ارزیابی پوتین از اوضاع جهان

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از صفحه شخصی دکتر سنایی در شبکه اجتماعی :سخنرانی دو سالانه رئیس جمهور روسیه در جمع سفرای روسیه در دیگر کشورها از جمله مواردی است که در آن خطوط کلی سیاست خارجی روسیه ترسیم می شود.سخنان وی یک بخش عمومی داشت که گزیده ای از آن را اینجا می آوریم و یک بخش بسته داشت که گزارشی از آن منتشر نشده است.در مجموع پس از سخنرانیهای آتشین پوتین طی چند ماه گذشته و حملات مکرر وی به آمریکا و غرب این سخنان وی در مجموع از سوی صاحب نظران آشتی جویانه تلقی و تحلیل شده است که در زمینه چرایی لحن آرام وی در این سخنرانی تفاسیر متفاوتی وجود دارد.در این سخنرانی وی به تفصیل به موضوع اوکراین و سپس مسائل جهانی و روابط روسیه با اروپا،چین و آمریکا پرداخته است.تلاش نموده ام ضمن خلاصه کردن متن محتوای آن حفظ شود."
شما میدانید اوضاع بینالمللی تا چه حد پویا و گاه غیر قابل پیشگویی است. حوادث از لحاظ زمانی روند خیلی فشرده دارند و متأسفانه این حوادث همیشه ماهیت مثبت ندارد. پتانسیل درگیری زا در جهان رشد میکند، تضادهای قدیمی بطور جدی شدت یافته و تضادهای جدیدی تحریک میشود. ما با آنها مواجه میشویم – گاه غیر منتظره – و متأسفانه مشاهده میکنیم که حقوق بینالمللی موثر واقع نمیشود، موازین اولیه نزاکت رعایت نمیشود، اصل خودسری حکمفرما شده است.ما این را در نمونه اوکراین هم مشاهده میکنیم. ما و شما باید بوضوح درک کنیم که وقایعی که در اوکراین تحریک شد تبلور فشرده سیاست به اصطلاح بازدارندگی بود. چنانچه اطلاع دار ید این سیاست ریشههای عمیقی، ریشههای تاریخی دارد و معلوم است که این سیاست پس از اتمام جنگ سرد هم ، متأسفانه، به پایان نرسید.
شرکای ما انتظار داشتند به روند حوادث اوکراین چه واکنشی نشان دهیم؟ ما البته حق نداشتیم مردم کریمه و سواستوپل را به حال خود رها کرده و اجازه دهیم رادیکالها و ناسیونالیستهای پرخاشجو هر چه بخواهند با آنها بکنند، نمیتوانستیم اجازه دهیم دسترسی ما به پهنه دریای سیاه محدود شود، اجازه دهیم نیروهای ناتو به سرزمین کریمه، به سواستوپل که شکوه رزمی سربازان و ملوانان روس در هر جای آن مشاهده میشود بیایند، اما فکر میکنم این امر بزودی رخ داده و توازن قوا در منطقه ساحلی دریای سیاه بطور بنیادی دگرگون میشد. یعنی فی الواقع هر امری که روسیه برای آن از دوران پتر و احتمالاً قبل از آن رزمیده بود روی همه اینها خط بطلان کشیده میشد.
و مایلم همه درک کنند: کشور ما در آینده بطور فعال از حقوق روسها، از حقوق هموطنان ما در خارج دفاع کرده و برای این منظور از تمام ابزارهای موجود از اقتصادی و سیاسی گرفته تا عملیات انسانی مندرج در حقوق بینالمللی و حق دفاع از خود استفاده میکند.تأکید نمایم که آنچه در اوکراین رخ داد نقطه اوج روندهای منفی در امور جهانی بود. این بار منفی طی سالیان دراز اندوخته شده بود. ما خیلی وقت پیش در این مورد هشدار داده بودیم و متأسفانه پیشبینیهای ما تحقق مییابد.شما میدانید و از آخرین تلاشها برای احیا، برای حفظ صلح در اوکراین اطلاع دارید. کارکنان وزارت امور خارجه، خود وزیر فعالانه در این مساعی شرکت داشتند.متأسفانه رئیس جمهور پوروشنکو تصمیم گرفت عملیات رزمی را از سر گیرد و ما – وقتی میگویم ما نه تنها خود بلکه همکاران اروپایی را هم در نظر دارم – نتوانستیم او را به این قانع کنیم که راه به سوی صلح مطمئن، بادوام و بلندمدت نمیتواند از جنگ عبور کند.همچنین انتشار اعلامیه مربوط به ضرورت حفظ صلح و جستجوی راه حل قابل قبول که بین وزرای امور خارجه 4 کشور – آلمان، فرانسه، روسیه و اوکراین – هماهنگ شده بود میسر نگردید.
