تجزیه عراق بعید است

به گزارش سرویس دیگر رسانه های خبرگزاری شبستان، او در عین سریع دانستن پیشرفت داعش، این پیشرفت را صوری تعبیر می کند و می گوید که ممکن است داعش تا یکی دو ماه دیگر در عراق باشد. او نسبت به پیدایش ابعاد ژئوپلیتیکی بیشتر با طولانی شدن بحران عراق هشدار می دهد و در عین حال معتقد است که داعش تا جایی که ظرفیت داشته، رشد کرده است و بیش از این و در دیگر کشورها از جمله ایران و ترکیه ظرفیت و زمینه ای برای حضور یا رشد آن وجود ندارد.

دکتر حسین مختاری در گفت وگو با شفقنا، تجزیه عراق بدون توافق قدرت های جهانی و منطقه ای را بعید دانست و اظهار کرد: در صورت عدم موافقت با تجزیه عراق در سطح منطقه ای، به طور مثال از طرف ایران، ترکیه، سوریه و حتی عربستان، این مساله نمی تواند عملی شود. در سطح جهانی نیز بدون توافق قدرت های مهم بین المللی از جمله اتحادیه اروپا، حتی روسیه و آمریکا انجام نخواهد شد. از بین رفتن و تغییر مرزهای بین المللی بسیار سخت و نیازمند تحول بزرگی چون یک فروپاشی کلان یا اتفاقی مثل جنگ جهانی است، در حالی که تحولات فعلی عراق و حضور داعش در این کشور مساله ای گذراست.

او در توضیح زمینه ها و دلایل ورود و قدرت گرفتن ناگهانی داعش در مناطقی از عراق، گفت: زمینه های آن به جغرافیای انسانی عراق بازمی گردد. 70-60 درصد از جمعیت عراق، شیعیان و بقیه را کردها و اهل سنت تشکیل می دهند. بعثی ها و همینطور اهل سنت، در حدود چهل سال گذشته، همه قدرت عراق را در دست داشته اند و امروز در مراجعه به صندوق آرای خود متوجه می‌شوند که نمی توانند این کار را انجام دهند، در نتیجه گروه‌هایی از آنها اخلال می کنند تا بتوانند دوباره قدرت را در اختیار گیرند. یکی از عوامل موجود برای ورود ناگهانی داعش نیز همین مساله و همکاری افراد باقی مانده از رژِیم صدام و... با آنها بود.

مختاری به برخی همسایگان عراق از جمله اردن و عربستان و کمک های آنها در ایجاد بحران فعلی اشاره کرد و گفت: تحولات سوریه نیز در این زمینه تاثیرگذار بود، زیرا این گروه ها در سوریه بستری یافتند تا سازمان دهی شوند و بعد از تغییر شرایط سوریه، در عراق ورود بیشتری داشتند. خیانت برخی افراد داخلی از جمله استاندار منطقه و برخی از اعضای ارتش نیز آثار خود را بر جای گذاشت یعنی تبانی داعش با برخی فرماندهان سنی ارتش عراق، این پیشرفت ناگهانی اما صوری را برای داعش به ارمغان آورد. در صورت برقراری اتحاد در عراق و سازماندهی دوباره ارتش، این شرایط، ماندگار نخواهد بود.

او ادامه داد: تحویل یا عدم تحویل کرکوک به دولت عراق نیز بستگی به حمایت همسایگان یاد شده دارد. علاوه بر آن، ایران نمی تواند این موضوع را بپذیرد چون خود هم مناطق کردنشینی دارد که ممکن است در صورت بروز این استقلال، تحت تاثیر قرار گیرند. در کرکوک، علاوه بر کردها ترکمن ها نیز وجود دارند و ترکیه نیز در این زمینه تاثیرگذار خواهد بود. این است که بدون رضایت ایران و ترکیه که راضی به این کار نخواهند شد، کرکوک نمی تواند در دست کردها باقی بماند. بالاخره کردها هم می خواهند زندگی کنند و در خلأ نمی توانند بنابراین باید با همسایگان خود مراوده داشته باشند. همسایه های آنها چه کسانی هستند؟ ترکیه، ایران و... که اگر با آنها همکاری نکنند، اگر ترکیه نفت آنها را نخرد، ایران به آنها کالا نفروشد و... نمی تواند به حیات خود ادامه دهد.

