به گزارش خبرگزاری شبستان ،زنده‌یاد بیژن الهی، درگذشته به سال 1389، کتاب «حلاج الاسرار» ــ شامل ترجمه نثرهای عرفانی منصور حلاج و برخی اشعارش ــ را برای نخستین بار در سال 1362 منتشر کرد. سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران، اشعار این کتاب از سوی انتشارات «انجمن فلسفه ایران» منتشر شده بود.
زنده‌یاد الهی در مقدمه این کتاب، اشاره می‌کند که چاپ انتشارات انجمن فلسفه که در سال 1354 منتشر شد، بدون اطلاع او بوده و بر این اساس غلط‌های بسیار داشت.
حلاجُ الاسرار نامی‌ست که از دو حیث بر این کتاب می‌افتد. اول اینکه خود لقب جناب شیخ حسین بن منصور بیضائی، عارف سده سوم هجری‌ست. دوم اینکه خود موافق سنتی ست از سنن نامگذاری ما.
میان «اشعار» و «اخبار» که مقومات این مجموعه هستند، بیش از ده سال فاصله است. شعرها همه جز دو سه تا کار سال 1350 هستند، گرچه در سال‌های بعد دستکاری شده‌اند؛ اما نثرها در سال‌های 61 و 62 شکل گرفته‌اند. نثرها تاکنون چاپ نشده‌اند؛ اما سومین بار است که شعرها در این مجموعه با تفاوت‌هایی چاپ می‌شوند.
الهی در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب نوشته است: «حلاج گرچه خود زادۀ بیضای فارس بود، چون در واسط بصره به بار آمده بود، فارسی هیچ نمی‌دانست. شعرهای این مجموعه گزینه‌ای است از میان 87 پارۀ تازی غالباً کوتاه که کل اشعار بازماندۀ اوست از دیوان الحلاج ویراستۀ لویی مسینیون. فارسی این شعرها چه بسا آمدنی بوده نه پرداختنی. هم از این روست که گاه از معنی اصل واگشته و گاه از قوانین قدمایی شعر فارسی؛ اما نثرها همه سنجیده و پرداخته است و از روی منابع متعدد کار شده است.
پاره‌ای از اخبار تعبیه‌اند و نه ترجمه، مثل دو قطعۀ 17 و 30 که از روی اخبار الحلاج کار شده‌اند یا قطعۀ 11 که از روی تذکرةالاولیای عطار یا قطعۀ 38 از روی روایت فارسی بسیار ساده‌ای در آثار نجم‌الدین رازی. اما قطعۀ 35 نه ترجمه است و نه تعبیه، بلکه با اندک تصرفی از شرح شطحیات روزبهان نقل شده است. نام روای اصلی هر قطعه در ذیل آن آمده است و پاره‌ای از روایات به دلیل مجهول‌بودن راوی بی‌نام مانده است.
ترجمۀ «اخبار» از لحاظ روش کار یک‌دست نیست؛ گاهی به همان مایه با اصول عرب می‌خواند که ترجمۀ خواجه نصیر مثلاً، گاهی هم نه خالی از آن کژخوانی‌های سازنده است که جز تدابیر انتقادی نیست.»
انتشارات پیکره این کتاب را با قیمت 16 هزار تومان در 220 صفحه منتشر کرده است.
پایان پیام/
نظر شما