را به صورت وارونه بر روی زمین بگذاریم یا ریشه درخت دچار آفت و یا خشک شود، با این که اجزای آن کم نشده است ولی ترکیب و چینش آن به هم خورده است و نباید انتظار داشته باشیم که این درخت میوه دهد.

وی افزود: هریک از این حالات درخت در مورد دین هم صدق می‌کند، ما با دینی مواجه هستیم که تمام اجزای دین را دارد ولی چون چینش آن به هم خورده است با مشکل مواجه شده است.

طالعی با بیان این که بحث‌های اصلی و فرعی در دین بسیار مهم است گفت: امروزه ما بسیاری از اجزای دین را آموزش می‌دهیم ولی نمی‌گوییم که جایگاه آنها کجاست و در چه رتبه‌ای قرار دارد.

طرح سوال "دین چه، نیست؟" در جامعه

عضو هیأت علمی دانشگاه قم با طرح این سوال که آیا می‌شود که واجب را فدای مستحب کرد ابراز داشت: موضوع حق‌الناس همین جاست، ما بعضی اوقات حق‌الناس را که از واجبات دین است برای احیای یک امر مستحب نادیده می‌گیریم.

وی بیان داشت: ما می‌توانیم در مکان‌های مختلف و از افراد مختلف این سوال را مطرح کنیم که دین چه نیست؟؛ یعنی بگوییم دین مردم‌آزاری نیست یا دین توجیه تنبلی‌های ما نیست، اگر ما دین چه نیست را در جامعه کار کنیم فصل عمده‌ای از حق‌الناس را جواب داده‌ایم.

طالعی عنوان کرد: کسانی که می‌خواهند به دین حمله کنند گاهی حمله‌های صریح و آشکار و به صورت مسخره کردن است و گاهی به صورت منافقانه به دین حمله می‌کنند که این افراد تمام اجزای دین را سر جای خود نگه می‌دارند ولی مستحب را به جای واجب می‌گذارند که دین تکفیری به همین صورت است.

عدم تناسب در دین باعث دین‌گریزی می‌شود 

عضو هیأت علمی دانشگاه قم با اشاره به این که در دین بین واجبات، اوجب و واجب وجود دارد خاطرنشان ساخت: اگر فردی برای حفظ جان یک نامحرم لازم باشد که دست نامحرم را بگیرد باید این کار صورت گیرد چون جان انسان واجب‌تر از نامحرم بودن فرد است.

وی با اشاره به آتش‌سوزی که چند سال گذشته در یکی از دبیرستان‌های دخترانه عربستان رخ داد گفت: گروه آتش‌نشانی که به محل اعزام شده بودند به دلیل نامحرم بودن دختران، از نجات آنان دست کشیدند و این مسئله انعکاس بدی در جهان داشت و به نام اسلام تمام شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم تصریح کرد: خداوند در دین خود تناسب‌های حکیمانه و عاقلانه‌ای ایجاد کرده است و اگر فردی این تناسب را به هم بزند دین‌گریزی ایجاد می‌شود.

توزیع کتاب "صفات الشیعه" و "دارالسلام" در رعایت حق‌الناس

طالعی با اشاره به برخی آیات و احادیث عنوان کرد: در بعضی از آیات قرآن  کریم "ولاتکونوا" به معنای "و نباشید"وجود دارد، همچنین "لیس بمؤمن"، "لیس بمسلم" و همچنین "لیس اهلنا" در احادیث و روایات که پیشنهاد می‌شود این جملات استخراج شود و در اختیار افراد جامعه قرار گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم اظهار داشت: مرحوم شیخ صدوق، محدث قرن چهارم هجری قمری دو کتاب تألیف کرده است به نام "فضائل الشیعه" که فضائل شیعه را برشمرده است و و در ادامه آن، کتاب "صفات الشیعه" که 50 روایت آورده است که شیعه‌ای که صاحب آن فضائل است باید چه صفاتی داشته باشد که لازم است که افراد خود را با این ویژگی‌ها تطبیق دهند و بر خود نمره دهند.

وی افزود: محدث نوری کتاب "دارالسلام" در مورد آداب خوابیدن تألیف کرده است، یعنی فردی که می‌خواهد بخوابد باید بررسی کند آیا به وظایفی که نسبت به مردم داشته است عمل کرده است یا نه که برای این کار، 103 وظیفه مبتنی بر روایات برشمرده است که جای این دارد که نویسندگان و گویندگان در مجامع مختلف اعم از رسانه‌ها این وظایف را به هم تذکر دهند.

طالعی تصریح کرد: معلمی که به وظیفه خود بی‌توجهی می‌کند، مدیر دانشگاه که با کمیت‌گرایی، جای کیفیت‌گرایی را می‌گیرد و باعث می‌شود که فارغ‌التحصیلان از نظر علمی قوی نباشند، مدرس و پزشکی که نسبت به شاخص‌های کار خود بی‌توجهی می‌کند، نویسنده‌ای که به جهل خود اقرار نمی‌کند و در جایی که بلد نیست وارد می‌شود نمونه‌های مختلف حق‌الناس است.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم افزود: اگر پزشکی که از عهده یک جراحی برنمی‌آید، باعث شود که بیمار بمیرد در قتل او شریک است و یا نویسنده‌ای که با بیان بد باعث دین‌گریزی می‌شود در ضلالت فرد شریک است که این موارد باید رعایت شود.

"فرهنگ عذرخواهی" را در جامعه رواج دهیم

طالعی با بیان این که حق‌الناس باید در منبرها، گفتگوها و همچنین در رسانه‌ها به صورت جدی مطرح شود تصریح کرد: با ایجاد چند فرهنگ در جامعه، مردم بیشتر حق‌الناس را رعایت می‌کنند، از جمله ایجاد "فرهنگ اقرار به جهل"، یعنی قبل از این که با جهالت خود کاری را خراب کنیم اقرار کنیم که این کار را بلد نیستیم.

وی "بازنگری مکرر در حین اجرای کار" را دومین هدف برای فرهنگ‌سازی حق‌الناس عنوان کرد و گفت: "فرهنگ عذرخواهی" یعنی جبران لفظی اشتباهی که مرتکب شده است و همچنین "فرهنگ جبران عملی" یعنی اگر فردی اشتباهی را مرتکب شده است در پی جبران آن باشد که این دو به انسان عزت می‌دهد.

طالعی با بیان این که "نوشتن قبول این اصل که پیروزی در دل شکست‌هاست" می‌تواند در رعایت بیشتر حق‌الناس موثر باشد ابراز داشت: گاهی انسان فکر می‌کند که اگر از شکست خود بگوید ضعفی را قبول کرده است ولی بدانیم که پیروزی در پی شکست‌ها به دست می‌آید.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم "فرهنگ نقد کردن" را آخرین پیشنهاد برای حق‌الناس معرفی کرد و گفت: نقد یعنی خوبی‌ها و بدی‌ها را هم‌زمان و هم‌اندازه بگوییم و در نقدها ناراحت نشویم و بدانیم که ناقد دلسوز و خدمتگزار ماست.

پایان پیام/