خبرگزاری شبستان: با توجه به آنکه سبک زندگی تنها به خور و خواب و معاشرت ها محدود نمی شود و تمامی شئون حیات فردی و اجتماعی انسان را در بر می گیرد، در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین حميدرضا شاكرين، عضو گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در خصوص سبك زندگي رضوي، جايگاه علمي و نحوه مواجهه آن حضرت (ع) با انديشه هاي موجود در آن زمان گفتگو کرده ایم که از نظرتان می گذرد:
براي ورود به بحث كمي درخصوص سبك زندگي رضوي و جايگاه علمي ايشان توضيح دهيد ؟
در سبك زندگي كلياتي وجود دارد كه در واقع نوعي متد و روش است كه مي تواند همه ابعاد زندگي را پوشش دهد وگاهي هم به صورت مضاف بكار مي رود و در حوزه خاص و معيني مورد بررسي قرار مي گيرد مانند سبك و سيره ديني، سبك سياسي، تربيتي و مضامين مختلف و گوناگوني كه در زندگي انسان وجود دارد شخص مي تواند در آن سبك و روش خاصي داشته باشد.
طبيعتا در زندگي امام رضا (ع) در يك نگاه كلي و كلان، اصولي وجود دارد كه سبك ساز است و روش، منش، شخصيت و سيره ويژه اي را هم به نحو خاص در مسائل علمي نشان مي دهد.
به طور ويژه در خصوص سيره علمي و نحوه مواجهه ايشان با ايده ها و افكار ديگران و بخصوص افكاري كه جنبه انحرافي دارند اگر توجه داشته باشيم شيوه حضرت رضا (ع) از يك اصولي برخوردار است و داراي قواعد ويژه اي است كه از آنها سبك آن حضرت (ع) بدست مي آيد.
امام رضا (ع) در مواجهه با افكار و انديشه هاي ديگران چگونه برخورد مي كرده اند؟
نخستین ويژگي اي كه در شيوه برخورد امام رضا (ع) با افكار و انديشه هاي متفاوت وجود دارد اين است كه ايشان اولا از منطق بسيار قوي و نيرومندي در مواجهه با استدلال هاي ديگران استفاده مي كنند.
ايشان هيچگاه از انديشه هاي مختلف دعوت نمي كنند چون اين سخن، سخن ماست شما بايد آن را بپذيريد و چون سخن شماست باطل است بلكه از يك عقلانيت و منطق بسيار نيرومندي استفاده مي كنندكه وقتي سخن طرف مخالف را مورد بررسي قرار مي دهند آن شخص مخالف هيچ راهي جز اينكه تسليم شود و منطقا در برابر انديشه هاي حضرت (ع) و به بازانديشي در تفكرات خودش بپردازد، نمي بيند و اگر هم بخواهد سرپيچي كند و نخواهد از مسير علمي عبور كند و تسليم منطق علمي آن حضرت (ع) شود راهي براي اين كار پيش پاي خودش نمي بيند و خودش را در انديشه هاي بشري محكوم احساس مي كند.
نمونه هاي زيادي از اين مسئله را ما در مناظرات و گفتگوهاي علمي كه بين آن حضرت (ع) و دانشمندان زمان و يا عالمان اديان ديگر و صاحبان انديشه هاي ديگر دارند و با انديشه هاي آن حضرت (ع) به مواجهه مي پردازند را به خوبي و آشكارا مي بينيم كه حضرت رضا (ع) با منطق طوري رفتار مي كنندكه آن فرد ناچار به اعتراف مي شود كه آنچه ايشان مي فرمايند، درست است.
نحوه برخورد امام رضا (ع) با انديشه هاي ديگران در حوزه هاي علمي و سياسي چه ,وجوه تمایزی دارد؟
مطلب ديگري كه در روش علمي آن حضرت (ع) وجود دارد صراحت جدي در كلامشان است. ما در برخورد با مخالفان درحوزه سياست و با حوزه علم و دانش و تفكر تفاوت هاي جدي اي مي بينيم. در حوزه سياسي گاهي مسامحه كاري مي شود و انديشه هاي مورد قبول پنهان كاري مي شود و اين امور به اشكال مختلف در رفتارهاي سياسي ديده مي شود .
