استطاعت جسمی و روحی و رعایت بهداشت از اصول یک حج سالم است

نعمت الله سیف، کارشناس بهداشت عمومی مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر در گفت و گو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ با توجه به نزدیک شدن به موسم حج در شهریور ماه به بیان نکاتی در خصوص مسائل بهداشتی زائران و متقاضیان اعزام به حج پرداخت و گفت: متقاضیان اعزام به سفر حج بایستی در نظر داشته باشند هم از لحاظ شرعی و هم از لحاظ علم پزشکی، برای اعزام به سفر حج استطاعت جسمی و روحی بسیار مهم و مورد نیاز است و نباید با چشم پوشی بر این مسئله باعث شوند مشکلی برای خود و اطرافیانشان رخ دهد.
وی مهمترین نکته بهداشتی در طول سفر حج را مسئله تغذیه عنوان کرد و افزود: زائران بایستی از مصرف غذاهای پر نمک، پرچرب و پر کالری به دلیل ایجاد مشکلات گوارشی پرهیز کنند و همچنین نسبت به مصرف مواد غذایی به ‌ویژه مواد غذایی خام مانند میوه و سبزی، لازم است ابتدا از سالم بودن این مواد اطمینان حاصل نموده و با شستشوی بهداشتی نسبت به مصرف آنها اقدام کنند چراکه معمولا سبزیجات و صیفی جات دور چین غذاهای حج از طریق آشپزخانه های سازمان حج تهیه نمی گردد و گاهاً آلوده هستند و در سال های اخیر موارد مسمومیت از این طریق گزارش شده است.

وی اشاره کرد: به زائرین توصیه می ‌شود از مصرف غذاهای بین راهی و روباز پرهیز کنند و تا حد امکان از غذاهای پیش ‌بینی شده در کاروان‌ های ایرانی که مورد نظارت کارشناسان بهداشتی مرکز می باشد استفاده کنند تا دچار مسمومیت و مشکلات گوارشی که رایج این سفرهاست مصون بمانند. 
کارشناس بهداشت مرکز پزشکی حج و زیارت گفت: تجربه نشان داده است، زائرانی که برای بین راه خود غذا می‌آورند، اغلب دچار مسمومیت‌های غذایی می‌شوند و توصیه می شود هیچ نوع غذای فاسد شدنی را همراه خود به هواپیما نبرند چراکه به سبب گرم بودن بیش از حد هوای عربستان امکان نگهداری غذا ها بسیار کوتاه می باشد و همین موضوع، خطر مسمومیت را چند برابر افزایش می‌دهد.
وی همچنین گفت: زائران سعی نمایند اندازه نیاز غذا مصرف کنند چراکه در شرایط آب و هوایی مکه اگر غذا زیادی در معده بماند احتمال فساد و مسمومیت هست. بهتر است در ایام حج چای و آب سالم بسیار نوشیده شود و ناهار و شام را به میزان اعتدال مصرف کرد تا مشکل ساز نگردد و از سوی دیگر به سبب متفاوت بودن رژیم های غذایی مردم با غذاها و نوشیدنی های پر کالری دوران حج، استفاده بسیار این مواد غذایی باعث مشکلات گوارشی می شود.

سیف با بیان اینکه بسیاری از بیماری ها از طریق آب منتقل می شوند گفت: خوشبختانه مشکل آبی که در کاروان ها توزیع می شود حل شده است و منابع آب مصرفی کاروان ها تحت نظارت می باشد فلذا زائران از استفاده از آب های دیگر خودداری کنند و همچنین برای دَم کردنی چایی تنها از ظروف آب پلمپ شده که در هتل ها در اختیارشان قرار خواهد گرفت استفاده کنند.
وی بیان داشت: نوشیدن آب مناسب در دفعات زیاد نیاز زائرین است اما باید دقت داشته باشند برای خنک کردن آبهای موجود از یخ هایی که در توقف گاه ها به فروش می رسد استفاده نکنند چراکه اغلب این یخ ها آلوده می باشند و مورد تایید کارشناسان بهداشتی مرکز پزشکی هلال احمر نمی باشند.
سیف در مورد بروز مشکلات تنفسی گفت: بهتر است در اماکن شلوغ و پر جمعیت از یک ماسک تمیز برای پوشاندن دهان و بینی خود استفاده کنید تا دچار بیماری‌های مسری نشوند.
 

