نقش کلیدی والدین در گذراندن اوقات فراغت در مساجد/گزارش پایانی

به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، امروز مساله اوقات فراغت به عنوان یکی از مهمترین دغدغه های دولت مردان کشورهای مختلف و به ویژه ممالک اسلامی محسوب می شود چراکه دین مبین اسلام نسبت به پدیده «زمان» و چگونگی استفاده از آن جایگاه خاصی قایل شده  است و در نتیجه نسبت به شیوه و چگونگی گذراندن آن نیز حساس است و برنامه های متعددی را به پیروان اش توصیه می کند.

دین اسلام همچنین حتی نسبت به (اوقات فراغت) دغدغه دارد به گونه ای که در شاکله دین توصیه به آموزش و یادگیری «تیراندازی»، «سوارکاری»، «شنا» شده است، سه ورزشی که عموما خانواده ها تلاش می کنند تا در برنامه اوقات فراغت فرزند خود یکی از آنها را لحاظ کنند.

با این وجود همچنان بحث گذراندن اوقات فراغت و طراحی برنامه های مناسب برای خانواده های ایرانی یک چالش محسوب می شود چراکه عموما دستیابی به مجموعه ای که برنامه منسجمی ذیل نگاه توامان دینی، فرهنگی داشته باشد مشکل است، ضمن اینکه اگر چنین مجموعه نیز در دسترس باشد باز هم موانع دیگری وجود دارند از جمله اینکه مسئول برگزاری این دوره ها خود انسانی دغدغه مند در حوزه دین باشد  و صرفا به وظیفه سازمانی اش رسیدگی نکند.

البته بعد از انقلاب اسلامی برنامه های مختلفی برای تحقق چنین رویکردی اجرا شد و دیگر صرفا این فرهنگسراها نبودند که عهده دار برگزاری دوره های ویژه آموزشی، تفریحی، فرهنگی برای اوقات فراغت باشند بلکه با وقوع انقلاب مساجد نیز به میدان آمدند و خیل عظیمی از مردم  علاقه داشتند که فرزندان خود را در برنامه های دینی، آموزشی، تفریحی و فرهنگی زیر نظر مسجد شرکت دهند.

در این راستا کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور، بسیج مساجد، هرکدام به نوبه خود فعالیت های قابل توجهی داشتند تا جایی که گذراندن اوقات فراغت در قالب یک  طرح مسجدی به مثابه یک فرهنگ در محلات مختلف شناخته شد هرچند که نمی توان خلاء ها و موانع شکوفایی هرچه بیشتر این مسیر نظیر کمبود امکانات را نادیده گرفت، مع الوصف حتی با وجود چنین شرایط میزان استقبال از برنامه های اوقات قراغت مساجد چشمگیر است.

خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، در راستای بررسی این موضوع، سلسله گفت وگوهایی را با ائمه جماعات مساجد، پژوهشگران حوزه و کارشناسان مسجدی ترتیب داده و نظرات آنان را نسبت به این مساله جویا شد.

آنچه می خوانید گزارش پایانی «شبستان» در مورد (ایستگاه بچه مسجدی ها) که شامل ارایه مجموعه نظراتی است که صاحب نظران در این رابطه با خبرنگار شبستان در میان گذاشته اند:

حجت الاسلام «وحید بلندی»، امام جماعت مسجد «فاطمه الزهرا(س)» در رابطه با تاثیر گذراندن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان در قالب برنامه های مساجد فصل تابستان به خبرنگار شبستان، گفت: مسجد شرایط و جذابیت خاصی را در برگزاری برنامه های اوقات فراغت ایجاد می کند و رویکرد مسجدی در هیچ کدام از برنامه های فرهنگسراها یا خانه های فرهنگ پیدا نمی شود چراکه روح برپایی این برنامه ها عجین با روح دینی است.

وی ادامه داد: حضور در مسجد به نوعی رویکرد فطری است چراکه فطرت انسان ها بر اساس عبادت است، حال اگر مسجد در سیر زندگی افراد به ویژه در دوره جوانی جریان پیدا کند در نتیجه سبک زندگی تغییر می کند، در این میان اوقات فراغت از جمله مهمترین فرصت های زمانی است که در یک برهه مشخص یعنی دوره نوجوانی و جوانی امکان بروز بیشتری را دارد بنابراین جهت دهی و ساماندهی به این اوقات به ویژه از کانال مسجد اهمیت دارد.