در حوزه انديشه نمي توان اين كار را كرد، در اين حوزه فردي موفق است كه بتواند آشكارا ، بي پرده و بدون هيچگونه مخفي كاري صريحا انديشه هاي خود را مطرح كند و اگر استدلال قوي و محكم داشته باشد طبيعتا مي تواند آن را تاثيرگذار كند و امام رضا(ع) اين ويژگي در وجودشان موج مي زد كه انديشه هاي خودشان را آشكار و صريح و قاطعانه بيان مي كنند و از آن طرف هم به يك پشتوانه قوي منطقي مجهز مي كنند.
نكته سومي كه در سيره علمي آن حضرت (ع) مورد توجه است احاطه بسيار نيرومند به مباني و منابع انديشه اي مخالفان است.
بخصوص كه مي بينيم وقتي ايشان در برخورد با دانشمندان و عالمان مختلف قرار مي گيرند چنان با تسلط و قوي منابع آنها را مورد بررسي قرار مي دهند كه آن افراد احساس مي كنند نسبت به منابع خودشان اين تسلط را ندارند و اين آگاهي عميق را از منابع خودشان نداشتند و مورد توجه شان قرار نداشته است.
لذا به خاطر اين تسلط علمي است كه امام رضا (ع) مي توانند جريان هاي علمي زمان خود را مديريت كنند و در جاهاي مختلف با آن برخوردهاي لازم را انجام دهند.
علاوه بر این، ديده باني بسيار وسيعي است كه امام رضا (ع) در برابر انديشه های مختلف دارند. در حوزه مباحث فكري و انديشه اي ويژگي ممتازي كه علي ابن موسي الرضا (ع) در زمان خودشان دارند و ايشان را سرآمد ديگران قرار داده است اين است كه تمام انديشه ها و مباني فكري را در زماني كه تقاطي فكري بسيار قوي و نيرومند شده و التقاط هايي در جامعه اسلامي شكل گرفته، حضرت (ع) با ديده باني بسيار قوي همه اين ها را مورد نظر قرار مي دهد و در برابر آن موضع مناسب را مي گيرند.
به دنبال آن نكته اي كه وجود دارد اين است كه حضرت (ع) بسيار خوب از صاحبان انديشه ها استقبال مي كنند و با آنها جلسات زيادي مي گذارند و مناظرات علمي امام رضا (ع) يكي از وجوه بسيار درخشان تاريخ زندگي ایشان است.
استقبال از فكر و انديشه و خوشامد گفتن به صاحبان انديشه در حين اينكه آراء آنها را مورد نقد عالمانه قرار مي دهند يكي از مواردی است كه در روش زندگي آن حضرت (ع) و سبك كار علمي و اجتماعي ایشان بسيار موثر است و توانسته در حوزه علم و انيشه و فرهنگ و اجتماع تاثيرگذاري آن حضرت (ع) را فوق العاده كند .
نكته ديگري كه در سبک زندگي علمي امام رضا (ع) قابل توجه است اينكه انديشمندان و متفكران غالبا نخبه گرا هستند و سعي مي كنند با نخبگان ارتباط بگيرند و خيلي با توده ها كار ندارند ولي اين برخلاف روش انبيا است یعنی آنها در عين اينكه براي نخبگان جايگاه خاص خودشان را لحاظ و ارتباط ويژه اي را با آنها برقرار مي كنند اما سعي مي كنند با ساير توده ها نیز مرتبط باشند و عليرغم اينكه دستگاه سياسي زمان سعي مي كند ارتباط بين توده هاي مردم و نخبگان را قطع كند امام رضا (ع) سعي مي كنند كه اين ارتباط با توده ها را وسعت بخشند و اجازه ندهند مخدوش بماند تا بتوانند تعاليم، انديشه ها و افكار و فرهنگ غني اسلام را در سطح وسيعي در بين توده هاي مختلف اجتماع آموزش دهند و فرهنگ سازي كنند و فعاليت علمي داشته باشند.
پایان پیام/
نظر شما