به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، ماه رمضان بهترین فرصت برای انس دوباره با قرآن کریم است. در این ماه است که مساجد رونقی دوچندان یافته و حضور مردم برای اقامه نماز جماعت و تلاوت قرآن نسبت به ماه های گذشته پررنگ تر می شود. اما همواره یکی از سوالاتی که مطرح می شود آن است که چگونه می توان این چنین وضعیت روحی معنوی را در سایر ماه های سال زنده نگاه داشت. به انگیزه بررسی این موضوع با حجت الاسلام دکتر «علی جلائیان اکبرنیا»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدیر مرکز پژوهش این دانشگاه به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
- چندآیه در قرآن کریم به موضوع «مسجد» پرداخته است و چه مفاهیمی را نسبت به «مسجد» می توانیم از این آیات استنباط کنیم؟
در قرآن آیاتی است که به مسجد و توجه به مسجد اشاره دارند، برای مثال در سوره جن آیه (۱۸) می فرماید: «وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا» «و مساجد ویژه خداست پس هیچ کس را با خدا مخوانید».
شاید مفهوم این آیه را بشود با روایتی از امام صادق(علیه السلام) توضیح داد که حضرت توصیه به رفتن به مسجد می کنند چراکه مسجد خانه خدا روی زمین است و هرکه پاک و پاکیزه وارد مسجد شود خداوند او را از گناهان پاک می کند، مسجد در نگاه ابتدایی اش نه تنها فقط محل نماز بلکه کانونی برای تمام فعالیت های اجتماعی بوده است.
پیامبر(ص) در مسجد به قضاوت، دیدار با گروه های مختلف خارجی و داخلی می پرداخته است، در واقع مسجد مجموعه ای شامل دادگستری، دانشگاه، دارالحکومه و مانند آن بوده است. یعنی در واقع مسجد محور و پایگاه های دیگر متعلق به مسجد بوده اند و هر فعالیتی از مسجد سرچشمه می گرفته است.
بنابراین اگر امور بخواهد رنگ خدایی بگیرد باید سرچشمه از «مسجد» داشته باشند و مسجد وقتی به اهداف خود نزدیک می شود که به تعبیر قرآن از اولین روز بر پایه تقوا بنا شده باشد یعنی هدف از این مسجد قرب به خدا و نزدیک شدن به اهداف خدایی باشد.
اگر مسجد بنا شود ولی اهداف خدایی نداشته باشد مسجد ضرار خواهد بود که خداوند به پیغمبر(ص) دستور خراب کردن آن را می دهد. بنا به ظاهر مسجد است ولی هدف در این مسجد مسیر مخالف بندگی خداست لذا ارزش ماندن ندارد.
همچنین در آیه ۱۸ سوره «توبه» آمده است «نَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَی الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَی أُوْلَئِکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ» «مساجد خدا را تنها کسانی آباد می‌کنند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیده‌اند پس امید است که اینان از راه‌یافتگان باشند».
در بررسی مفاهیم این آیه روشن است کسی که به آبادانی مسجد چه از لحاظ ظاهر و بنا و چه از نظر روشن نگه داشتن چراغ مسجد می رسد که اصول ایمان یعنی توحید، معاد باوری را قبول داشته باشد و از لحاظ عمل در کنار به پا داشتن نماز به نکته اجتماعی اعطا زکات هم توجه داشته باشد و تمام این کارها را انجام ندهد مگر برای رضای خداوند.
ابوذر از پیامبر(ص) سوال کرد چگونه مسجد را آباد کنیم، پیغمبر(ص) نکاتی را فرمودند شامل این موارد که اول در مسجد صدایتان را بلند نکنید یعنی توجه به حال دیگران داشته باشید، امنیت را در مسجد رعایت کنید که اگر کسی می خواهد تفکر، مطالعه کند، قرآن بخواند برای او مزاحمتی ایجاد نشود، حضرت در ادامه فرمودند به سخنان و کارهای بیهوده نپردازد یعنی حضورش در مسجد همه توجه به خدا باشد.
نبی مکرم اسلام همچنین فرمود: در مسجد خرید و فروش صورت نگیرد به این علت که هر امری که انسان را از خدا دور و توجه انسان را از حضرت حق دور کند در مسجد جایگاهی ندارد و هر امر بیهوده ای در یک کلام نباید در مسجد انجام شود. جالب است که پیامبر(ص) در پایان این حدیث می فرمایند «اگر به این مسایل توجه نکردی روز قیامت جز خودت را ملامت نکن» این سخن پیامبر(ص) نشانگر آن است کسانی که مسجد را با امور دنیایی آلوده می کنند باید در قیامت روزگار سختی را پشت سر بگذارند که علاقه مندان می توانند این حدیث را در جلد دوم «مکارم الاخلاق» صفحه ۳۷۴ بخوانند.