حضور در مسجد کافی است تا سبک زندگی شخص به سمت دین گرایی متحول شود

امام جماعت مسجد «فاطمه الزهرا(س)» تصریح کرد: اساسا حضور در مسجد برای فعالیت های فوق برنامه به تنهایی جاذبه دارد اما این مسئله در گرو آن است که ائمه جماعات نسبت به طیف جوان جامعه لطافت بیشتری به خرج دهند چراکه ذهن جوان مملو از پرسش است و این رویکرد پرسشگر در وجود جوان همواره وجود دارد.

وی با تایید بر این رویکرد که مساجد برای برگزاری بخشی از برنامه های اوقات فراغت ویژه فصل تابستان با اماکن فرهنگی و ورزشی عقد قرارداد کنند، افزود: با کلیت این طرح موافقم که اگر مسجدی امکانات کافی را نداشته باشد با بهره گیری از چنین ظرفیتی بتواند برنامه های اوقات فراغت جوانان را فراهم کند اما با این حال اولویت برگزاری برنامه ها باید مسجد باشد. بهتر است. خوشبختانه مسجد «فاطمه الزهرا(س)» خوشبختانه این امکان را دارد.

والدین رکن اصلی آشنایی فرزندان با مساجد هستند

همچنین حجت الاسلام «محمدهادی حسن زاده»، امام جماعت مسجد «حاج شیخ عبدالنبی نوری» با اشاره به جایگاه رفیع مساجد در شاکله دین مبین اسلام اظهار کرد: روایات متعددی از لسان اهل بیت (علیهم السلام) درباره مسجد و حضور در آن عنوان شده است که حکایت از نقش مسجد در امت اسلام دارد؛ از این نظر خانواده مسلمان همواره باید تاکید ویژه ای بر حضور فرزندان خود در مساجد داشته باشد و در واقع اقامه نماز در مساجد را به عنوان یک هدف برای تربیت اسلامی فرزند خود تعریف کند البته این مهم نیازمند برنامه ریزی دقیق والدین و ارتباط مستمر با مسجد است.

حجت الاسلام حسن زاده تصریح کرد: والدین باید حداقل هفته ای یکبار فرزندان خود را به مسجد ببرند در عین حال خودشان نیز در مساجد برای اقامه نماز حضور مداوم داشته باشند تا این رویکرد در خانواده تبدیل به یک فرهنگ شود. از همین رهگذر نیز می توان شئونات دیگر زندگی فرزندان در دوره نوجوانی از جمله مسئله مهم اوقات فراغت را از مسیر مسجد برنامه ریزی کرد.

امام جماعت مسجد «حاج شیخ عبدالنبی نوری» با اشاره به برکات حضور در مساجد و بهره گیری از فعالیت های مربوط به اوقات فراغت در سطح مساجد، اظهار کرد: باید توجه داشته باشیم که این معنویت مسجد است که سبب می شود حال و هوای برنامه های فرهنگی، تفریحی و ورزشی نسبت به سایر برنامه ها جلوه ای متفاوت داشته باشد.

حتی برنامه های اوقات فراغت در مساجد را بروز کنیم

آیت الله «جلالی خمینی»، نماینده ولی فقیه در شرق تهران و سرپرست روحانیت در حوزه شرق تهران در گفت وگو با خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان با بیان اینکه مسجد کانون تربیت و سنگر اسلام محسوب می شود، اظهار کرد: امام خمینی(ره) نیز می فرمودند: مسجد سنگر است و سنگرها را حفظ کنید؛ لذا امروز یکی از مهمترین وظایف خانواده مسلمان و بالاتر از آن جامعه مسلمان تکریم مساجد است.

