واکاوی عمق نفوذ قرآن در فرهنگ عامه مردم

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، همزمان با برگزاری دومین نشست کمیته علمی نمایشگاه بین المللی قرآن، دکتر محسن معینی، عضو هیئت علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی با اشاره به شناخت قرآن و نقش آن در فرهنگ عامه مردم گفت: ما ایرانی ها از زمان تولد با قرآن کریم انس می گیریم. یکی از سنت های گذشتگان قرار دادن قرآن زیر سر نوزادان بود تا از همان سنین برکات قرآن کریم در زندگی آنها جاری و ساری شود.

معمولا زوج های جوان هنگام ازدواج، قرآنی بر سر سفره عقد قرار می دهند که این قرآن به عنوان قرآن خانوادگی است و زمانی که فرزند به دنیا می آید پدر نام، زمان تولدو... را در صفحه اول این مصحف شریف یادداشت می کند. البته جالب است بدانید که این سنت از سالیان گذشته برجای مانده تا جایی که یکی از شاعران ایرانی به آن اشاره کرده است.

وی افزود: یکی دیگر از سنت های ما ایرانی ها که برگرفته از فرهنگ قرآن کریم است انتخاب نام فرزند است. 
دکتر معینی تصریح کرد: هنگامی که فرزندان کمی بزرگ تر می شوند، لفظ  "عم جزء" را می شناسند. عم جزء نام قرآن های کوچکی است که سوره های جزء 30 در آن آورده شده است و نام «عم جزء» از لفظ ابتدایی سوره مبارکه نبأ یعنی سوره ابتدایی جزء 30 قرآن گرفته شده است. شاید اولین گام های قرآن آموزی کودکان از طریق قرآن های «عم جزء » اتفاق می افتاد که کم کم می توانستند آیات الهی را تلاوت کنند.

وی عنوان کرد: قرآن در فرهنگ ازوداج ما ایرانی ها نقش بسزایی دارد. برخی از خانواده ها پس از مراسم های خواستگاری برای تبرک استخاره از قرآن کریم می گیرند یا همه ایرانی های مسلمان هنگام عروسی، سر سفره عقد قرآن قرار می دهند.
در برخی از شهرهای استان خراسان جنوبی هنگام مراسم عروسی سوره "الرحمن" می خوانند که به نظر می رسد وجه تشابه این کار عنوان سوره الرحمن مبنی بر عروس قرآن و زیباترین سوره قرآن است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: ما ایرانی ها هنگام رفتن به خانه نو قبل از بردن هر وسیله ای آینه و قرآن می بریم همچنین در مجلس ختم نیز قرآن بسیار قرائت می کنیم.
وی عنوان کرد: این خلاصه ای از نفوذ فرهنگ قرآنی در زندگی عامه مردم از لحظه تولد تا مرگ است که به آن اشاره شد اما بحث چالشی پیرامون درستی یا نا درستی این سنت ها جلسه ی دیگری را می طلبد که ما به آن به طور مفصل می پردازیم.

حضور قرآن در لفظ و کلام عامه مردم

معینی با اشاره به حضور قرآن در لفظ و کلام عامه مردم گفت: یکی دیگر از جلوه های حضور قرآن در فرهنگ مردم کاربرد کلمات در زبان محاوره ای است. امروزه هر وقت می خواهیم به اهمیت موضوعی اشاره کنیم قسم به قرآن می خوریم یا لفظ  "هفت قرآن به میان" را بکار می بریم.

وی افزود: ما در گفت وگوی روز مره از لفظ  "سبحان الله" یا "الحمدالله" بسیار استفاده می کنیم که ریشه قرآنی دارد؛ جالب است بدانید که عرب زبان ها کمتر از ما ایرانی ها از لفظ الحمد الله استفاده می کنند. یا در هنگام عصبانیت برای غلبه بر خشم خود کلمه "لاإله إلا إلله" را بر زبانمان جاری می کنیم.

 این استاد دانشگاه اظهار کرد: یکی از کلمات پر کاربرد در زبان محاوره ما لفظ  "ان شاء الله " است، شاید خیلی ها اعتقادی به قرآن ندارند اما از این کلمه استفاده می کنند. ان شاء الله لفظی است که در آیات قرآن کریم بدان اشاره شده است و خداوند به مومنان دستور می دهد که هرگاه می خواهید کاری را انجام دهید بگوید اگر خدا بخواهد.

وی افزود: از دیگر الفاظی که ریشه قرآنی دارد کلمه "کن فیکون" است، می دانید خداوند در عالم امر وقتی اراده کند تا چیزی باشد بدون فوت وقت آن چیز به وجود می آید اما در محاوره این لفظ به معنای دیگری یعنی زیر و رو کردن یا به هم ریختن معنا می شود که غلط است.
یا لفظ  "والذاریات" به معنای قسم به بادها در قرآن به کار می رود اما به غلط در محاوره به معنای گریه و زاری است. به عنوان مثال می گویند: من با "والذاریاتی" این وام را گرفتم.

معینی عنوان کرد: "فیها خالدون" از دیگر الفاظی است که ما بکار می بریم و به معنای "رسیدن به انتها و نهایت چیزی " است. این لفظ نه تنها ریشه قرآنی دارد بلکه برای آن داستانی نیز آورده اند که بدین شرح است: روزی در محضر پادشاهی شاعران شعر می خواندند که قرار شد مصرعی با قافیه نرگس تکمیل شود، شخصی که از شاعری چیزی نمی دانست گفت: " اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّ" حاضران گفتند این چه شعری بود که خواندی گفت: بروید و خدا را شکر کنید که قافیه نرگس در "مافیس" جور شد  و گرنه تا "فیها خالدون" باید می خواندم!

وی تصریح کرد: در ماه مبارک رمضان نیز در مراسم شب قدر که این کتاب الهی نازل شد، قرآن بر سر می گیریم که نمونه دیگری از نفوذ قرآن در فرهنگ عامه ما ایرانیان دارد.
معینی خاطرنشان کرد: نفوذ قرآن در فرهنگ عامه مردم می تواند زمیه ساز آشنایی آنها با آیات الهی را فراهم کند که برخی از این فرهنگ ها دارای آسیب و برخی دارای حسن هستند.
 

پایان پیام/