سوره شناسی برخلاف تفسیر به دنبال ماهیت قرآن است

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ ششمین نشست از سلسله نشست های گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با عنوان "مطالعات قرآنی، وضعیت امروز، چشم انداز آینده" با حضور دکتر محمدعلی لسانی فشارکی برگزار شد.
دکتر «محمدعلی لسانی فشارکی» فارغ التحصیل از دانشکده الهیات دانشگاه تهران در رشتهِ علوم قرآن و حدیث است. وی که بیش از 20 سال سابقه در تدریس علوم قرآنی و ادبیات عرب دارد، در حال حاضر عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران می باشد که به بیان سخنانی پیرامون سوره شناسی قرآنی پرداخت.
وی در ابتدا در تعریف سوره شناسی قرآنی گفت: سوره شناسی یکی از زمینه های گسترده تحقیق و تدبر در قرآن است که در آن شخص محقق، قرآن را نه به عنوان یک کتاب یا یک کتاب به عنوان مجموعه ای از آیات، بلکه به عنوان یک سامانه متشکل از سوره ها در نظر می گیرد که بر روی اهداف و ویژگی های خاص یک سوره بحث می کند و در واقع سوره شناسی همان قران شناسی سوره به سوره است و یکی از رشته های نوپدید علوم قرآنی است که به شناخت یکایک سوره ها در راستای تبیین تفاوت آنها با دیگر سوره های قران می پرداززد.
وی با بیان توجه ویژه مقام معظم رهبری در مسئله تکریم و تدبر در قرآن افزود: کتاب قرآن مجموعه ای متشکل از 114 قرآن است که خالق انسان و عالم هستی با گرایش ها و آهنگ و تنوع متفاوت آن را ارائه کرده است.

وی با بیان اینکه کلمه سوره از ریشه «سور» به معنای حصار اقتباس شده است افزود: سوره‏های قرآن هر یک، قلمرو و محدوده خاصی دارند و همچون یک حصار دور مجموعه ای از آیات گرفته شده اند و سوره‏های قرآن، هر چند همه سخن خدایند و ازمضامین و اهداف مشترکی برخوردارند، اما با تدبر در آنها و نیز در پرتو تعالیم پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) به روشنی می توان دریافت هر سوره شکل و شمایل ویژه و جایگاه و رسالت ویژه ای دارد و از توانایی‏ها، کارکردها، آثار و برکات خاصی برخوردار است.
دکتر لسانی فشارکی ادامه داد: سوره شناسی بر خلاف علم تفسیر در پی شناخت چیستی و چرایی "سور"ها و حصارهایی است که حکیمانه به دور مجموعه هایی از آیات کشیده شده و از جایگاه و اهداف خاص یکایک سوره ها بحث می کند و ماهیت و کیفیت خاص و متفاوت هر سوره را بیان می کند.
وی در معرفی این رشته توضیح داد: سوره‏شناسی رشته‏ای از علوم قرآنی است که از جایگاه، اهداف و ویژگی‏های خاص یکایک سوره‏ها بحث می‏کند و حکمت و ماهیت اصلی این سوره‏ها و حصارها را که به دور قسمت‏های مختلف قرآن کشیده شده است باز می‏شناساند. سوره‏شناسی در واقع، قرآن‏شناسی تفصیلی در برابر قرآن‏شناسی اجمالی است.
این استاد علوم قرانی اشاره کرد: نزدیک ترین انواع سنتی علوم قرآنی به این رشته نوپدید دو نوع "فضائل القرآن" با زیر مجموعه "فضائل السُّور" و "خواص القران" با زیر مجموعه "خواص الایات و السُّور" می باشد.

وی با بیان اینکه نخستین بارقه های سوره شناسی در سال 1365 زده شد گفت: در سوره شناسی به دنبال آن هستیم به مردم ماهی گیری آموزش داده شود چراکه سوره شناسی سفره ای وسیع است و از کودک و پیر و جوان، با سواد و بی‏سواد می‏توانند و بلکه باید در آن شرکت کنند و شیوه دریافت معارف و تدبر از قرآن را بیابند.
وی با انتقاد از اینکه بحث و بررسی درباره سوره‏های قرآن اغلب از مرز کلیات و مباحث مربوط به تعداد آیه‏ها و کلمه‏ها و نام سوره‏ها و مطالبی از این قبیل فراتر نرفته است، گفت: جایگاه بایسته و رسالت شایسته یکایک سوره‏ها مورد بازشناسی قرار نگرفته است. به عبارت دیگر قرآن‏شناسی تفصیلی آن چنان که باید، تحقق نپذیرفته است و از همین روست که وقتی می‏خواهیم سوره‏ای را معرفی کنیم و با آن بیشتر آشنا شویم، احساس می‏کنیم که چندان چیزی در اختیار نداریم؛ به منابع هم که رجوع می‏کنیم غیر از اطلاعات شناسنامه‏ای ـ تقریباً ـ چیزی نمی یابیم.
دکتر لسانی فشارکی در ادامه به بحث در مورد روش تحقیق موضوعی قرآنی پرداخت و گفت: در ابتدا باید عنوان موضوع تحقیقی و کلید واژه های آن از قرآن استخراج شود و در ادامه آیاتی که کلیدواژه های مذکور در آنها موجود است انتخاب و در یک مجموعه قرار می گیرند و نشانی آیاتی را که کلمه یا کلمات مورد نظرمان، عیناً و یا به صورت هم خانواده در آنها به کار رفته اند، روی یک کاغذ یادداشت می کنیم و پس از آن آیات را به ترتیب شماره سوره هایشان از آخر به اول قرآن مرتب می کنیم چراکه این ترتیب، ترتیب آسمانی، آموزشی و معنایی قرآن است.
وی مرحله بعدی تفسیر موضوعی را تدارک فهرست سیاق ها بین آیات خواند و گفت: با مشخص شدن تعداد آیات هر سیاق به مرحله مفهوم یابی می رسیم که مرحله نهایی می باشد.
دکتر لسانی فشارکی در انتها خاطر نشان کرد: وقتی رویکرد ما به تفسیر قرآن رویکرد سنتی باشد و به مباحث اجتماعی و تربیتی نپردازد و به قولی اثر عملی در جامعه نداشته باشد و از مسیر زندگی مردم نگذرد نمی توان به انس گرفتن با قرآن امیدوار شد.
 

پایان پیام/