وی افزود: سلامتی، عفت، صداقت و جمیع خیرات را می توان با حضور در مساجد پیدا کرد، بنابراین بهترین مرکز برای شکل دهی اخلاق نیکو مساجد است و اگر بخواهیم که جوان جامعه سالم بماند باید بتوانیم نسبت به امور مساجد رسیدگی تام و تمام داشته باشیم تا جوان بداند که همواره می تواند برای رفع مشکلات خود به مسجد مراجعه کند.

امام جماعت مسجد «احمدیه نارمک» با بیان اینکه جهان امروز، جهان تبلیغ است، تصریح کرد: دشمن به گفته مقام معظم رهبری(مدظله العالی) شبیخون فرهنگی زده و می زند؛ بنابراین ما باید با توجه به تاکیدات رهبری جنگ نرم داشته باشیم یعنی از طریق فرهنگی بتوانیم اولا جوان را حفظ و در وهله دوم فرهنگ و سنت خود را به دیگران بشناسانیم که در این رابطه مساجد از مهمترین پایگاه ها محسوب می شود.

وی گفت: البته درست است که خانه های فرهنگ تلاش و برنامه های خود را دارند و در مسیر مهارت زایی در حوزه های فرهنگی، هنری نسل جوان قدم بر می دارند اما همان طور که قبل تر نیز اشاره داشتم روحیه معنوی مسجد عامل تمایز در سیر برگزاری این برنامه هاست بنابراین حمایت و گسترش طرح های اوقات فراغت مساجد می تواند عاملی در راستای ترویج فرهنگ دینی باشد چراکه جوان در چنین فرصتی نیز می تواند با وجه دیگری از دین مداری آشنا شود.

مخاطب ما برای برنامه های اوقات فراغت مساجد جوانان هستند، نیاز آنها را دریابیم

در ادامه اما حجت الاسلام امیر عبدی مقدم شیرین، امام جماعت مسجد «سید الشهدا» منطقه 17 تهران، نیز ضمن تایید موارد یاد شده از سوی دیگر ائمه جماعات، اظهار کرد: حضور در برنامه ها و فعالیت های تابستانی مساجد سبب می شود تا تربیت دینی در ذهن و روح جوان ایجاد شود اما قبل از هرچیز برای ترویج و گسترش چنین رویکردی والدین باید پیشقدم شوند و در مسجد حضور یابند.

وی ادامه داد: بچه ها در سنین خاصی به ویژه در دوره کودکی به شدت تحت تاثیر والدین خود هستند در نتیجه حضور پدر و مادر در مساجد برای اقامه نماز جماعت اثر مستقیمی بر نگاه کودک بر مسایل دینی خواهد شد و سبب می شود که در سال های آتی آنان نیز همچون والدین خود عمل کرده و اقامه نماز جماعت و حضور در فعالیت های مسجد را به عنوان بخشی از زندگی خود بدانند.

مسئول امور تشکل های دانشجویی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علم و صنعت، تصریح کرد: مساله دیگر در مورد گذراندن اوقات فراغت در مسجد به فضای این مکان مقدس بر می گردد، فضای مسجد فضایی جذاب است، اساسا در مساجدی که بچه ها آزاد هستند یعنی اجازه حضور در فعالیت های مسجد را دارند و می توانند خواسته های خود را با امام جماعت در میان بگذارند رویکرد دینی چند برابر می شود.

وی با بیان اینکه فضای معنوی چه در خانواده مادری و چه در خانواده پدری اثر بالایی بر تربیت فرزندان دارد، افزود: با توجه به اقتضائات سنی فرزندان به هرحال از رویکرد مذهبی در خانواده تاثیر می گیرند و بر اساس همین رویکرد تصمیم می گیرند بنابراین اگر والدین بتوانند پیوند خود را با مسجد مضاعف کنند، مسجد می تواند پلی برای راهنمایی فرزندان باشد و در دوره های مختلف سنی و به ویژه اوقات فراغت بر فکر نوجوان و جوان اثربخش باشد.