- در قرآن کریم در مورد مسجد الحرام آیاتی وجود دارد، آیا می توان با توجه به این آیات احکام مربوط به مسجدالحرام را به سایر مساجد تسری داد؟
آیاتی از قرآن به مسجد الحرام و بنای مسجد الحرام اشاره دارد که خاص این مسجد و مکه مکرمه است؛ از جمله امنیت که در مسجد الحرام است و کسی حق ندارد امنیت مسجد را از میان ببرد، کسی حق ندارد حتی مجرم را در آنجا مورد تعرض قرار دهد این خاص مسجد الحرام است. مسافر در مسجدالحرام می تواند نمازش را کامل بخواند. یک رکعت نماز در مسجد الحرام معادل یک میلیون رکعت است که چنین چیزی در مورد سایر مساجد وجود ندارد. بعد از مسجدالحرام حرمت بر مسجدالنبی است که اقامه یک رکعت نماز در این مسجد معادل هزار رکعت است.
- از آیات قرآنی که در مورد مسجد نازل شده اند می توان احکام و دستورات شرعی برای سایر مساجد استخراج کرد؟
بحث شرافت مسجد در مورد تمامی مساجد مطرح است، اینکه مسجد مکان عبادت است و مقدس و شریف. همچنین علاوه بر آیات قرآن روایات متعددی را درباره احکام مربوط به مساجد داریم. در واقع می توان تفسیری از این آیات نسبت به مسجد واقعی و مسجدی که ایمان حقیقی در آن باشد دریافت کرد.
حتی مشارکت در ساخت مسجد به اندازه یک کف دست سفارش شده است. هرکسی مسجد بسازد خداوند برای او خانه ای در بهشت می سازد بنابراین تاکید بر اصل ساختن مسجد شده است. برای مثال اینکه ساختن مسجد حتی به اندزاه یک کف دست مشارکت در ساخ مسجد سفارش شده است که هرکسی مسجد بسازد خدا برای او خانه ای در بهشت می سازد، در جلد ۷۶بحارالانوار، ص۳۳۶ از حضرت محمد(ص) روایتی داریم که می فرماید: هرکه برای جماعت به مسجد برود هر قدمی که بردارد هفتاد نیکی برای او نوشته می شود و درجات اش به همان میزان بالا می رود و اگر در حال رفتن به مسجد بمیرد خداوند برای او هفتادهزار فرشته را می گمارد تا اینکه در روز قیامت با او مانوس باشند و برایش طلب آمرزش کنند.
درباره نشستن در مسجد نیز روایت داریم هرکه در مسجد بنشیند (مراد عبادت خداوند است) به هر تعداد نفسی که بکشد در بهشت به او درجه ای داده می شود. همچنین در قرآن آمده است زنیت های خود را در هنگام ورود به مسجد همراه کنید. همچنین می فرماید مسجد را محل گذر قرار ندهید مگر آنکه دو رکعت در مسجد نماز خوانده باشید.
در مورد حرمت مسجد نیز روایات متعددی داریم از جمله اینکه عنوان شده اس اگر مسجد نجس شد در اولین فرصت باید تطهیر شود حتی اگر شخص در حال نماز است و کسی نیست که مسجد را تطهیر کند وظیفه دارد که اگر وقت وسیع باشد اول مسجد را تطهیر کند. این امر حکایت از جایگاه والای مسجد دارد.
- اهمیت تلاوت قرآن در مساجد و به ویژه تلاوت های دست جمعی چیست؟
طبیعی است که مسجد محل توجه به خداست، قرآن کتاب الهی است. قرآن باید سرلوحه کار و عمل تمام مسلمانان قرار گیرد، مسلمین دو وظیفه نسبت به قرآن دارند، وظیفه فردی و اجتماعی، در حوزه فردی انس با قرآن به عنوان یک وظیفه است که شامل نگاه به قرآن، تلاوت قرآن، می شود.
بهترین مکان برای تلاوت قرآن، مساجد است هرچند تلاوت قرآن جایگاه خاصی ندارد، ولی قطعا مسجد جزو بهترین مکان ها برای تلاوت قرآن است واگر برای همه افراد مقدور نباشد که خودشان قرآن را قرائت کنند اگر یک نفر قرائت کند و دیگران در کنار قرائت او به تلاوت قرآن بپردازند امری مطلوب و ستودنی که نمونه آن را در بسیاری از مساجد به ویژه در ماه مبارک رمضان شاهدیم.
- حضور قاری های بین المللی در مساجد تا چه اندازه به تقویت انس جوانان با مسجد کمک می کند؟
طبیعی است که دستور داریم قرآن را با صوت زیبا بخوانیم و از نمونه های توجه به قرآن این است که از کسانی که توانایی قرائت زیبای قرآن را دارند دعوت به عمل آید و از قرائت آنها به عنوان زمینه ای برای جذب دوستداران قرآن بهره گرفته شود. اما این بار باید به دور از یک کار کلیشه ای پر زرق و برق باشد که در این صورت خود آفت خواهد شد چراکه این جلسات قرائت باید قبل از هرچیز بستر و زمینه ای را برای تدبر در قرآن فراهم سازد.
پایان پیام/
نظر شما