خبرگزاری شبستان: «پدر ١٧ ساله در کرج کودک 5/١ ساله‌اش را کشت»، «پدرخوانده کودک به قتل رسیده مشهدی تنها متهم پرونده است»، «مرگ کودک 11 ماهه کرمانی بر اثر آزار والدین»، «پسر 8 ساله ای توسط یکی از بستگان نامادری اش مورد تجاوز قرار گرفت»، این عناوین تنها نمونه‌ای از آخرین خبرهای منتشر شده در رسانه‌ها در مورد کودک آزاری هستند. پژوهش‌های منتشر شده حاکی است در مقابل یک مورد کودک آزاری که فاش می‌شود، حداقل 20 مورد دیگر پنهان می‌ماند. پژوهشگران، انواع آزار کودکان را در چهار حیطه آزارهای جسمی، آزارهای جنسی، آزارهای عاطفی و نادیده گرفتن کودکان طبقه بندی می‌کنند.
از آنجا که کودکان دارای ویژگی‌هایی خاصی از نظر سنی هستند، بسیار آسیب پذیرند و نیار به حمایت و مراقبت ما دارند. اما گاهی بزرگسالان، به دلایل مختلف، به جای حمایت و مواظبت از کودکان آنان را مورد آزار قرار می‌دهند. این آزار‌ها می‌تواند صدمه‌ای جدی به کودکان وارد کند و یا حتی باعث مرگشان شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد از هر 4 دختر و هر 8 پسر، یک نفر از آنها در سنین قبل از 18 سالگی مورد آزار قرار می‌گیرند. همچنین سالانه یک کودک از هر 20 کودک، از نظر جسمی صدمه می‌بیند. آزارهای جسمی کودکان شامل مواردی چون، سوزاندن، کتک زدن و شکستن استخوان‌هاست. آزارهای جنسی، لمس بدن کودکان به‌صورتی ناشایست را شامل می‌شود.
غفلت و بی‌توجهی می‌تواند مواردی چون خودداری از غذا دادن به کودکان، پوشانیدن لباس، تهیه سرپناه و سایر نیازهای اساسی را شامل شود. نادیده انگاری عاطفی شامل مواردی چون، خودداری از ابراز عشق و محبت، راحتی و توجه است. کودک آزاری دارای گستره وسیعی است و ممکن است در هر فرهنگ و اجتماعی که دارای ارزش‌های اخلاقی خاص خود هستند، اتفاق بیفتد.
در اصطلاح کار‌شناسان هر گونه آسیب جسمی یا روانی، سوء استفاده جنسی یا بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای اسلامی افراد زیر 18 سال توسط افراد دیگر، کودک آزاری تلقی می‌شود.
انواع کودک آزاری:
الف) کودک آزاری جسمی
کودک آزاری جسمی، عبارت از حمله فیزیکی به کودک است، به گونهای که موجب درد، بریدگی، کبودی، شکستگی استخوان و سایر جراحات و حتی مرگ کودک گردد.
ب) کودک آزاری عاطفی
کودک آزاری عاطفی عبارت از هر گونه رفتار نامناسبی است که بر عملکرد رفتاری، شناختی، عاطفی و جسمی کودک تأثیر منفی داشته باشد. آزارهای کلامی و غیرکلامی، سرزنش یا تحقیر، ناسزا گفتن، مسخره کردن، دست انداختن، کنترل شدید و نامعقول، ترساندن مکرّر کودک از تنبیه سخت بدنی، انتظارات و برخوردهای نامتناسب با سن کودک، به خدمت گرفتن کودک در جهت ارضای نیازهای عاطفی خود و پاسخهای رفتاری غیرقابل پیشبینی والدین که باعث بیثباتی و دگرگونی‌شناختی کودک می‌شود، همه از مواردی است که می‌توان به عنوان نمونه ذکر کرد.
