حجت‌الاسلام حسین‌علی زاهدی‌پور، جامعه شناس در مورد تأثیرات دیوارنویسی بر جامعه شهری به خبرنگار شبستان گفت: دیوارنویسی یک سابقه تاریخی دارد. از عصر باستان و ماقبل تاریخ وجود داشته است و بشر از دیوارنویسی برای انتقال پیام استفاده می کرده است. حکاکی‌های روی سنگ‌ها و کوه‌ها و دیوار غارها در ایران کم نیست و همین گواه این است که بشر دغدغه انتقال پیام داشته است و از طریق دیوارها این کار را می‌کرده است.
نقش دیوار نویسی در انقلاب و جنگ
این جامعه‌شناس ادامه داد: دیوارنویسی به لحاظ تاریخی در انقلاب اسلامی نقش داشت. پیام‌های امام (ره) بر روی دیوار نوشته می‌شد و سپس به صورت شعار بر سر زبان‌ها می‌افتد. در زمان جنگ هم دیوارنویسی نقش مهمی داشت که نمی توان آنرا نادیده گرفت.
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور تصریح کرد: یکی از ابزارها و روش‌هایی که در فرهنگسازی به کار می‌رود، رسانه است. در ارتباط با فرهنگ هم به لحاظ دینی و هم غیر دینی، مهم‌ترین پشتوانه فرهنگ، ذخیره‌های دانشی یک جامعه است. بر این اساس خانواده وقتی می‌خواهد فرهنگ جامعه را اصلاح کند اول پیامبران را می‌فرستاد، مسئله نبوت و امامت پیش می‌آمد، پیامبران به ارتقای ذخیره دانش یک جامعه کمک می‌کردند.
ارزش جامعه به میزان و ارزش دخیره دانش است
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هر جامعه‌ای فرهنگ دارد، اظهار داشت: هیچ جامعه‌ای بدون فرهنگ نیست. ارزش فرهنگ هر جامعه بسته به میزان و ارزش ذخیره دانش آن جامعه است.
وی لازمه ارتقای ذخیره دانشی جامعه را برخورداری از یک‌سری ابزارها دانست و افزود: یک‌سری ابزارها علمی است با برخی ابزارها عموم سروکار دارند و با یک‌سری ابزار، خواص.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه مقوله دیوارنویسی با خواص و عموم مردم در ارتباط است، عنوان کرد: آنچه در فرهنگسازی مهم است، توده (MASS) است. در فرهنگسازی خیلی با نخبه‌ها سروکار نداریم. آنچه ارزش و اهمیت دارد، توده است. بنرها و تراکت‌ها جایگاه خاص خود را دارد اما تاکید بنده در این بحث، دیوارنویسی است. دیوارنویسی شاید به لحاظ محتوایی با بنر و تراکت یکی باشد اما به لحاظ رسانه‌ای با هم متفاوت هستند.
دیوار نویسی تولید فرهنگ می کند
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور ماندگاری را یکی از نقاط قوت دیوارنویسی ذکر کرد و گفت: دیوارنویسی معمولا هزینه‌بر است. دیوار یک چیز فیزیکی است و کسی به این زودی آن را تغییر نمی‌دهد. بر روی دیواری 20 سال است که نوشته‌ای است و در طول این 20 سال ماندگار است. دیوارنویسی ثبات بیشتری دارد.
این جامعه‌شناس تکرار پیام را از دیگر آثار مثبت دیوارنویسی نام برد و ادامه داد: مخاطب در محله‌ای است که هر روز پیامی را بر روی یک دیوار به مدت 10 سال یا 30، 40 سال می‌بیند و یا مخاطبی مسیرش از محله است که بر دیواری از آن نوشته ای است که هفته‌ای چند بار آن را می‌بیند و این تکرار به تثبیت پیام کمک می‌کند.
وی در مورد تفاوت علم‌سازی و فرهنگسازی بیان کرد: در علم‌سازی نیاز به تکرار است اما فقط می‌خواهیم مطلب در ذهن باشد اما در فرهنگسازی به تکرار بیشتر نیاز داریم. فرهنگ می‌خواهد به واقعیت اجتماعی تبدیل و در جامعه ساری و جاری شود و به همین دلیل به تکرار بیشتری نیازمند است.
پیام در دیوار نویسی به ضمیر ناخودآگاه می رود
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور با اشاره به اینکه فرهنگ در ضمیر ناخودآگاه جای می‌گیرد، عنوان کرد: چیزهایی که در ضمیر خودآگاه است، فرهنگ نیست. فردی به دلیل وجود مأمور راهنمایی و رانندگی در خیابان از راهنما استفاده می‌کند، این فرهنگ نیست اما وقتی فردی در موارد لازم دست‌اش به سمت راهنما می‌رود و از آن استفاده می‌کند این می‌شود فرهنگ.
به گفته این جامعه‌شناس، در ارتباط با دیوارنویسی، تکرار اتفاق می‌افتد و نتیجه تکرار این است که یک مقوله فرهنگی به ضمیر ناخودآگاه منتقل می‌شود و تبدیل به فرهنگ می‌شود.
