خبرگزاری شبستان: تحول علوم و تولید علم متناسب با ارزش های بومی، امروز دو کلیدواژه اصلی در محیط های علمی است که بیشترین و داغ ترین مباحث حول آنها رقم می خورد؛ از این رو، در گفتگویی با علیرضا صدرا، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران درباره ملزومات این مهم به بحث و بررسی پرداخته ایم؛ گفتگوی ما را با این استاد دانشگاه و پژوهشگر می خوانید:
با توجه به اینکه در سال های اخیر تنور بحث تحول علوم و تولید علم در کشور داغ شده و رونق گرفته است، چه ضرورتی در برپایی کرسی های آزاد اندیشی برای این پروسه احساس می شود؟
توسعه هر کشوری به ویژه ایران اسلامی، به خصوص اگر دغدغه و داعیه توسعه و پیشرفت الگوی اسلامی و ایرانی خاص خودش را داشته باشد و به دنبال تجدید و تاسیس تمدن نوین مورد نظر خود باشد، یقینا بدون تولید و تاسیس علم متناسب میسر نیست خصوصا آنکه به دنبال الگوی توسعه متعالی است که هم توسعه اقتصادی و ابزاری و فن آوری را در بردارد و توامان با آن به دنبال توسعه تعادل سیاسی و اجتماعی است و در جهت تعالی فرهنگی، معنوی و اخلاقی می خواهد پیش رود، به تولید علم بیشتر نیاز پیدا می کند چرا که علوم رایج، علومی که عمدتا غربی هستند اولا علوم مادی هستند هر چند علوم سیاسی و انسانی و اجتماعی و علوم تک ساحتی باشند و تنازعی هم در دورن آنها وجود دارد چرا که اساسا نگاه طبیعی در آن حاکم است و سیاست متعادل و متعالی نیستند در نتیحه تولید نظریه به زمینه سازی نیاز دارد و کرسی های آزاداندیشی عرصه ای است برای عرصه آراء و اندیشه و تولیدات علمی و تفکرات علمی که دربردارنده اجزا و عناصر گوناگون علم متعالی هستند چه علوم متعالی، چه راهبردی مانند حقوق، مدیریت و سیاست راهبردی و چه علوم انسانی و اجتماعی که می توان از آن به علوم اخلاقی و فرهنگی و معنوی تعبیر کرد در همه این زمینه اولا نیازمند تفکر و تعمق و تولید نظریه هستیم دوما تبادل و تعادل در این زمینه از طریق کرسی های آزاداندیشی و گفتمان و ترویج آن صورت می گیرد.
چه بستر و فضایی باید فراهم شود تا کرسی های آزادی اندیشی به نتایج مطلوبی منتهی شود؟
در رابطه با زمینه های آزاداندیشی و کرسی های مربوطه، قطعا وجود عوامل و فقدان موانع لازم است. تولید اندیشه و گفتمان علمی هم مانند پرورش گل و گیاه است باید پروریده شود. لازمه آن این است که یک شرایط و عوامل و انگیزه ها، مشوقات، پشتیبانی ها و توانمندی ها چه از نظر قوانین و مقررات سهل و آسان و چه از نظر پشتیبانی های مالی و ابزاری فراهم شود.
در فقدان موانع هم باید محدودیت ها، احساس تهدیدها و خودسانسوری ها رفع شده و کاهش یابد و امنیت فکری و علمی فراهم شود؛ تا امنیت نباشد علم کشور در شرایط ناامنی رشد نکرده یا رشد موزون پیدا نمی کند.
البته آزادی به معنای بی بند و باری و طرح علم در قالب توطئه و توهین نیست، علم و اندیشه حتی اگر تلخ باشد، حقیقت است اما باید دارو و درمان یا نشان دهنده درد جامعه اعم از مسائل اقتصادی، فرهنگی یا سیاسی باشد. لذا وجود عوامل و ایجاد انگیزه ها و تشویق به تولید فکر و اندیشه -مانند دوران دفاع مقدس که عده ای از مردم با تشویق وارد صحنه شدند- لازم است. روح جهاد اکبر توسعه علمی است. توسعه و تولید علم و تفکر روح و حقیقت و نقطه محوریت عزیمت و جبهه جلودار توسعه هر کشوری است چه اقتصادی چه سیاسی و چه فرهنگی و معنوی و اخلاقی.
لذا وجود عوامل و فقدان موانع سخت و نرم اعم از اقتصادی و فرهنگی سیاسی و امنیتی شرایط و عوامل رشد را فراهم می کنند.
کرسی های آزاد اندیشی به طور طبیعی خود چون نرم هستند، به فقدان موانع نیاز دارند. قوانین آسان، پشتیبانی و ارزش گذاری ها مناسب و از آن طرف کاهش تنش و تعارضات احتمالی می تواند در شکل گیری کرسی ها و تعامل و ترویج گفتمان سازی نقش آفرین باشند.
با فرض اینکه فضای مناسب برای برپایی این کرسی ها فراهم شد و موانع به حداقل رسیدند، چه مسائلی باید در اولویت قرار گرفته و مورد بحث واقع شوند؟
انقلاب اسلامی، انقلابی بی بدیل و نظام جمهوری یک نظام بدیع است و در حال ارائه الگوی توسعه بدیعی در دنیاست آن هم توسعه متعالی که تک ساحتی نیست و هم جهت سخت افزارانه و زیر ساختارانه دارد و هم نرم افزارانه و توسعه و تحقق علمی و عینی و اجرایی آن تنها راه رسیدن به این اهداف است. لذا تمام علوم مربوطه و در تمام عرصه های علمی از اقتصادی تا فنی و مهندسی و پزشکی -که باید سلامت و طول عمر و سن امید را به بالا ببرد و فنون مهندسی نیز توسعه مادی جامعه را تامین کرده و رفاه و کیفیت زندگی را افزایش دهد- ما نیاز به برپایی کرسی های آزاد اندیشی داریم.
از سوی دیگر علوم راهبردی و حقوقی و مدیریت و فنون سیاسی و بین الملل باشد که اینها جامعه را در جهت پیشرفت آن ساماندهی می کنند و همین طور علوم فرهنگی و اخلاقی و معنوی که اصطلاحا علوم انسانی و اجتماعی نامیده می شوند و پایه های اخلاقی و معنوی جامعه را از حیث علمی و علمی ترسیم می کنند و راهکار نشان می دهند و راهگشا هستند، نیز نیاز به مطرح شدن در کرسی های آزاد اندیشی را دارند. در این صورت است که کارآمدی دولت را می توان در همه عرصه ها بالا ببرد و به اهداف بلند جمهوری اسلامی که توسعه اقتصادی، سیاسی، علمی، اخلاقی و معنوی است دست یافت و این الگو را مقدمه ای برای تجدید و تاسیس تفکر و تمدن نوین اسلامی قرار داد.
پایان پیام/
نظر شما