هستی‌شناسی ملاصدرا متضمن یک روح اخلاقی دینی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، دکتر کریم مجتهدی در پانزدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا، پیرامون موضوع "نسبت نظر و عمل در فعل اخلاقی" به سخنرانی پرداخت.

دکتر مجتهدی با اشاره به اخلاق متعالیه به عنوان موضوع همایش گفت: ملاصدرا کتابی مستقل در باب اخلاق ندارد ولی در معنای دیگر همه هستی‌شناسی او متضمن یک روح اخلاقی دینی و حتی شیعی است.

این استاد فلسفه در ادامه با تقسیم بحث خود به "ارزش اخلاقی" و "مقوله نفس" گفت: ارزش اخلاقی به معنای ارزش فعل اخلاقی را می‌توان در دو بخش ارایه کرد، اخلاق نزد حکمای بزرگ همچون سقراط و ارزش‌های اخلاقی مورد توجه ادیان الهی.

دکتر مجتهدی با اشاره به اخلاق نزد سقراط گفت: سقراط معلم اخلاق و چهره درخشانی است که نیش‌ها و طنز‌های او نیز اخلاقی است و با تمام شگردها و تدابیر خود به میدان آمده تا از ارزش‌های اخلاقی سخن بگوید، بنابراین ارزش اخلاقی نزد او نمی‌تواند شخصی باشد بلکه باید فراتر از افراد و سرمدی جلوه کند.

وی ادامه داد: سقراط به نوعی نظر را شرط عمل می‌داند و معتقد است اگر درست فکر کنیم درست عمل خواهیم کرد.

دکتر مجتهدی همچنین ادیان الهی را منشأ دیگر ارزش‌گذاری اخلاقی دانست و تأکید کرد: احکام الهی در واقع قوانین خدا برای زندگی بشرند که از سوی پیامبران به انسان ابلاغ شده است.

مقوله نفس موضوع دیگری بود که این استاد برجسته فلسفه به آن پرداخت و گفت: نفس صاحب مراتبی چون نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس ناطقه انسانی است که این نفس ناطقه پس از زوال جسم سرنوشت انسان را تعیین خواهد کرد و اعتقاد به بقای آن الزام دانایی برای تهذیب نفس را به همراه دارد البته در اینجا منظور از دانستن، یادگیری قوانین فیزیکی نیست بلکه علم به معنای عمیق کلمه و آگاه شدن از معنای زندگی و سرنوشت است که در سیر تکاملی نفس معنا می‌یابد.

بخش پایانی سخنان دکتر مجتهدی به اخلاق در نگاه ملاصدرا اختصاص یافت که وی در این زمینه گفت: تا آنجا که من از حکمت متعالیه می‌فهمم صدرا کوشیده است تا همه جنبه‌های حکمت نظری و عملی و همچنین آرای متفکران در این زمینه را با یکدیگر جمع و در فلسفه خود طرح کند به طوری که می‌توان نوعی هماهنگی پیشینه بنیاد را در آرای او مشاهده کرد اما باید توجه داشت که این تجمیع اتفاقی و التقاطی نیست بلکه تعریفی است و ریشه در موقعیت تاریخی خاص ایران دارد.

وی گفت: اخلاق در نگاه ملاصدرا از هستی ناشی می‌شود و به هستی بازمی‌گردد، این اخلاق اخروی و متضمن سعادت حقیقی انسان است اما در این دنیا نیز به انسان امنیت وجودی، خودباوری و ایمان به مبدأ و معاد را می‌دهد.

پایان پیام/