تعداد مناطق دارای التهاب مزمن روی نقشه جهان افزایش مییابد. اروپا، خاورمیانه، آسیای جنوبی، منطقه آسیا اقیانوسیه، آفریقا از کسری امنیت رنج میبرند. عدم توازنهای ساختاری در اقتصاد جهانی، در امور مالی و بازرگانی بروز میکند. فرسایش ارزشهای اخلاقی و معنوی ادامه دارد.
بدشواری تردیدی در این مورد باقی مانده باشد که سیستم نظم جهانی یک قطبی نتوانست روبراه شود. ملتها و کشورهای جهان روز به روز با صدای بلندتر قاطعیت خود برای تعیین سرنوشت خود، حفظ هویت تمدنی و فرهنگی خود را بیان میکنند و این امر با تلاش برخی کشورها برای حفظ موقعیت برتر خود در بخشهای نظامی، سیاسی، مالی، اقتصادی و عقیدتی وارد تضاد میشود.این امر البته بطور مستقیم به ما ارتباط ندارد ولی رفتاری که با بانکهای فرانسوی میشود در اروپا بطور اعم و البته نزد ما نمیتواند به غیر از ناراحتی باطنی احساس دیگری ایجاد کند. ما از فشاری که شرکای آمریکایی ما بر فرانسه - به منظور عدم تحویل ناوهای «میسترال» به روسیه - وارد میکنند اطلاع داریم. ما حتی میدانیم به این اشاره شده بود که اگر فرانسویها «میسترال» را تحویل ندهند پس مجازات بانکها هم بدون سر و صدا رفع میشود، در هر حال مجازاتها بشدت کاهش داده میشود.
اگر این اخاذی نیست پس چیست؟ مگر میشود در عرصه بین المللی به این شکل فعالیت کرد؟ بعد وقتی ما از مجازاتها حرف میزنیم همیشه بر این باوریم که مجازاتها مطابق با فصل هفتم منشور سازمان ملل اعمال میشود. یا این امر از لحاظ حقوق بین المللی مجازات نبوده بلکه موضوع دیگر و ابزار سیاست یکجانبه میباشد.
شرکا طی دو دهه گذشته روسیه را به مقاصد نیک خود، به آمادگی راه انداختن همکاری راهبردی متقاعد میکردند. ولی به موازات این، بطور پی در پی ناتو را گسترش داده، فضای نظامی سیاسی خود را به مرزهای ما پیوسته نزدیکتر میکردند. و به سئوال قانونی ما در مورد اینکه «آیا بنظر شما بررسی این امور با ما ضروری نیست؟» پاسخ میدادند که «خیر این به شما ارتباطی ندارد». کسانی که صحبت از موقعیت استثنایی خود را ادامه میدهند از سیاست مستقل روسیه خیلی ناراضی هستند. حوادث اوکراین این را نشان داد. همچنین حوادث مذکور نشان داد مدل روابط مملو از استانداردهای دوگانه با روسیه موثر واقع نمیشود.
همکاران محترم! روسیه در سیاست خارجی خود پیگیرانه بر این اساس اقدام کرده که راه حل مسائل جهانی و منطقهای باید از راه همکاری و جستجوی سازش پیدا شود و نه رویارویی. ما از برتری حقوق بینالمللی همزمان با حفظ موقعیت برتر سازمان ملل حمایت میکنیم.قانون بینالمللی باید برای همه لازم الاجرا بوده و بطور گزینشی برای خدمت به منافع کشورها یا گروه کشورهای منتخب بکار گرفته نشود و امر مهمتر اینکه این قانون باید بطور یکنواخت درک شود. نمیشود امروز آن را به این شکل تعبیر کرده و فردا تعبیر دیگری – بنا بر ضرورت لحظه سیاسی – به میان آورد.
