به گزارش خبرنگار اجتماعی شبستان، مراسم رونمایی از 26 آرایه خط به قلم میرزاغلامرضا خوشنویس متعلق به بنای شمس العماره، امروز ( 3 شهریور) در تالار همایش های موزه مردم شناسی کاخ گلستان برگزار شد.
اگر کاخ گلستان را انگشتری تصور کنیم، بی شک شمس العماره را باید نگین آن تلقی کرد. بنایی عظیم و باشکوه که همچون کوهی بلند سر به سینه آسمان می ساید. شمس العماره در زمان خود بلندترین بنای تهران و نمادی برای پایتخت محسوب می شد. اما بنایی با این همه شهرت، همچنان مهجور و غریب مانده که حتی در زمان خود نیز به آن پرداخته نشده و پژوهش های انجام گرفته معاصر نیز، یا رویدادهای تاریخی را بیان می کنند و یا در حد ترسیم نقشه و نماهای فعلی بنا هستند.
وجود آرایه خطی وابسته به معماری در مخازن کاخ گلستان، نگارنده را به مسیری جدید هدایت نمود تا با نگاهی نو و ارائه اسناد و مدارکی مستدل، بابی جدید را گشوده و حقایقی را بازگو نماید.
در پژوهشی که عباس خاکسار، کارشناس و امین اموال کاخ گلستان انجام داده است، سعی نموده با استفاده از اسناد تصویری و خطی، کتاب ها و روزنامه های دوره قاجار، تاریخ دقیق احداث بنار را مشخص و برای تعیین محل نصب این آرایه خط، روند تغییرات به وجود آمده در بنای مورد نظر را در طول زمان های متمادی پیگیری نماید.
آرایه خط به شیوه نستعلیق کتیبه ای و با آب طلا نگارش شده است. ابیات آن درون قابی به رنگ لاجورد و طرح بازوبندی، محصور و با نقوش گل و بوته به رنگ های قرمز، سبز، آبی، سفید و صورتی و نارنجی مزین شده اند.
طرح های بسیار زیبای اسلیمی که با آب طلا کشیده شده درون این قاب و بین خطوط خودنمایی می کنند. ابیات روی کاغذ نوشته شده است و شیشه ای روی آنها قرار گرفته است. تعداد این آرایه خط 26 عدد است که 20 عدد از آنها به صورت یک بیت کامل و 6 عدد دیگر تک مصراعی هستند.
اندازه شیشه های تک مصراعی 37 تا 39 سانتی متر طول و 15 تا 16 سانتی متر عرض است و اندازه شیشه های دو مصراعی 76 تا 78 سانتی متر طول و 15 تا 16 سانتی متر عرض دارند. طول قاب هایی که خطوط در آن نوشته شده اند در همه آنها یکسان است و 37 سانتی متر طول و 13 تا 14 سانتی متر عرض را شامل می شود.
شاعر اشعار آرایه خط، سروش اصفهانی ( 1228-1285 ه ق) شمس الشعرای دوره ناصرالدین شاه است که این ابیات را در مدح او سروده است.تعداد ابیات شعر سروش اصفهانی در دیوانش 29 بیت است که از تعداد ابیات آرایه خط ( 26 بیت) بیشتر است اما یک بیت در آرایه خط وجود دارد که در شعر سروش اصفهانی دیده نمی شود.
براساس ابیات این آرایه خط، بنا یا به اصطلاح کاخ توسط دوستعلی خان معیرالممالک نظام الدوله برای ناصرالدین شاه ساخته شده است.
اساتید و کارشناسان خطاطی متفق القول شیوه نگارش آرایه خطی را از آن میرزا غلامرضا اصفهانی از خطاطان و خوشنویسان مشهور دوره قاجار دانسته اند. در این پژوهش با استفاده از منابع معتبر، تعلق آرایه خط به بنای شمس العماره مسجل و در نتیجه تاریخ احداث بنا که به نادرستی در کتب و اسناد 1284 هجری قمری عنوان شده است به 1283 هجری قمری اصلاح و در ادامه پژوهش محل نصب آن، در تالار اصلی شمس العماره مشخص شده است.
براساس این گزارش، عباس خاکسار، کارشناس و امین اموال کاخ گلستان در مراسم رونمایی از 26 آرایه خط به قلم میرزاغلامرضا خوشنویس متعلق به بنای شمس العماره گفت: تاریخ هر کشور مثل کتاب است و هر برگش کم شود در تاریخ آن کشور نقصانی ایجاد می شود.
پژوهشگر 26 آرایه خط شمس العماره تصریح کرد: امیدوارم این پژوهش عاملی شود تا پژوهشگران بیشتری بر روی شمس العماره پژوهش کنند.
پایان پیام/
نظر شما