وی نسبت به بروز حوادث در طول سفر هشدار داد و گفت: درجه حرارت آبگرمکن ها در هتل های عربستان بسیار بالاست و از همین روی زائران به هنگام استحمام مراقبت بسیاری داشته باشند تا از بروز سوختگی جلوگیری شود چراکه دمای آب حمام ها بسیار سریع روی صد درجه سانتیگراد قرار می گیرد و سبب سوختگی زائران در هنگام استحمام می شوند.
وی در مورد استفاده از توالت های فرنگی عنوان کرد: باتوجه به اینکه توالت های ایرانی در بعضی هتل های عربستان موجود است اما اکثر توالت‌های هتل‌های عربستان فرنگی می باشد و از این روی زائران حتماً قبل از اعزام، جهت استفاده از توالت ‌فرنگی خود را آماده کنند و تمرین لازم را برای نحوه استفاده از این توالت ها داشته باشند تا حین استفاده دچار صدمه نشوند چراکه در سال های گذشته موارد قابل توجهی از شکستگی ها و ضربه های سر در اثر استفاده ناردست از توالت های فرنگی گزارش شده است.
وی با توجه به پر تعداد بودن پله های برقی در شهری مثل مکه گفت: شهر مکه به خاطر پستی و بلندی های بسیاری که دارد دارای پله برقی های زیادی است که همین موضوع باعث بروز حوادث برای خانم ها می شود که زائرین باید دقت لازم را در استفاده را از این وسایل داشته باشند.
 

سیف نسبت به آموزش زائران برای حلق بهداشتی یا همان تراشیدن سر و استفاده از تیغ و دسته تیغ شخصی و خودداری از ریختن موها در اطراف چادرها هشدار داد و گفت: روز عید قربان زائران برای حلق یا همان تراشیدن سر با تیغ اقدام می کنند که توصیه می گردد از تیغ های شخصی یک بار مصرف و بسیار تیز استفاده شود و حلق را افرادی انجام دهند که مهارت لازم را داشته باشند تا خونریزی اتفاق نیفتد و تیغ های استفاده شده نیز در ظروف مخصوص قرار گیرد چراکه موارد بسیاری بوده که این تیغ ها سبب بریدگی های شدید دست و پای زایئران دیگر شده است که در مراسم انجام اعمال معمولا دست ها و پاهایشان بدون پوشش است.
وی در خاتمه به مراقبت و دقت بسیار زائران هنگام رمی جمرات توصیه کرد و گفت: حوادث زیادی ناشی از شکستگی سر در هنگام رمی جمرات رخ داده که ناشی از بی دقتی زائران در پرتاب سنگ به سر دیگر زائران می باشد و سالیانه ده ها مورد شکستگی سر زائران ایرانی گزارش می شود و زائران سعی کنند حتی المقدور از سنگ های کوچک تر استفاده نمایند.
وی در پاسخ تعجب خبرنگار ما نسبت به شکستگی سر زائران به بیان خاطره ای در این مورد پرداخت و گفت: اولین سالی که به سفر حج مشرف شدم هنگام رمی جمرات، روحانی کاروان، زائران را از پرتاب بیشتر از 7 سنگ منع می کرد و عنوان می نمود چنانچه بیشتر از 7 سنگ پرتاب کنید سنگ اضافه به سوی شما بازخواهد گشت! هنگام پرتاب سنگ بر اثر ازدحام بالای جمعیت در تعداد پرتاب ها دچار تشکیک شدم و همین باعث شد هشتمین سنگ را برای احتیاط پرتاب کنم و هنگام بازگشت از مراسم رمی جمرات یک سنگ به سر بنده اصابت کرد و باعث خونریزی شدید سرم شد که باعث شد به حرف روحانی زائر یقین کنم.