تقویت روابط تنگاتنگ دوستانه، همکاری اقتصادی دارای منفعت متقابل با کشورهای همسایه جهت راهبردی و کلیدی سیاست خارجی روسیه میباشد که در بلندمدت در کار خواهد بود. «ترویکا»ی روسیه، بلاروس و قزاقستان نیروی محرک روند همگرایی میباشد امیدوارم ارمنستان در آینده بسیار نزدیک وارد آن شود. مذاکره با قرقیزستان در مرحله پیشرفته قرار دارد. ما برای دیگر اعضای جامعه هم باز هستیم.حین پیش بردن پروژه همگرایی اورآسیا ما به هیچ وجه روی بقیه جهان دیوار نکشیده و آماده بررسی چشم اندازهای تأسیس حوزه بازرگانی آزاد هم با کشورهای مجزا و هم اتحادیههای منطقهای و در وهله اول البته اتحادیه اروپا هستیم.
اروپا شریک طبیعی و مهمترین شریک تجاری اقتصادی ما میباشد. ما سعی داریم امکانات جدیدی برای گسترش همکاری تجاری و چشم‌اندازهای سرمایه گذاریهای متقابل را فراهم کرده و موانع موجود در بازرگانی را رفع کنیم. برای این منظور باید اساس حقوقی و قراردادی همکاری ما مدرن سازی شده، ثبات و قابل پیشبینی بودن روابط، در وهله اول در حوزه راهبردی مهمی چون حوزه انرژی تأمین شود. ثبات در تمام فضای اورآسیا و در نهایت توسعه بادوام اقتصاد اعضای اتحادیه اروپا و روسیه به همکاری منظم و متکی بر در نظر گرفتن منافع یکدیگر بستگی دارد.ما همیشه به عنوان شریک مطمئن در تحویل مواد انرژیزا شهرت داشتیم و در توسعه زیرساخت گاز سرمایه گذاری کردهایم. در مجموع همه ما، هم ما، هم اوکراین و هم شرکای اروپایی باید جداً در مورد کاستن احتمال بروز ریسکهای مختلف سیاسی، اقتصادی و اوضاع «فورس ماژور» در قاره فکر کنیم.
در این رابطه مایلم به این اشاره کنم که در ماه اوت 2015 چهلمین سالگرد انعقاد سند نهایی مشورت امنیت و همکاری در اروپا جشن گرفته میشود. این تاریخ نه تنها فرصتی برای مراجعه به محتوای این سند در مورد اصول همکاری در قاره میباشد بلکه اجازه میدهد با مساعی مشترک آنها را واقعاً کارآمد کرده و در سیاست کاربردی اروپا بکار گیریم.باید مصرانه برای حذف هر نوع کودتای غیر مشروع در قاره اروپا، دخالت در امور کشورهای مستقل، اخاذی و تهدید در روابط بین‌المللی، تشویق نیروهای رادیکال و نئونازی اقدام شود.همه ما در اروپا به نوعی سپر ایمنی نیاز داریم تا حوادث عراق، لیبی، سوریه و اوکراین – که متأسفانه در این ردیف باید از آن هم نام برد – به بیماری واگیردار تبدیل نشود. این امر بطور اخص در مورد فضای شوروی سابق صحت دارد زیرا کشورهای آن از لحاظ اقتصادی هنوز محکم نشدهاند و سیستم سیاسی استواری هم ندارند. محترم شمردن و رفتار محتاط با اساس مشروع این کشورها اهمیت فوق العاده دارد.
چرا این امر بطور اعم – نه تنها در فضای شوروی سابق بلکه در تمام اروپا – صحت دارد؟ به این دلیل که حتی در آن کشورهای اروپای غربی و شرقی که بظاهر اوضاع آنها مرفه میباشد تضادهای قومی و اجتماعی فراوانی پنهان شده که میتواند در هر لحظه حاد شود، میتواند به زمینهای برای درگیری، برای رشد افراط گرایی تبدیل و از طرف بازیگران خارجی برای متزلزل ساختن اوضاع اجتماعی سیاسی، نیل به تغییر غیر قانونی و غیر دموکراتیک حکومت – همراه با تمام عواقب منفی آن - بکار گرفته شود.ضمانت بادوام امنیت تقسیم ناپذیر، ثبات، رعایت استقلال و عدم دخالت در امور یکدیگر باید به آن بنیادی تبدیل شود که میتوانیم بر اساس آن به سوی ساخت فضای واحد، به سوی همکاری اقتصادی و انسانی، ساخت فضای واحد از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام، حرکت کنیم. من پیشتر در مورد این فضا به عنوان فضای واحد از لیسبون تا ولادیواستوک سخن رانده بودم.