حجت الاسلام عبدی مقدم شیرین گفت: اصل مخاطب شناسی در بحث تربیت اهمیت بالایی دارد، اگر والدین بتوانند شناخت خوبی نسبت به نیازهای فرزندان شان داشته باشند در این صورت دوگانگی در شخصیت ایجاد نمی شود، در حال حاضر یکی از مشکلات برخی خانواده ها آن است که شور در میان فرزندان خود ایجاد نمی کنند یعنی شرایطی برای بهتر گذراندن اوقات فراغت تدارک نمی بینند در حالی که همین ابراز علاقه نسبت به شرکت در برنامه های مختلف می تواند عاملی باشد که این شور در میان فرزندان ایجاد شود و مسجد در این بین از ظرفیت هایی است که می تواند درراستای تحقق این امر موثر باشد.

وی با اشاره به تاثیرات گذراندن اوقات فراغت در مساجد ذیل نظام تربیتی حاکم در خانواده خاطر نشان کرد: من بعد از چندین سال کار فرهنگی و دینی به این نتیجه رسیدم که نه مدارس و نه دانشگاه ها نمی توانند خلاء عدم حضور در برنامه های مساجد را پر کنند چراکه تاثیر مسجد و اساسا کار مسجد در بستر جامعه است، در نتیجه مسجد به عنوان بهترین سنگر برای تربیت پاسخگوی نیازهای فکری جامه است.

اوقات فراغت یعنی همان استفاده بهینه از زمان

همچنین حجت الاسلام «علی ذوعلم»، رییس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نیز طی گفت وگویی اظهار کرد: نگاه اسلام به انسان نگاهی کاملا جدی، همه جانبه و آینده نگرانه است بنابراین انسان در این فرصتی که در دنیا دارد باید خود را بسازد و تربیت کند تا بتواند در  جهان آخرت و زندگی ابدی به یک حیات متعالی دست یابد بنابراین با این نگاه می توان گفت در واقع هیچ خلا و فرصتی برای انسان باقی نمی ماند که بخواهد آن را به عنوان اوقات فراغت تلقی کند؛  به نظر من تعبیر اوقات فراغت تعبیر ترجمه ای است و نه تعبیر اساسی در نگاه اسلام به زندگی، به این معنا که حتی در زمان تفریح هم در حال انجام کار جدی هستیم. مقصود از اوقات فراغت اوقاتی نیست که فقط باید پر شود. به بیان بهتر تعبیر اوقات فراغت تعبیر دقیقی نیست بلکه باید دید که در سیر زندگی چه برنامه هایی را می توان برای اعتلای سطح بینش و درک اقشار مختلف داشت. سوال آن است که چه برنامه ای را می توان برای اوقات دانش آموزان طراحی کرد تا در عین انتقال مهارت، سبک زندگی، اخلاق، همه استعدادهایی که یک انسان از آن برخوردار است در  چنین فرصتی شکوفا شود؟

وی ادامه داد: بنابراین نظام فرهنگی و تربیتی جامعه اسلامی باید به گونه ای برنامه ریزی شود که از همه فرصت ها، زمینه ها، ظرفیت ها، مکان ها استفاده شود و همه نسل ها به خصوص جوانان هیچ فرصت خالی نداشته باشند که بگوییم وقت فراغتی است که باید به گونه ای پر شود، پس باید طراحی کارآمد و مفیدی را داشته باشیم که بتواند غنی سازی کند و در این راستا مساجد به عنوان یک نهاد چند بعدی و ریشه ای در جامعه اسلامی می توانند نقش موثری داشته باشند و حتی می توانند به محور برنامه ریزی و هدایت برای طراحی کلان رشد فرهنگی جامعه تبدیل شوند.
 

با توجه به نظرات ارایه شده به نظر می رسد والدین نقش اول و کلیدی را در حضور رزندان خود در مساجد و گذارندن اوقات فراغت از مسیر مسجد ایفا می کنند، بنابراین اگر هر خانواده ای این دغدغه را داشته باشد که در طول هفته برای اقامه نماز جماعت چندین بار در مساجد حضور یابد تا فرزند خود را با مجیط مسجد آشنا کرده و در عین حال وی را به محیط و فرهنگ مسجد علاقه مند سازد ، شاهد خواهیم بود که مسجد در بطن برنامه های جوانان جای گرفته و عنصر جدانشدنی در زندگی آنان خواهند شد.

پایان پیام/