جهان وارد عصر هویت های کدر و چهل تکه شده است!

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، نشست آینده پژوهی فرهنگی با تأکید بر محیط فرهنگی ایران صبح امروز سه شنبه، 25 شهریور با حضور غلامرضا گودرزی دانشیار دانشگاه امام صادق (ع)، حجت الاسلام غلامرضا بهروزی لک، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و جمعی از منتقدین در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

بنابراین گزارش، حجت الاسلام بهروزی لک در این نشست با تبیین چگونگی آینده پژوهی در حوزه فرهنگ گفت: آینده پژوهی از منظر مطالعات جدید عبارت است از مطالعه درباره آینده های محتمل پیش رو و با تاکید بر شواهد و قرائن تجربی. در واقع تمایز این نوع مطالعه با مطالعات قبلی همچون مطالعات دیدگاه شناسی دین و آینده و علوم غریبه در این است که آینده پژوهان سعی می کنند بر اساس کشف شواهد و قرائن موجود به مطالعه آن بپردازند.

وی ادامه داد: آینده پژوهی لزوما به شکل پوزیتویستی نیست اما حداقل آن است که آینده پژوهان عمدتا در مطالعات خود بر شواهد و قرائن تجربی تمسک کرده که با کشف و احراز آنها به کشف آینده می پردازند و هم آینده را تجویز می کنند.

حجت الاسلام بهروزی لک با بیان اینکه آینده پژوهی ممکن است با رویکردهای متفاوتی تعریف شود، تصریح کرد: ما در آینده پژوهی دو کار مهم انجام می دهیم؛ نخست کشف آینده پیش رو و دوم تجویز آینده مطلوب. آینده تصویرپرداز درباره فرهنگ نیز تعریف های متفاوتی دارد که اگر با رویکرد فلسفی آن را در نظر بگیریم فرهنگ عبارت است از معنای زندگی یا تلقی های ما از هستی در زندگی که البته این تعریف از دید برخی از اندیشمندان است.

وی بیان کرد: در یک تعریف کاربردی فرهنگ مجموعه ای از باورها است که زیرساخت آن بوده و روی آن ارزش ها قرار دارد و روی ارزش ها، هنجارها و روی هنجارها آداب و رسوم؛ با این تعریف اگر بخواهیم وضعیت فرهنگ را در آینده مطالعه کنیم یکی از رویکردها تحلیل روند فرهنگ در جهان کنونی است و با این پیش راندها باید دید به کجا می رسیم.

شاخه های مدرنتیه غربی!

وی با تاکید بر اینکه باید روند را تشخیص داد، گفت: روند عبارت است از تحولات منسجمی که نوعی نظم را باید در آن جستجو کرد، این روند خود معلول عواملی است که به آن پیش راند گفته می شود. اگر بر اساس این دو مقوله بخواهید وضعیت فرهنگ را در جهان کنونی بررسی کنیم باید گفت فرهنگ تحت تأثیر مدرنیته غربی قرار گرفته که این مدرنیته چند شاخه دارد از جمله عقلانیت خودبنیاد، اومانیسم و سکولاریسم.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) عنوان کرد: در کشور ما این تأثیر با تأخیر در حال شکل گیری بود ما در حدود 200 سال گذشته تأثیرپذیری از غرب داشته ایم و با پیدایش آموزش در مدارس و دانشگاه ها فرهنگ غربی وارد تار و پود جامعه ما شده است و در عصر جهانی شدن این تاثیرپذیری بیشتر رخ داده است که البته جهانی شدن خود نیز با تحول مدرنیته و پسامدرن همراه شده است و جهانی شدن همراه خود یک معنای آشفتگی فرهنگی هم داشته است.

وی ابراز کرد: در کشور ما برخی از تأثیرات فرهنگ از مقوله یاد شده تأثیر پذیرفته و امروز در فرآیند جهانی شدن از فرآیند ادغام شوندگی و شرایط دوره گذار و بحران معنایی که در عصر پسامدرن شکل گرفته، تأثیر می پذیرد.

حجت الاسلام بهروزی لک تاکید کرد: در جهان کنونی ما وارد عصر هویت های کدر و 40 تکه و آسیب پذیر شده ایم که در این میان ما باید به دوره آخرالزمان نیز توجه کنیم.

تبدیل ارزش های به ضدارزش ها

وی با اشاره به اینکه ویژگی های آخرالزمان در برخی از عبارت هایی که در روایات و آیات بیان شده، قابل تبیین است، گفت: در این دوران ارزش ها به ضد ارزش و ضد ارزش ها به ارزش تبدیل می شود و سبک هایی از مغرب زمین به مشرق وارد شده و ایده ها و سبک هایی نیز از مشرق زمین به مغرب صادر می شود.

