به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر حسین کلباسی، استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در پانزدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا، به سخنرانی با موضوع "فرونزیس و نقد اخلاق یونانی" پرداخت و گفت: وقتی از حکمت متعالیه سخن می گوییم، ناخواسته توجه ما به فلسفه یونان جلب می شود؛ چراکه از سویی با واژگان متعدد یونانی روبه رو می شویم و ازسوی دیگر ملاصدرا در نوشته های خود، به اندیشه های فلسفی یونان اشاره می کند.
وی با طرح این پرسش که "علت تأثیرگذاری اندیشه یونان در فکر و فلسفه سایر فرهنگ ها چیست؟" گفت: امروز روشن شده است که یونانیان در این قوت اندیشه تنها نبوده اند و فرهنگ های شرقی همچون ایران و بابل نیز در آن سهم داشته اند، اما هنر یونان، در تجمیع و تفسیر این اندیشه ها و مکتوب کردن آن هاست.
این استاد فلسفه دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود به واژه فرونزیس(حکمت عملی)، به عنوان واژه ای مهم در حکمت یونان اشاره کرد و گفت: اندیشه یونانی در طول تاریخ فراز و فرودهای بسیاری داشته که تغییر معنای همین واژه در دوره های مختلف از نشانه های آن است.
وی ادامه داد: پیش از افلاطون و در زمان او، فعل انسان مطابق نظام تکوین و نظم مدینه یونانی مبتنی بر نظم کیهانی است. به عبارت دیگر در این دوره، تفکر وجودشناختی، بر پایه وحدت حقیقی نظام عالم استوار است و میان فعل انسان و نظام تکوین تضادی نیست. اما از ارسطو به بعد، در این اندیشه بنیادی تفاوتی به وجود می آید که یکی از مظاهر آن، ظهور برخی ثنویت هاست که در دوگانه هایی چون ماده و صورت، عقل نظری و عقل عملی و ... نمود می یابد.
کلباسی همچنین افزود: اگر در اندیشه افلاطون، فعل انسان، ثمره تأمل انسان و "فرونزیس"، میوه "تئوریا"ست، در ارسطو، فرونزیس، فعل مشخص معین انضمامی است که توانایی انجام عمل است نه میوه نظر. نوعی قدرت و توانایی صرف برای انجام فعل است که پشتوانه نظری ندارد.
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی همچنین به تفاوت معنایی واژه "آرته" اشاره و تأکیدکرد: افلاطون، آرته را دریافت هماهنگی میان اجزاء وجود می داند اما ارسطو آن را مهارت تبدیل ماده به صورت(تندیس) معرفی می کند.
کلباسی با بیان اینکه پس از افلاطون، ثنویت در تمام طول تاریخ غرب سایه می اندازد، گفت: عقل نظری و عقل عملی که نزد افلاطون، اعتباراً جدای از یکدیگرند، در این دوره تمایز حقیقی پیدا می کنند.
بخش پایانی سخنان دکتر کلباسی به تبیین مواجهه حکمای مسلمان با این دوگانگی یونانی اختصاص یافت که وی در این زمینه گفت: از ابن سینا تا خواجه، از خواجه تا ملاصدرا و از ملاصدرا تا ملای سبزواری وقتی در باب عقل نظری و عملی سخن گفته اند، عمل را میوه و اکمال نظر دیده اند نه ساحتی مجزا؛ که این وحدت و اتصال از ابداعات فیلسوفان مسلمان در این عرصه است.
وی تصریح کرد: سخن شارحان -طبیعیات و مابعدالطبیعه- ارسطو در عالم اسلام عیناً با تفکر ارسطو مطابقت ندارد و اگر هم نسبتی میان آن ها باشد، در مقام شرح و تفسیر صرف نبوده که می توان نمونه هایی از آن را نیز یافت.
پایان پیام/
نظر شما