نگاهی بر آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در دیار نصف جهان

خبرگزاری شبستان-اصفهان:

 آداب و رسوم ماه رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم ماست و از آنجا که این آداب و رسوم زمینه مذهبی دارد مورد توجه همگان است، در ماه رمضان مردم یکپارچه برای انجام تکالیف شرعی آماده می شوند و در جهت بجا آوردن این وظایف الهی با آداب و تشریفات خاص خود مراسم رمضان را برگزار می کنند.

در گذشته این آداب و رسوم از غنای ویژه ای برخوردار بوده و مردم با ذوق و شوق بیشتری آداب ماه رمضان را بجا می آورند، اما امروزه با تهاجم فرهنگ بیگانه و مشکلات زندگی شهری و ماشینی آداب و رسوم ماه رمضان کم رنگ تر و حتی بسیاری از آنها فراموش شده، اما به این نکته باید تاکید کرد که ممکن است بعضی از آداب و مراسم ماه رمضان هم اکنون تغییر یافته یا فراموش شده باشد.

در این گزارش قصد داریم تا کلیه آداب و رسوم مردم دیار نصف جهان را برای همگان تبیین کنیم.

رسم کوبیدن به دیوار

دکتر سید محمد قلمکاریان، معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان به خبرنگار خبرگزاری شبستان در اصفهان گفت: در گذشته برای بیدار شدن همسایگان برای سحری، رسم کوبیدن به دیوار وجود داشت که همسایه ها با یکدیگر قرار می گذاشتند که هر کس زودتر از بقیه در هنگام سحر بیدار شد دیگران را نیز بیدار کند و به این ترتیب خانه هایی که دیوار به دیوار بود با کوبیدن مشت های پی در پی یکدیگر را بیدار می کردند.

وی افزود: این رسم حالا به کمرنگی گراییده و کمتر می توان کسی را پیدا کرد که کوبه در همسایه بزند و وقتی صدای کیه را می شنود، مطمئن می شود که همسایه اش بیدار است.

سحر خوانی، آدابی دیگر از ماه مبارک رمضان در اصفهان

قلمکاریان بیان کرد: از آداب دیگر این ماه مبارک سحر خوانی بود یا همان مناجات سحری که حالا بیشتر در رادیو و تلویزیون پخش می شود و آن دوران بام خانه ها محل سحرخوانی بود که با این نوا آشتی می کرد.

وی گفت: مردم به بام خانه ها یا گلدسته های مساجد می رفتند و قبل از اذان یک یا چند نفر از سحر خوانان جمع می‌شدند و با صدای خوش و رسا اقدام به مناجات خوانی مخصوص این ماه می‌کردند و همه مردم شنونده مناجاتی می شدند که از مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری به عاریت گرفته شده بود، زیباترین چیزی که می شد در هنگامه شب و سحر شنید و به آن دل داد.

قلمکاریان گفت: امروزه صدای زنگ تلفن، تلفن همراه و زنگ ساعت جایگزین سحر خوانی شده است.

مراسم شب نیمه ماه مبارک رمضان

وی افزود: در این مراسم که در کاشان برپا می شود، کودکان و نوجوانان به در خانه ها می روند و اشعاری را درباره ماه مبارک رمضان قرائت می کنند و و از صاحب خانه هدایایی را درخواست می کنند.

رسم هوم بابایی

قلمکاریان تصریح کرد: هوم بابایی، رسمی دیرینه و همچنان رسمی قدیمی است که از سالیان دور در کاشان، ماه مبارک رمضان ‌با آن آغاز می‌ شده است؛ رسمی قدیمی که از شب اول‌ ماه رمضان تا شب پانزدهم در کاشان برگزار می‌شود؛ به این ترتیب که تعدادی از بچه‌ها و جوان‌ها بعد از افطار در محلی جمع شده و از بین خود یک صندوق دار و یک میدان دار انتخاب می‌کنند.

وی افزود: وظیفه صندوق دار جمع‌آوری هدایای مردم و وظیفه میدان دار خواندن اشعار خاص هوم بابایی است، بقیه گروه هم باید هم‌صدا جواب میدان دار را بدهند.

دوختن پیراهن مراد

معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: این مراسم در روز "27 ماه رمضان" در اکثر روستاها و شهرهای اصفهان اجرا می شده و زن های بیمار، زنان هایی که بچه دار نمی شدند و یا فرزند خود را در کودکی از دست داده بودند، پیراهن مراد می دوختند.

وی افزود: در این مراسم زنی از بستگان بیمار، پارچه ای را به مسجد می برد و در مسجد بعد از اقامه نماز مغرب و عشا، پارچه را بریده و دوخت می کردند، سپس روحانی مسجد روضه حضرت ابوالفضل(ع) را می خواند و همگان به سوی قبله آیه "امن یجیب المضطر ..." را قرائت می کنند و پس از پخش خرما توسط بانی نذر، روحانی به اتفاق تعدادی از حاضران مسجد به دیدار بیمار رفته برای وی دعا می کردند و پیراهن را به بیمار می پوشاندند و معتقد بودند که بیمار شفا می یابد.