ج) کودک آزاری ناشی از غفلت و مسامحه
ناتوانی یا غافل ماندن از توجه و رسیدگی به نیازهای هیجانی و عاطفی کودک مسامحه عاطفی نامیده می‌شود.
حرمت اذیت و آزار کودک از دیدگاه اسلام
«از نظر اسلام، خشونت و آزار و به طور کلی به کار گیری روشهایی که به ضرر جسمی و مالی دیگران منجر می‌شود، اِعمال روشهای خشن، خصوصاً در رابطه با مسائل تربیتی و در رابطه با انسانهایی که خداوند به آنان شخصیت و کرامت عطا فرموده، از جمله کودک-جز در مواردی که خداوند متعال و شریعت مقدس اسلام در مبارزه با کفر و شرک و دفع ظلم از مظلومان تجویز کرده-ممنوع است. خشم و قهر تنها می‌بایست برای خدا و رضای او صورت گیرد. شرع مقدس، انسان‌ها را در همه زمینههای فردی و اجتماعی به عدالت دعوت می‌کند:) اِنَّ الله یأمر بالعدلِ وَالاِحسانِ…) (سوره نحل، آیه90) عدالت در گفتار و قضاوت، عدالت در خانواده، عدالت در اقتصاد و…
از دیدگاه قرآن ستم و آزار رساندن به دیگران محکوم است و لذا باید جلوی آن گرفته شود. در میان آیاتی که به این امر اشاره کردهاست، می‌توان به آیه زیر استناد کرد:) …لا تُضارَّ والِدة بِوَلدٍ‌ها و لا مَولودٌ لَهُ بِوَلدِه) (سوره بقره، آیه233) به این معنا که مادر فرزند خود را-در اثر خشمی که نسبت به پدر دارد-از شیر رها نکند. همچنین پدر-برای ضرر رساندن به مادر-نوزاد را از مادر نگیرد، زیرا نتیجه این عمل ضرر به نوزاد است. درمجموع، معنای آیه این است که پدر و مادر ضرر و آزاری به فرزند خود نرسانند. از این آیه شریفه می‌توان دلالت روشنی را نسبت به حرمت کودک آزاری دریافت کرد. پس ضرر رساندن والدین به فرزندان حرام است. (ماهنامه بشارت - شماره 71)»
آمار‌ها چه می‌گویند؟ وضعیت اضطراری...
«هر چند ایران از سال 72 به پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک پیوسته است ولی در 16 سال اخیر، اغلب با رشد سالانه پدیده کودک‌آزاری مواجه بوده‌ایم. این نشان می‌دهد که امضای یک پیمان بین‌المللی به تنهایی نمی‌تواند شاخص‌های توسعه را ارتقا دهد. بررسی‌های وزارت بهداشت، نشان‌دهنده آن است که در خانواده کودکان آزاردیده، دست‌کم یکی از پدیده‌های طلاق، اعتیاد به مواد مخدر، رفتارهای جنسی نامتعارف، اعتیاد به نوشیدنی‌های الکلی یا درگیری‌های شدید خانوادگی به چشم می‌خورد.
گزارشی که با مشارکت وزارت بهداشت و یک نهاد بین‌المللی تهیه شده است، نشان می‌دهد 15 درصد از کودک‌آزاری‌ها، جنبه جنسی دارد که از این آمار حدود 30 درصد به آزار جنسی پسران و بیش از 70 درصد به آزار جنسی دختران اختصاص دارد. این در حالی است که 5 سال پیش، 48 درصد کودک‌آزاری به پسران و 52 درصد آن به دختران اختصاص داشت.