از وزارت امور خارجه خواهش دارم بسته جامع پیشنهادهای مربوطه را تهیه کند. ضمناً در آن باید بطور اخص به مجاز نبودن تلاش برای اثر گذاری بر روندهای سیاسی از خارج تأکید شود. یعنی مأموریت این است که اصل سنتی عدم دخالت در واقعیات معاصر اروپایی جابجا شده و گفتگوی جدی بین‌المللی در این مورد آغاز شود.
ما باید تقویت بردار شرقی دیپلماسی خود را نیز ادامه داده، از پتانسیل هنگفت منطقه آسیا اقیانوسیه در راه منافع توسعه هر چه بیشتر کشور ما، در وهله اول سیبری و خاور دور استفاده کنیم. سیاست روسیه در آسیا اقیانوسیه باید در آینده هم متوجه تأمین امنیت مرزهای شرقی ما، مساعدت به صلح و ثبات منطقه باشد. و البته صدارت آینده روسیه در سازمان همکاری شانگهای و برگزاری ملاقاتهای سران سازمان همکاری شانگهای و «بریکس» در «اوفا» (روسیه) در تابستان سال 2015 به این امر مساعدت میکند.
مشارکت فراگیر و تعامل راهبردی با جمهوری خلق چین باید از هر راهی تقویت شود. میشود گفت امروز در عرصه بین‌المللی ارتباط دیپلماتیک محکم روسیه و چین شکل گرفته است. یکسان بودن دیدگاههای دو طرف در مورد روندهای جهانی و مشکلات کلیدی منطقه‌ای در اساس این ارتباط قرار دارد. اهمیت اصولی دارد که دوستی روسیه و چین علیه هیچ کسی جهتگیری ندارد: ما اتحادی علیه کسی تشکیل نمیدهیم. برعکس، ارتباط روسیه و چین نمونه تعامل برابر، محترمانه و باثمر کشورها در قرن بیست و یکم میباشد. ما قصد داریم روابط با شرکای سنتی خود در این منطقه جهان - با هند، ویتنام، که نقش آنها در جهان بطور فزاینده تقویت میشود- را توسعه دهیم. روابط با ژاپن، دیگر کشورها و از جمله اعضای آسه آن باید تقویت شود. باید در میزان بیشتری از پتانسیل بازارهای رو به توسعه کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا، از تجربه غنی روابط سیاسی و انسانی با این کشورها استفاده شود.
تماسهای ما با ایالات متحده برای تمام جهان اهمیت جدی دارد. ما به هیچ وجه قصد قطع روابط با آمریکا را نداریم. روابط دوجانبه در حال حاضر در بهترین حالت نیست، این امر صحت دارد، ولی مایلم تأکید نمایم روسیه مقصر بروز این اوضاع نبوده است. ما همیشه سعی داشتیم شریک قابل پیشبینی باشیم، بر اساس برابر اقدام کنیم. ولی در مقابل منافع قانونی ما اغلب نادیده گرفته میشد.
و در مورد انجمنها و ملاقاتهای مختلف بین‌المللی هم باید گفت: اگر به ما نقش ناظر جنبی اختصاص داده میشود که در مورد امور کلیدی دارای اهمیت حیاتی برای ما حق رأی ندارد پس این ملاقاتها برای ما چندان جالب نیست. ما نمیتوانیم اجرت کسب اجازه نشستن نزد آنها را با منافع حیاتی خود پرداخت کنیم. و امیدوارم این امر مشهود باید در نهایت برای شرکای ما هم مفهوم گردد. تاکنون خطاب به ما با اتمام حجت و چون آقابالاسر صحبت میکنند. ما برغم این آماده گفتگوی سازنده هستیم ولی - دوباره تأکید کنم - فقط در صورتی که این گفتگو به شکل برابر برگزار شود