قلمکاریان افزود: همچنین در کاشان در شب 27 رمضان، برای خوشبختی و صلح و صفا، تازه عروس را به مسجد می برند و پس از اقامه نماز مغرب و عشا و توزیع شیرینی و خرما، تازه عروس را به خانه می برند و معتقد بودند که با این کار هرگز بین عروس و داماد جدایی نمی افتد.

افطاری برای نوعروس (براآن جنوبی)

وی گفت: در منطقه براآن جنوبی و بین اکثر مردمان محلی این منطقه با آمدن ماه رمضان، خانواده تازه داماد در تدارک بردن افطاری در اوایل ماه به خانه نوعروس است و در این مراسم بزرگان فامیل داماد با در دست داشتن سینی های افطاری ( میوه، حلیم، آجیل، پشمک و...) و همچنین هدایا به خانه عروس می روند و هدایا را در وسط خانه بر روی سفره ای بزرگ قرار داده و یکی از بزرگان به معرفی هدایا می پردازد.

قلمکاریان تصریح کرد: در ادامه پس از طی چند شب این مراسم توسط خانواده عروس به سمت خانه داماد تکرار می شود.

مراسم شب بیست و هفتم (حسن آباد)

وی گفت: در حسن آباد جرقویه از قدیم رسم بر آن بود که در شب بیست و هفتم ماه رمضان، مردان در حسن آباد بعد از غروب آفتاب به در خانه همسایه ها رفته و با خواندن شعری با مضمون در خواست نعمت برای آن خانواده از آن خانه هدایایی از قبیل (پول، خرما، شیرینی، کشمش و ...) دریافت می کردند، ولی به مرور زمان این رسم امروزه بیشتر از طرف نوجوان و جوانان اجرا می شود ودر این زمان نوجوانان به همراه دوستان خود به در خانه همسایه ها می روند و بعد از دریافت هدایا آنان را بین خود تقسیم می کنند.

پختن نان جو (در کلیه مناطق شرق)

معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان افزود: این رسم هنوز در تمامی مناطق شرق اصفهان خصوصا روستاهای این مناطق به قوت خود پا برجاست و در "14 رمضان: مردان با بردن دانه جو به آسیاب، آرد جو را برای پختن نان نذری به منازل می آورندو زنان از عصر " 14 رمضان المبارک"به پختن نان می پردازند و نان آماده شده را به همراه خرما به مساجد برده و با نیت افطاری بین نمازگزاران تقسیم می کنند.

اوج بندگی و دلدادگی مردم دیار نصف جهان در شب های قدر

مردم دیار نصف جهان،‌ ضمن به جای آوردن آداب و رسوم این ماه،‌ در شب های قدر بندگی و خضوع خود را به رخ فرشتگان می کشند و امیدوارند که غفران و رحمت پروردگار متعال شامل حالشان شود.

مردم دیار نصف جهان با ندای "الغوث الغوث" ضمن توبه، ظهور مولا و مقتدایشان را از خداوند طلب می کنند.

افطاری دادن، رسمی که هرگز فراموش نشده است

وی گفت: البته اصفهان و شهرستان های اطرافش همواره اعتقاد داشتند که طبع ماه رمضان سرد است و بنابراین باید غذاهای گرم بخورند تقریبا تمامی آدابی که در اصفهان بود به همان شکل با کمی تغییر در شهرستان ها نیز اعمال می شد و مردم اصفهان به افطاری دادن در این ماه نیز تاکید بسیار دارند.

قلمکاریان افزود: سفره افطار برای ما اصفهانی‌ها از ارزش و جایگاه خاصی برخوردار است، میزبان افطاری تمام تلاش خود را می‌کند تا از بهترین و مقوی‌ترین خوراک برای میهمانان خود فراهم و ثواب افطاری دادن به روزه‌دار را به شایستگی از آن خود کند.

وی افزود: مردم نصف جهان در ایام ماه مبارک رمضان، غذاهای متدوال و مرسوم همیشگی را می خورند اما خوردن حلیم بادمجان، آش قلمکار و شله زرد در این ماه بیشتر است.

وی گفت: شولی در قمصر کاشان، دیزی تنوری در کاشان و خورشت چغندر در نشلج کاشان از غذاهای مخصوص این ماه است.

دستگیری از نیازمندان

قلمکاریان، دسنگیری از نیازمندان و مستمندان را از دیگر آداب ورسوم همیشه زنده ماه مبارک رمضان در دیار نصف جهان دانست و افزود: خیران اصفهانی همیشه و به ویژه در ماه مبارک رمضان و شب های قدر، با پهن کردن سفره های افطاری وکمک های نقدی از نیازمندان حمایت می کنند.

پایان پیام/