نکته جالب توجه در بررسی آزار جنسی کودکان کمرنگ شدن مذهب و نقش مهارکننده آن در روابط اجتماعی و خانوادگی است. تا جایی که در سال‌های اخیر 57 درصد از آزارگری‌های جنسی کودکان، توسط پدران آنها روی داده است. در سال‌های اخیر سهم والدین در کودک‌آزاری به 75 درصد رسیده است و فقط 25 درصد آن توسط دیگر افراد جامعه و عوامل خارجی اتفاق می‌افتد. این مسئله‌ای است که کنترل کودک‌آزاری را با دشواری‌های ویژه‌ای همراه می‌کند. (روزنامه خبر)»
ابهامات قانونی
از سوی دیگر نکته‌ای که محققان اجتماعی بر آن تاکید دارند ابهامات قانونی در برخورد با کودک آزاران، خصوصا والدینی است که در رابطه با فرزندان خود مرتکب خشونت می‌شوند. بر اساس قوانین، «اقدامات والدین و اولیاء قانونی و سرپرستان صغار و محجورین که به منظور تأدیب یا حفاظت آنها انجام می‌گیرد مشروط به اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف، تأدیب و محافظت باشد جرم نیست»، همچنین هرچند ماده 1179 قانون مدنی به والدین «حق تنبیه» کودک خود را می‌دهد ولی تاکید می‌کند که به استناد این حق نمی‌توانند فرزند خود را «خارج از حدود تأدیب» تنبیه نمایند.
به گفته کار‌شناسان حقوقی، مشخص نبودن محدوده «تأدیب و تنبیه» و نامشخص بودن «حد متعارف» در مواد قانونی مذکور «دست قاضی را در زمان لازم برای صدورحکم بسته» و «دست والدین غیر مسئول و خشن را برای اعمال خشونت» باز گذاشته است.
البته قانون حمایت از کودک در سال 1381 به تصویب رسیده که بخش‌هایی از آن به تشریح مجازات‌های قانونی کودک‌آزاری اختصاصی دارد. قوه‌قضائیه در سال‌های پایانی مدیریت هاشمی شاهرودی، 3 لایحه با عنوان‌های «رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان»، «حمایت از کودکان و نوجوانان» و «حمایت از کودکان فاقد سرپرست مؤثر» را تقدیم مجلس کرد. اما ارائه این لوایح به ویژه آنکه مسیر طولانی و زمانی زیاد مورد نیاز برای تصویب آنها، نتوانسته است تحولی چشمگیر در کنترل کودک آزاری ایجاد کند. هر چند اجرایی شدن این لوایح می‌تواند کودک‌آزاری به ویژه آزارهای قانونی کودکان در قوه‌قضائیه را به نحو چشمگیری مهار کند.
افشاگری قانونی
تعداد قابل ملاحظه‌ای از پرونده‌های آزار جنسی کودکان، بدون محکومیت عامل جرم مختومه می‌شود. بسیاری از مجرمان حتی به دادگاه نیز فراخوانده نمی‌شوند. مسائلی همچون رعایت مسائل عرفی مانند شرم، مداخله نکردن در امور خانواده‌ها و همسایه‌ها و دشواری تهیه اسناد و اثبات کودک‌آزاری، از مهم‌ترین عوامل فرار این مجرمان جنسی از چنگال قانون است. راه‌حلی که برای اصلاح این وضعیت در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان پیشبینی شده است، مجازات قانونی برای عوامل سکوت در برابر این پدیده است.
براساس ماده 22 این لایحه، هر کس کودک و نوجوانی را در معرض خطر شدید و قریب‌الوقوع مشاهده کند و به رغم توانایی اعلام و گزارش به مراجع یا مقامات صلاحیت‌دار خودداری از اقدام فوری برای جلوگیری از وقوع خطر نیز امتناع نماید، از 91 روز تا یک سال یا به جزای نقدی از 10 میلیون تا 30 میلیون ریال محکوم خواهد شد. هر چند اجرایی شدن این لایحه می‌تواند وضعیت مطلوب‌تری را برای کودکان فراهم کند، ولی باید توجه داشت که وجود قیدهایی همچون «توانایی اعلام و گزارش به مراجع یا مقامات صلاحیت‌دار» می‌تواند یک راهکار برای فرار از اجرای کامل این قانون باشد.
پایان پیام/
نظر شما