به گزارش خبرگزاری شبستان از کرمان، استادیار دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا، امروز(27اردیبهشت)در نخستین همایش بزرگداشت میراث فرهنگی که در سالن اجتماعات پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران دانشگاه شهید باهنر کرمان برگزار شد، با اشاره به موضوع "آب در باغ سازی صفوی" گفت: در باغ سازی صفوی، جدای از ویژگی های خاصی که وجود دارد توجه به آب و قداست آن با انواع ترفندهایی که شاهان صفوی در باغ سازی به کار گرفتند، قابل توجه خواند.
دکتر حشمت الله متدین با اشاره به دیدگاه های موجود به آب متشکل از دیدگاه مفهومی، کاربردی و زیباشناختی، تصریح کرد: هخامنشیان نخستین کسانی هستند که اقدام به باغ سازی کردند و در این زمینه کوروش نخستین باغ را ساخت.
دکتر متدین، دیدگاه "بین النهرین در جوشیدن آب از مرکز یک صخره و هدایت آن به 4 جهت" را مورد توجه قرار داد و افزود: از همان دوران، نخستین جوشش آب در ساختارهای باغ های ایرانی مطرح شد که چشمه قاجاریه در باغ فین تمثیلی از جوشش مورد اشاره است.
وی با بیان اینکه جوشش آب از زمین موضوعی است که صفویان سعی کردند تا با انواع خصوصیات آن را در باغ سازی خود نشان دهند، بیان کرد: در ساختارهای پس از اسلام و با غلبه تیموریان و صفویان بر اندیشه زمان خود، آب فرمت های کاربردی دیگری پیدا کرد و جلوه های ویژه آب به معماری و باغ سازی ایران ورود کرد.
دکتر متدین، تقدس آب در دوره های مختلف را مورد توجه قرار داد و افزود: در حالیکه خضوع معماری به آب از ویژگی های معماری قبل از اسلام است که در ابنیه ای مانند فیروزآباد، تکاب، آناهیتا و...در این باره قابل ذکر است اما رفته رفته از این شأن کاسته شد و آب به دورن معماری آمد که "هشت بهشت" مؤید این مطلب است.
وی خاطرنشان کرد: بر این اساس "خضوع معماری" و "تلقی ابزار و جلوه های آب برای انواع ترفندهایی که تیموریان و صفویان" به کار گرفتند و بخش وسیعی از آن در خدمت تفرج است، دو دیدگاه مهم در قبل و بعد از اسلام است.
متدین، توجه به آب در دوران ساسانیان را نیز مورد اشاره قرار داد و در این باره با نام بردن از بناهای فیروز آباد، تخت سلیمان و آناهیتا، گفت: ساسانیان به آب همان گونه که از دل زمین می جوشید احترام گذاشتند و هیچ بنایی به قدرت آناهیتا در معماری ساسانی از این حیث وجود ندارد.
استادیار دانشکده هنرهای زیبا همچنین با توصیف چهار محور بودن کاخ شوش و آب مرکز آن که تقدس مشخصی برای معماری به ارمغان آورده است، آن را تداعی گر بهشت قرآنی(فردوس در مرکز و چهار نهر اطراف آن)دانست و بیان داشت: این ساختار قدسی در دوران اسلامی تمدید شد و در باغ سازی تیموری و گورکانی مورد استفاده قرار گرفت.
وی در ادامه به باغ فین، مساجد از دوران صفوی به بعد مانند مسجد امام اصفهان و حوض های بزرگ در وسط مساجد به خصوص در ساختارهای چهارایوانه مساجد اشاره کرد.
متدین با اشاره به "پادیاب "ها که در دوران قبل از اسلام محلی برای غسل و طاهر کردن بدن بوده است و امروزه انگاره اسلامی پیدا کرده و مردم در آن وضو می گیرند، ابراز داشت: زیباترین نمونه این پادیاب ها در مسجد نطنز و مسجد نائین است.
استادیار دانشگاه با عنوان اینکه آب در دوران صفوی، سمبل تذکر نیز بوده است و در بعضی جاها جنبه حماسی به خود گرفته است، ساخت سقاخانه ها با فرمت های مختلف را مثال زد.
وی توجه به قداست آب در دیدگاه مذهبی صفویه را قابل ذکر دانست و گفت: چشمه حضرتی قدمگاه نیشابور، سنگابه ها، حوض های مساجد و.. که البته سنگابه از عناصر ویژه صفوی و نمونه آن در مدخل ورودی مسجد امام اصفهان است، تأئیدی بر این دیدگاه مذهبی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در باغ های صفوی 6 ساختار آب در خدمت مردم است، ساختار خطی طولی مانند کاخ چهل ستون اصفهان، ساختمان چهار محوره(باغ بلبل عمارت هشت بهشت)چندمحوره با محور اصلی(باغ تخت هزار جبلی)باغ آب ها و باغ تخت ها(فرح آباد اصفهان)باغ رودخانه (سی و سه پل و پل خواجد)مجاورت در کنار آب را از جمله این ساختارها برشمرد و گفت: تبدیل عملکرد دینامیک پل به استاتیک که جنبه تفرجی به خود بگیرد، در دوران صفویه بسیار مطرح بوده است.
وی با اشاره به اینکه همجواری پل تفرجی، رودخانه و عمارت تفرجی در دوران صفویان بسیار مورد توجه است به ساخت مجسمه های آبریز، پرده سازی آب و آب های سوزنی و..با الهام از باغ سازی اروپایی در این دوران نیز اشاره کرد.
متدین با توصیف زیبایی هایی که جزر و مد آب در عمارت بهشر بوجود آورده و یا تولد آب از وسط معماری در بنای "هشت بهشت" و نیز فواره ها، چشمه حوض و ... گفت: همه اینها مؤید آن است که صفویه با آب انواع بازی ها را به صورت طبیعی و ترکیب با معماری انجام داده است.
پایان پیام/
نظر شما