حوض نقاشی گنجشکک اشی مشی را دریابیم!

خبرگزاری شبستان: یزد/ کوچه پس کوچه های تنگ و پیچ در پیچ یزد با دیوار های بلند و ساباط های کاهگلی در ذهن هر رهگذری خانه قدیمی مادربزرگ با حوض بیضی شکل وسط حیاط و آب نقاشی شده با نقش و نقوش خانه، باغچه پرگل و سنگفرش های لوزی شکل، بادگیر، هشتی، دالان، شیشه های رنگارنگ و درهای چوبی را تداعی می کند.
 

غرق در کودکی هنوز ترانه گنجشکک اشی مشی افتاد تو حوض نقاشی را تمام نکرده ای که ناگاه از آن کوچه پس کوچه های تنگ و دراز و طویل آشتی کنان خود را در فضایی باز و وسیع می یابی، هتل های سنتی که از خانه های قدیمی سر راست کرده اند، اتاق های سه دری و پنج دری و هفت دری که به ضائقه امروزیمان کافی شاپ و رستوران و ... شدند و سوئیت آپارتمان و ساختمان های دراز و طویل؛ حرکت که می کنی بچه ها در حیاط خانه همسایه حلقه زده و مشغول بازی اند؛ خانه همسایه چندسال پیش خراب شد، پارک ساختند، صندلی های سیمانی جای آن تقاهای قدیم را گرفت، آن طرفتر زن های همسایه روی همین صندلی ها سبزی شولی را پاک می کنند، در خانه را جارو کرده و آب پاشیدند گویی این آب و خاک از گذشته های دور مانوسند و بوی مهر و محبت دارند، گوشت را که تیز کنی، می فهمی ساخت سونا و جکوزی نقل صحبت زن های همسایه است.
 

در سرازیری به سمت خانه راهی می شوی به در خانه که می رسی ناخودآگاه دستت از جای خالی کلون مستطیلی توپر و گل میخ های زیبا به آیفون تصویری می لغزد، وارد که می شوی از سوت و کوری خانه، جای خالی حوض، و باغچه پرگل و ...دلت می گیرد، سرت را بالا می گیری اما از آن دیوارهای بلند و پشت بام های رفیع، از آن چاردیواری خبری نیست، بر عکس گذشته که در هر کجای خانه آبی آسمان دیده می شد چشمت به آسمان خراشی می افتد که آبی آسمان را ازت گرفته، قطره اشکی سرازیر می شود اما دیگر حوضی نیست، وقتی حوض نیست بچه ها چگونه قصه اشی مشی افتاد تو حوض نقاشی را باور کنند؟

محمدرضا اولیا از اساتید معماری دانشگاه با طرح این سوال که اکنون معماری گذشته چه تاثیری بر ساخت مسکن رایج ایران دارد؟ می گوید: حوض اگر در معماری ما حذف شود برای نسل آینده قصه گنجشکک اشی مشی افتاد تو حوض نقاشی چگونه باور پذیر باشد؟
وی افزود: ما به دست اندازهای دور بام خانه های قدیمی و دیواری های بلند آن که به اندازه قد آدمی برای حفظ محرمیت در روزگاری که از پلیس و شهرداری خبری نبود افتخار می کردیم، افتخار می کردیم که خودمان مواظب بودیم.
 

وی با اشاره به ساخت برخی از ساختمان ها بلند مرتبه نظیر بیمارستان فرخی در ارتفاع، گفت: خانه های بافت تاریخی یک، دو و نهایت سه طبقه است ما با چه مجوزی به خود اجازه می دهیم چنین ساختمانی در ارتفاع بسازیم؟

بهرام رضایی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در خصوص آشفتگی کنونی در معماری به ویژه معماری بافت تاریخی گفت: اکنون مهارت معماران قدیم وجود ندارند و کمتر در فراگیری آن نیز سعی و تلاش می شود، معماران با فضاهای تایخی و ارزشی که از گذشته به ما رسیده کمتر آشنا هستند و بیشتر به سبک های مدرن روی آورده اند.
 

رضایی با اشاره به آسیب های موجود در سطح آموزش معماری در کشور، تاکید کرد: معماران در دانشگاه ها کمتر با ارزش های معماری و شهرسازی گذشتگان آشنا می شوند و معماری به سمت برون گرایی می رود و معماری درون گرای قدیم که ریشه در باورها و اعتقادات ما دارد و همگون با ویژگی های انسانی، مذهبی و ملی و دارای مولفه هایی نظیر محرمیت است به فراموشی سپرده می شود.
 

وی افزود: معماری در طول سالیان گذشته توسعه یافته و بر اساس نیاز روز جامعه، شاهد خلاقیت در معماری بوده ایم، امکان ظهور و بروز خلاقیت ها بر اساس نیازهای روز وجود دارد بی آنکه به اثر تاریخی لطمه ای وارد شود اما بعضا در این زمینه بدسلیقگی می شود و یا موضوع بد فهمیده می شود.

وی با بیان اینکه هر ساخت و سازی در بافت تاریخی باید متناسب و هماهنگ با این بافت باشد، خاطرنشان کرد: خانه های تاریخی مهم ترین سلول یک بافت تاریخی اند، اکنون نیز 90درصد ساختمان های موجود در بافت تاریخی مسکونی اند، امکان ایجاد امکانات جدید در داخل بافت متناسب با ارزش های فرهنگی و تاریخی وجود دارد، اگر در بافت تاریخی زمین افتاده یا ملک بی ارزش مخروبه ای وجود داشته باشد تبدیل آن به فضای ورزشی و ورزشی در بافتی که از این امکانت محروم است خوب است اما این ساخت و ساز باید متناسب، هماهنگ و همگون با بافت تاریخی باشد.
 

مدیرکل میراث فرهنگی یزد ادامه داد: علی رغم اینکه ارزش های بافت تاریخی، عناصر و واحدهای معماری نظیر حوض و بادگیر را حفظ می کنیم می توانیم در بناهایی که احیا می شود مانند تغییر کاربری به هتل در همان مقیاس سرویس بهداشتی مناسب داشته باشیم بدون آنکه به بافت لطمه ای وارد کند و این موضوع نقش مهمی در زنده شدن و احیای بافت دارد.
 

 رضایی با اشاره به نقش میراث فرهنگی در مقابله با آشفتگی های کنونی در معماری، گفت: سازمان میراث فرهنگی در مقام بیان ارزش های فرهنگی است و نقشی در اجرا، سیاست گذاری و توسعه مسکن ندارد. 

وی با بیان اینکه آشفتگی های کنونی در معماری در کنار مشکلاتی در آموزش از حوزه سیاست گذاری مسکن و اجرا هم نشات می گیرد، خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی متولی چگونه ساختن مسکن نیست اما در زمینه ارتفاع  مسکن و سیمای ظاهری آن سیاست گذاری داشته است.
 

رضایی در عین حال با بیان اینکه شهرداری در مقام اجرا بر ساخت و ساز مسکن در شهرها نظارت دارد، تاکید کرد: میراث فرهنگی در طرح های تفضیلی و جامع ضوابطی نظیر اندازه ارتفاع را لحاظ کرده که بر اساس آن به متقاضیان پروانه ساخت داده می شود.
 

مدیرکل میراث فرهنگی یزد خاطرنشان کرد: بیشترین رسالت در این زمینه را معماران بر عهده دارند که برای شهروندان طراحی می کنند و اگر معماری خوب و متناسب با بافت طراحی نشود بیشترین خسارت به بافت وارد شده است.
 

پایان پیام/