وی با تاکید بر اینکه البته نمی توان به ضرس قاطع شرایط کنونی امروز را با آخرالزمان تطبیق داد اما فارغ از آن هم نیستیم، اظهار کرد: باید دید چرا آرمان شهر مسبوق به این شرایط شده و این فضایی که امروز در حال شکل گیری است یک زمینه سازی برای استغاثه جهانی است. اگر شرایط آسیب خیز در جامعه و فرهنگ جهانی امروزه دنیا و ایران اتفاق می افتد شاید بخشی از آن نتیجه روندهایی است که خداوند متعال با عبارت "نرید" در قرآن بیان کرده و ما در این راستا فرآیندی ایجاد می کنیم تا به این نقطه برسیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جالب آنکه در این فرآیندی که ما با آشفتگی روبرو هستیم، انقلاب اسلامی مطابق با روایات اسلامی اتفاق افتاده است؛ شرایط فرهنگی در عصر جهانی شدن، امروز به سمتی در حرکت است که بر اساس آینده شناسی دینی، ما به آن جهت حرکت خواهیم کرد.

وی با بیان اینکه جهانی شدن فرهنگ یعنی فرهنگ خصلت های محلی خود را از دست داده و به فرهنگ بزرگ تر تبدیل شود، افزود: فرهنگ مولود فضای اجتماعی است. اما دومین اصطلاحی که در این میان مطرح است جهانی شدن فرهنگی است یعنی پدیده جهانی شدن را ما با نگاه فرهنگی مطالعه کنیم نه صرفا با نگاه سیاسی و اقتصادی.

حجت الاسلام بهروزی لک تاکید کرد: اصطلاح سومی نیز با عنوان فرهنگ واحد جهانی نیز در این بین وجود دارد که عبارت است از آنکه به تدریج به دلیل همین ارتباطات فرهنگ جدیدی در جهان شکل گیرد که اقصی نقاط جهان با آن همراهی و همدلی کنند.

نمی توان با ابزارهای قدیمی با فرهنگ برخورد کرد

وی بیان کرد: در شرایط و فضای کنونی که شاهد روند تحولات فرهنگ در عرصه جهانی هستیم این گذار در حال شکل گیری است که هدف آن جهانی شدن  فرهنگ است. در این شرایط جهانی شدن و روند تحول فرهنگ، کشور ما نیز آسیب پذیری های خاصی دارد و نمی توان با ابزارهای قدیمی و کلاسیک با مقوله فرهنگ برخورد کنیم همچنان که ماهواره و اینترنت بخش گریزناپذیری از مقوله فرهنگ در دنیای کنونی شده است لذا ما باید به شکل علمی به این بحث بپردازیم.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: اگر بخواهیم با مقوله فرهنگ در کشور برخورد کنیم باید به فرآیند جهانی شدن فرهنگ توجه کرده و امروز فضای فیزیکی نیست که بخواهیم فرهنگ را در این قالب آموزش دهیم بلکه فضای مجازی امروز در این زمینه قالب است.

فرصتی برای فرهنگ کشور...

وی فرهنگ آرمانی را یک فرصت برای کشور خواند و گفت: باید در این زمینه آگاهی بخشید و چشم اندازی بر اساس آرمان شهر به صورت جایگزین نشان داد.

وی عنوان کرد: راه حلی که در این میان به نظر می رسد پس نگری است یعنی آرمان شهر اسلامی مهدوی را باید هدف آینده دور قرار داد و با مدل های آینده پژوهی نقشه راه را ترسیم کرد.

حجت الاسلام بهروزی لک ابراز کرد: به نظر می رسد بر اساس نظریه اسلامی سازی علوم آیت الله جوادی آملی می توانیم برای کشور آینده پژوهی دینی داشته باشیم ما نه جبرگرا هستیم و نه اختیارگرای مطلق و اساسا اصل ضرورت وجودی آرمان شهر اگر سنت الهی بر آن تاکید نمی کرد، اثبات نمی شد که این نکته از عبارات "نرید" و "کتبنا" که در قرآن بیان شده و مفهوم جبرگرایی را در پی ندارد، کاملا پیدا است.

وی در پایان سخنان خود یادآور شد: آینده پژوهی ما تلفیقی از مبانی دینی است و بر اساس دیدگاه آیت الله جوادی آملی مبانی بر علم تأثیر می گذارد و می توانیم از بساط دین، مطالعه تاریخ، مطالعه روندها و ترکیب این امور در این زمینه راهکار قابل قبولی ارایه دهیم.

پایان پیام/