از «گرگیعان» کودکان عرب تا «هفت مِجتو» بهبهانی ها

خبرگزاری شبستان_اهواز، ماه مبارک رمضان در نقاط مختلف کشور با شکوه و عظمت و حال و هوای خاصی برگزار می شود که بر معنویت و ارزش این ماه می افزاید و برخی شهرها نیز آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند.

استان خوزستان نیز همانند بسیاری از استان ها و شهرهای ایران اسلامی از این امر مستثنی نیست و آیین هایی را برای گرامی داشت این ماه عزیز اجرا می کند که در نوع خود بسیار زیبا و جالب توجه است و همچون سایر نقاط ایران از غباروبی مساجد و حسینیه ها و خانه ها آغاز و به استقبال ماه مبارک رمضان می روند.

روضه خوانی و سینه زنی در 30 روز رمضان در مساجد و حسینیه ها و اغلب خانه ها، قرائت قرآن، برگزاری مراسم شب های احیا، دید و بازدید و برقراری صله رحم، مهمانی دادن، عیادت از بیماران، افطاری دادن همراه با پختن شیرینی های محلی لگیمات یا ماقوطه، حلوای آرد برنج، شعریه، شعث، رنگینک، حلوای مسقطی، معسل، فرنی و غذاهایی همچون حلیم و آش و مفطح و... از جمله مراسم های خاص این ماه است، زنان عشایر بختیاری نیز از نیمه شعبان به تهیه خواربار، ادویه جات، ترشیجات، عرقیات طبیعی و چاشنی های گوناگون درست می کنند و همچنین لبنیات هایی مانند ماست و موسیر، روغن حیوانی، ماست و کرفس تهیه می شود.

گرگیعان:

یکی از این آیین های سنتی مراسم «گرگیعان» یا «قرقیعان» است که توسط کودکان در شب ولادت امام حسن مجتبی(ع) در نیمه ماه مبارک رمضان اجرا می شود؛ به این صورت که کودکان بعد از افطار، لباس های محلی عربی (پسرها دشداشه و دخترها چادر عربی) بر تن کرده و کیسه هایی نیز از گردن خود آویزان می کنند و یا سبلدهایی را در دست می گیرند.

در این آیین که در پانزدهم رمضان برگزار می شود کودکان در قالب گروه های چند نفره در محله های مختلف به راه افتاده و درب خانه ها را زده و با گفتن «گرگیعان گرگیعان» و خواندن اشعاری به زبان عربی همچون «ماجینه یا ماجینه؛ حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم؛ در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) و یا «الله یعطیکم الرضعان» (خدا به شما بچه بدهد)و یا «الله ایخلی اولیدکم» (خدا پسر کوچولوی شما را نگه دارد) از صاحب خانه شیرینی و عیدی می گیرند.

این رسم در کشورهای عربی و مسلمان همچون عراق، عربستان، عمان، قطر، امارات، بحرین و کویت نیز با اشعار مخصوص به هر کشور و عناوین مختلف از جمله «ماجینه»، «کرکیعان»، «قرقاعون»، «قریقعان»، «قرنقشوه»، «حق اللیله» و «قرنقعوه» اجرا می شود.

فلسفه این مراسم، خوشحالی مردم از تولد امام حسن مجتبی(ع) به عنوان اولین نوه پیامبر(ص) است و در آن زمان به درب منزل رسول خدا(ص)، امام علی(ع) و حضرت فاطمه (س) می رفتند و تولد این امام بزرگوار را تبریک می گفتند که خوشبختانه این رسم تا امروز هر ساله برگزار شده است.

عید فطر:

مردم عرب خوزستان عید فطر را بسیار مفصل و با شکوه برگزار می کنند و اهمیت این عید برای آنها از عید نوروز نیز مهم تر است و به همین دلیل معمولا تعطیلات عید فطر در این استان، یک روز بیشتر از سایر نقاط کشور است و با خرید لباس نو، خانه تکانی، خریدن آجیل و شیرینی این روز را گرامی می دارند.

عرب‌ های خوزستان دو روز مانده به عید را «ام ‌الوسخ» به معنای روز چرکین می نامند که در این روز به نظافت منزل و خرید اجناس نو پرداخته و یک روز مانده به عید را «ام ‌الحلس» نامگذاری کرده اند که در این روز به نظافت شخصی می پردازند.

بسیاری از مردم خوزستان به ویژه عرب ها، روز عید فطر سفره ای رنگین پهن کرده و قرآن کریم و تنقلاتی از جمله میوه، آجیل و شیرینی در آن قرار می دهند برخی نیز این تنقلات را درون سینی ‌های گرد قرار می‌ دهند و پس از اقامه نماز عید دادن فطریه خود را برای دید و بازدید آماده می‌ کنند.

در این روز رسم است که عرب ها درب خانه های خود را باز بگذارند و سپس مردان یک محله در ابتدا برای تبریک عید به خانه همسایه ‌های عزادار محل خود می ‌روند و برای آنان دعای سالی خوش و بی ‌مصیبت می ‌کنند و خانواده عزادار نیز رسم است که لباس سیاه خود را به احترام عید یک روز از تن بیرون کند.

سپس با گفتن «عیدکم مبارک یا اهل البیت» (عید شما مبارک ای‌ صاحب خانه) دید و بازدید خود را از خانه بزرگان و ریش سفیدان آغاز می کنند و عید را به هم تبریک می‌ گویند و بعد از چند دقیقه نشستن همگی از جا برخاسته و با گفتن «الله ایعوده علیکم بلخیر و العافیه» (خداوند این روز را دوباره با خیر و عافیت برایتان برگرداند) به خانه بعدی می ‌روند تا کوچک ترین فرد از نظر سنی به پایان رسد؛ زنان نیز به دلیل مهمان ‌نوازی در خانه می مانند و با شربت و شیرینی به پذیرایی از مهمانان می پردازند و دید و بازدید خود را از بعد از ظهر آغاز می کنند.

هفت مِجتو:

در برخی از شهرهای استان خوزستان رسوم ویژه ای وجود دارد که خاص همان شهر است مثلا در شهرستان بهبهان در شب بیست و هفتم مراسم «هفت مِجتو» برگزار می شود که جمعیت زیادی را به پشت درب مساجد و امامزاده ها می کشاند.

به این صورت که حاجت مندان به درب هفت مسجد یا هفت امامزاده و یا ترکیبی از هردو رفته و حلقه ای را که با آن دق الباب می شود می گیرند و 6 مرتبه آن را می کوبند. در سه مرتبه اول همراه با هربار کوبیدن «یا علی ادرکنی» و در سه مرتبه دوم نیز همراه با هربار کوبیدن یا فاطمه اغثنی» می گویند.

در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان بسیاری از منازل چلوی شیرین یا به قول بهبهانی ها «آش شِری» می پزند و در هنگام افطار یا سحر می خورند و این شب به «شب الوداع» موسوم است، زیرا بعضی از مردم که در طول آن سال کسی از آنها فوت شده باشد در منزلشان مراسم احیا برپا می کنند.

پایان پیام/