وقتی دیوار رسانه می شود
وی با بیان اینکه دیوارنویسی به عنوان یک رسانه عمل می‌کند، اظهار داشت: در این رسانه، تکرار است. دنیای دیجیتال و مجازی امروز که نوعا تکرارها کم است یا امکان تکرار کم است و یا هزینه‌بر. یک بیلبورد الکترونیکی را در نظر بگیرید که هر روز چند بار مطلبی را تکرار می‌کند، ضمن اینکه امکان تکرار کم است، هزینه‌بر است.
رسانه ای با هزینه کم و تاثیر گذاری زیاد
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور تصریح کرد: دیوارنویسی چون هزینه کمی دارد، نگهداری از آن هم هزینه‌بر نیست. در واقع دیوارنویسی فرهنگسازی با هزینه کم اما تأثیرگذاری زیاد است. در شهر زنجان این حرف شهید مطهری که" اگر بی‌حجابی تمدن بود، حیوانات از انسان متمدن‌تر هستند" بیش از 30 سال بر دیواری نوشته شده است و هنوز هم هست چون هزینه نگهداری کم است.
به گفته وی، یکی از امتیازات و شاید نقطه قوت پیام های دیواری این است که مقاومت منفی نسبت به این پیام ها کمتر است، به تعبیر دیگر در این نوع از رسانه بیشترین توجه معطوف به پیام است تا پیام رسان.
دیوار نویسی محتوایی و جایگاهی است
این استاد دانشگاه در مورد نقاط ضعف دیوارنویسی بیان کرد: دیوارنویسی بیشتر محتوایی است و جایگاهی. ممکن است بهترین موقعیت یک دیوار زمانی تبدیل به بدترین موقعیت شود، به عنوان مثال دیواری ممکن است متعلق به موسسه فرهنگی بوده و یک پیام دینی روی آن نوشته شده است یا عکس شهیدی روی آن نقاشی شده است اما در زمانی ممکن است آن مکان تبدیل به سرویس بهداشتی شود دیگر اگر آن نوشته و عکس باشد، اهانت است لذا دیوار باید پاک شود. به عبارت دیگر دیوار بنا بر جایگاه‌اش باید به‌روزرسانی شود.
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور با اشاره به اعتبار پیام تصریح کرد: دیوار یک منبع علمی نیست، توده مردم به اعتبار حرف توجه ندارند و یک موقع ممکن است به یک کتاب ضعیف استناد کنند و تحقیق نکنند محتوای آن کتاب چقدر معتبر است. وقتی پیامی روی دیوار می‌نویسیم باید منبع آن را ذکر کنیم.
شهرداری را سخت‌افزاری ببینیم
وی انتخاب محتوا را مقوله مهمی دانست و افزود: چه کسانی یا موسسات یا نهادی این محتواها را انتخاب می‌کنند؟ باید گروه‌های تخصصی و نظارتی در مورد دیوارنویسی داشته باشیم، مثلا می‌خواهیم پیام پزشکی بنویسیم باید شبکه بهداشت نظارت داشته باشد، اگر پیام دینی باشد باید حوزه‌های علمیه نظارت داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: نباید همه مسایل دیوارنویسی را از وظایف شهرداری بدانیم. اگر یک موسسه یا سازمان فراتر از وظایف قانونی و علمی اقدام کند، آسیب‌زاست. شهرداری نهاد دینی نیست، می‌تواند فرهنگی باشد. شهرداری را سخت‌افزاری ببینیم. به لحاظ محتوایی ما نباید کار جامعه‌شناسان، دین‌داران، فقها و کارشناسان پزشکی را به شهرداری واگذار کنیم.
دیوار می تواند تابلوی آموزشی شود
حجت‌الاسلام زاهدی‌پور یادآور شد: در دنیای مجازی اطلاعات فراوان داریم اما چقدر این اطلاعات در ذهن ما می‌ماند. ابزار اطلاع‌رسانی زیاد داریم اما 70 درصد مردم دین‌دار ما هنوز روش نماز جماعت را کامل بلد نیستند. در دنیای امروز انفجار و تراکم اطلاعاتی داریم اما تکرار نه. می‌توانیم هفت هشت نکته نماز جماعت را در قالب تصویر بر دیوار نقاشی کنیم تا در معرض دیده باشد و تثبیت شود.
وی یکی از نقاط ضعف دیوارنویسی را محدودیت ذکر کرد و افزود: بر دیوار نمی‌توان پیام‌های طولانی نوشت چون هم محدودیت فضایی وجود دارد و هم اینکه مردم پیام‌های طولانی را نمی‌خوانند. علاوه بر این برخی پیام‌ها ولو دینی را نمی‌توان بر دیوار نوشت، مثلا مسایل جنسی از منظر اسلام را نمی‌توان بر دیوار نوشت.
دیوار نویسی هدفمند فرهنگسازی می کند
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: اگر دیوارنویسی هدفمند باشد نظارت بر محتوا باید باشد، انتخاب پیام تخصصی باشد و دیوار مناسبی از نظر مکانی هم در نظر گرفته شود زیرا دیوار در اینجا حکم رسانه را دارد. در این صورت دیوارنویسی اقدام خوبی برای فرهنگسازی خواهد بود.
پایان پیام/
نظر شما