این استاد ژئوپلیتیک با بیان اینکه منطقه کردنشین عراق، مرز درستی ندارد، اظهار کرد: آنها منطقه ای دور از دریا، دور از دسترس و کوهستانی در اختیار دارند و با حمایت همسایه ها می توانند کاری کنند. به همین دلایل این مساله به مسایل بین المللی بستگی دارد و اگر فشار همسایه ها به ویژه ایران و ترکیه بیشتر باشد، آنها نمی توانند حتی در صورت برگزاری همه پرسی در کرکوک با توجه به وجود حداقل 500 هزار ترکمن که برخی از آنها نیز شیعه هستند، نمی توان نتایج همه پرسی احتمالی را قطعا به سود جدایی کرکوک دانست.

او هر بحران را دارای سه سطح محلی، منطقه ای و فرامنطقه ای خواند و افزود: هر چه زمان بیشتری از آغاز یک بحران بگذرد، مداخله گران در آن نیز بیشتر شده و سطوح مختلفی را درگیر می کند. طولانی شدن بحران موجب می شود که ابعاد ژئوپلیتیکی بیشتری پیدا کند.

او در توضیح آثار ژئوپلیتیکی شدن این بحران بیان کرد: کمترین مساله آن برای کشورهای منطقه این است که ناامنی در عراق منجر به اختلال در صدور کالا به این کشور می شود. حداقل اثر آن این است که با توجه به ارتباطات اقتصادی ایجاد شده فعلی، مختل شدن زندگی در عراق، زندگی در ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. این مساله، زمانی می تواند بر امنیت ملی اثرگذار باشد که حکومت های همسایه ضعیف باشند؛ هر چه حکومت های همسایه عراق ضعیف تر باشند، فشار نیروهای استقلال طلب، ناامنی بیشتری در این مناطق رقم می زند و هر چه اقتدار حکومت های همسایه بیشتر باشد که هست، این اثر کمتر است. حال، سوریه تا حدی تضعیف شده است اما ایران، اقتدار بسیار و بر مناطق کردنشین خود نیز اشراف کاملی دارد. در نتیجه نمی توانند تاثیر مستقیمی بر امنیت ملی کشور داشته باشند. بیشتر آثار این امر در زمینه های اقتصادی خواهد بود.

مختاری، با تاکید بر اینکه دولت عراق باید تا جایی که می تواند سنی های میانه رو را برای همکاری در اداره کشور جذب کند، گفت: اخلال گران به هر حال باید به این انتخابات تن دهند، نمی توان گفت اگر کسانی رای نیاوردند، شورش کنند و جدا شوند؛ به نظر نمی رسد این راه حل خوبی باشد. دولت عراق در صورتی که سنی های میانه رو را جذب و ارتش را نیز به خوبی سازماندهی کند، می تواند دوباره قدرت خود را بازیابد. این قائله ای است که تمام خواهد شد.

او با بیان اینکه آقای مالکی و حزبش اکثریت را در انتخابات به دست آوردند، اظهار کرد: می توانند دوباره دولت تشکیل دهند اما موضوع اینجاست که اگر دولت هم تشکیل دادند، چقدر گروه های مخالف میانه رو را در اداره کشور شرکت می دهد؟ اگر مشارکت بیشتری برای آنها قایل شود، به همان اندازه این جریان ها ساکت خواهند شد. در حال حاضر نیز می توان گفت داعش نمی تواند مناطقی را که تصرف کرده است، نگه دارد زیرا اصلا ظرفیت آن را ندارند. منطقه بیابانی است، نه برق و نه مخابرات در اختیار آنهاست بنابراین به نظر می رسد تا یکی دو ماه ممکن است بمانند اما در اثر شرایط، نارضایتی ها افزایش می یابد و وضعیت بدتر می شود.

این استاد ژئوپلیتیک با تاکید بر اینکه داعش، تنها در شام و عراق که شامل سوریه، اردن و عراق می شود می توانند بمانند، گفت: در کشورهای دیگر مگر اینکه شعبه های آنها تشکیل شود که به دلیل زمینه های کم این امکان نیز اندک است. جغرافیای انسانی کشورهای دیگر مثل ایران اجازه رشد آنها را نمی دهد. داعش تا جایی که ظرفیت داشته، رشد کرده است، بیش از این و در دیگر کشورها از جمله ایران و ترکیه ظرفیت و زمینه ای برای آن وجود ندارد. در عربستان نیز ممکن است عرض اندامی کنند اما به دلیل امکانات موجود، سرکوب خواهند شد.

پایان پیام/