خبرگزاری شبستان: قرار گرفتن در دهه کرامت و مروری بر شاخصه های اصلی روح کرامت و بزرگواری، زمینه ای را فراهم آورد تا در خصوص وفای به عهد به عنوان یکی از اصلی ترین مولفه های کرامت با عباس تقویان، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) و مولف کتاب "بررسی مساله محکم و متشابه در قرآن" به گفتگو بپردازیم که از نظرتان می گذرد:
وفای به عهد به عنوان یکی از مصادیق کرامت، در آموزه های دینی از چه جایگاه و اعتباری برخوردار است؟
اصولا وفای به عهد یکی از مهم ترین شاخصه های زندگی اجتماعی - دینی است که مومنان در تعامل با دیگران باید مورد توجه و وجه عمل خود قرار دهند.
وقتی می گوییم وفای به عهد، با دو کلید واژه وفا و عهد همراه می شویم؛ این واژه ها هر دو به لحاظ مفهومی برای شنونده قابل درک است به این معنا که عهد یعنی پیمان و میثاق، و وفا به معنای ادا کردن و وفا کردن.
در آموزه های دینی و سلوک ائمه اطهار (ع) انجام و وفا کردن به عهد، یک شاخصه برای ایمان است. در این راستا در آموزه های قرآنی ما با این کلید واژه بارها روبه رو می شویم از جمله در آیه 34 سوره بقره خداوند می فرماید:" وَأَوْفُواْ بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْؤُولاً؛ و به پیمان وفا کنید که درباره پیمان سؤال خواهد شد."
آنچه که بسیار مهم است، در این آیه "العهد" با ال استغراق همراه شده و این یعنی جمیع عهود و بر معنای عام دلالت دارد؛ یعنی حتی اگر پیمانی خلاف مصالح فرد بود، باید آن را انجام دهد. لذا وقتی انسانی آگاهانه و از روی علم عهد بست، نسبت به متعلَق عهد مسئول است و باید آن را انجام دهد.
حتی اگر این عهد خلاف رضای الهی یا انجام گناهی باشد؟
خیر؛ عهد به انجام گناه یا امری باطل از اساس باطل است و اصلا منعقد نمی شود مانند نذر بر انجام گناه. لذا عهد در برابر امور مباح، مستحب و واجب منعقد می شود.
در سیره اهل بیت (ع) چطور؟ تا چه اندازه وفای به عهد از اهمیت برخوردار بود؟
ببینید خداوند ما را به اطاعت و تبیعت از سیره معصومین (ع) به ویژه در راس ایشان پیامبر (ص) کرده است همان طور که در آیه 21 سوره احزاب می فرماید:" لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسولِ اللهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ" یا در آیه هفتم سوره مبارکه حشر می فرماید:" وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا؛ و آنچه را این رسول به شما داد آن را بگیرید، و از آنچه شما را از آن نهی کرد دست بدارید"
از این دو آیه و نظایر آن استفاده می شود آنچه در سیره پیامبر (ص) و دیگر ائمه معصومین (ع) که واجب الاطاعه هستند، وجود دارد، باید به آنها عمل کرد. بنابراین وقتی به سیره پیامبر اسلام (ص) می نگریم، یکی از شاخص ترین رفتارهای آن حضرت (ص) را که باید مورد توجه قرار دهیم و الگوی ما باشد، همین وفای به عهد است.
در خلال حیات آن حضرت (ص) نیز بارها مشاهده می کنیم پیمان هایی می بستند و تا زمانی که طرف قابل پیمان شکنی نمی کرد، ایشان بر عهد خود وفادار بود و تنها نقض عهدی که داشتند در مواجهه با فردی بود که عهد خود را می شکست و البته به طور طبیعی وقتی طرف مقابل عهدشکنی می کرد، دیگر پیمانی باقی نمی ماند تا حضرت (ص) بدان وفادار بمانند.
در سیره اهل بیت(ع) هم همینطور بود از جمله بارها امام رضا (ع) در سخنان خود به این شاخصه مهم اشاره کرده اند و این امر لایه ای از سبک زندگی رضوی را به ما نشان می هد.
به طور مثال حضرت (ع) می فرمایدن: همانا ما اهل بیت پیمانمان را به منزله دین و بدهی در خود تلقی می کنیم. (تحف العقول)
در این روایت، وفای به عهد به منزله ادای دین و بدهی تلقی شده و این خود ملاک و نشانه ای از ایمان است و در سیره ایشان پیمان در واقع همچون بدهی است که بر ذمه فرد می آید.
همچنین در روایت دیگری می فرمایند: پیمان شکن از دایره بلاهای روزگار در امان نیست.
در این روایت است کسی که خود را متعهد در برابر عهد و پیمان ها نمی بیند، آماج بلاهای روزگار قرار می گیرد. این فرمایش امام رضا (ع) پشتوانه روان شناختی و جامعه شناسی زیبایی دارد.
عهد شکنی و وفا نکردن به عهد تا چه اندازه می تواند سبک زندگی افراد را دگرگون کند؟
ببینید انسانی که به پیمان خود پایبند نیست، مردم نسبت به او اعتماد ندارند و کسی را که به عنوان پیمان شکن می شناسند مورد اعتنا و محل رجوع نمی دانند. زیرا این فرد ثبات شخصیت نداشته و دارای تزلزل است و از همین روی، مورد استقبال جامعه قرار نمی گیرد.
این روند چه نتایجی را برای فرد عهد شکن به دنبال خواهد داشت؟
وقتی مردم به این فرد بی اعتماد و بی اعتنا شدند، این فرد انسان تنهایی خواهد شد که مورد مشورت هم قرار نمی گیرد. انسانی که بی ارزش و بی هویت شده و به تدریج عرصه بر او تنگ، و زندگی برایش سخت خواهد گذشت.
پایان پیام/
نظر شما