به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام علی اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در همایش تحول در علوم انسانی که به همت پژوهشگاه علوم اسلامی قم در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، با ارائه تئوری "تناسب ماهیت ساز علم" به تبیین و رویکرد این الگو در طبقه بندی علوم پرداخت.
وی در ابتدای سخنانش با یادآوری این نکته که منطق طبقه بندی علوم انسانی از جمله مسایل فلسفه علوم انسانی محسوب می شود، اظهار داشت: فلسفه علوم انسانی از جمله فلسفه های مضاف و فلسفه های معرفت انگاشته می شود که به نحو عقلانی به مجموعه علوم انسانی و اشتراکات و افتراقات آن ها می پردازد.
رئیس انجمن دوستی ایران و یونان، با اشاره به اینکه نظریه های گوناگونی درباره طبقه بندی علوم و نیز علوم انسانی تا کنون مطرح شده است، ادامه داد: تقسیم علوم به دو رشته اصلی حکمت نظری و عملی به عنوان سنتی ترین الگو در این حوزه شناخته می شود که ما اکنون در مقام تبیین آن ها نیستیم؛ هر چند در این الگوها نقدهایی وارد است.
وی رویکرد خود را در این سخنرانی، ارائه الگویی برای طبقه بندی علوم، و تبیین روش و منطق این الگو اعلام کرد و گفت: ماهیت و هویت هر علمی تحت تاثیر عناصر معرفتی و غیر معرفتی، همچون منابع، مصادر و منطق علم مشخص می شود.
عضو هیئت علمی مرکز گفت‌وگوی ادیان، با متمایز خواندن بین ماهیت و هویت هر علمی، اضافه کرد: برخی علمیت هر علم را صرفا به موضوع و غایت می دانند، در حالی که ما بر اساس نظریه تناسب ماهیت ساز علم، معتقدیم که هیچ گونه از این نظریات کامل نیستند.
وی در همین باره افزود: ما به تناسب ارکان تشکیل علم معتقدیم که هر چند یکی از این ارکان نقطه ثقل سامانه، ساختار، ماهیت، تکون و تطورات هر علمی را به صورت مانعة الخلو توجیه می کند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر این باور است که اگر بخواهیم طبقه بندی علوم به صورتی کامل محقق شود، کامل ترین روش، الگوی تناسب ماهیت ساز علم است، که رشته های علوم را از نقطه نظر همه جهات دسته بندی می کند.
مولف کتاب "علل ظهور سکولاریزم در غرب" در ادامه گفت: مسئله و طبقه بندی علم، فرعی از ماهیت پژوهی علوم است و بر این اساس تمایز و وحدت علوم هم در اینجا حاصل می شود.
وی با این ادعا که طبقه بندی با دو رویکرد صورت می گیرد، اظهار داشت: در تعریف و طبقه بندی علوم ابتدا باید مشخص شود که این علم به صورت پیشینی یا پسینی قرار است که تعریف گردد. تعریف پیشینی فارق از مصادیق محقق علوم است. در این روش، علوم چنان که باید، نه چنان که هستند، تعریف می شوند.
سرپرست و ویراستار علمی "دانشنامه امام علی(ع) " بر این باور است که این دو نگاه کاملا با یکدیگر اختلاف دارند و این تمایز در ماهیت، تکون و تطور یک علم کاملا می تواند تاثیر گذار باشد.
وی این بحث را به حوزه علوم انسانی و طبقه بندی علوم کشاند و گفت: در بحث از طبقه بندی نیز باید مشخص شود که کدام علوم انسانی قرار است طبقه بندی شوند؟ آنچه باید، یا آنچه که هست؟ علوم انسانی اسلامی که قرار است پدید بیاید یا آنچه که هست؟
مصحح و محقق کتاب "علم‌النفس اسفار صدرالمتألهین" در همین باره افزود: الگوهای گوناگون دسته بندی علوم با برجسته سازی یک یا چند عنصر گفته شده، پدید آمده اند و از همین عناصر می توان برای نقد الگوهای پیشین استفاده کرد.
وی در ادامه سخنانش، علوم انسانی را لاجرم مبتنی بر اومانیسم و خویش خدای انگارانه دانست و گفت: این تبیین فعلا اصطلاح و تعریفی است که در فرهنگ جهانی پذیرفته شده است. علوم انسانی محورش انسان خودبنیاد یا خدابنیاد است.
مولف "دین‌پژوهی معاصر" احکامی که انسان نسبت به پدیده ها صادر می کند را به چهار دسته فلسفی، علمی، بایدها و نبایدها و شایدها و نشایدها تقسیم کرد و گفت: ما در چارچوب رفتار و مواجهه انسان با غیر خودش و بر اساس این چهار دسته قضیه، مجموعه ای از علوم را می توانیم دسته بندی کنیم.
حجت الاسلام رشاد مدعی شد که الگوی پیشنهادی او در عین تاثیر پذیری از علوم انسانی، با هر دو رویکرد پیشینی و پسینی سازگار است، هر چند بر اساس یک الگوی پیشینی تعریف شده است.
وی بر این باور است که به اقتضای صناعی بودن رفتار آدمی با ساحات مختلف و در عرصه های هستی، شماره های علوم بر اساس این الگو مختلف خواهد بود. با مراجعه به قرآن و سنت تاییدهای فراوانی می توان نسبت به این امر به دست آورد.
پایان پیام/
نظر شما