دکتر محمدعلی آذرشب، عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه مسجد از آغاز تاسیس به دست نبی مکرم اسلام در وهله اول به عنوان محل عبادت شناخته می شد، به خبرنگار حوزه مسجد وکانون های مساجد خبرگزاری شبستان گفت: معنای عبادت تا همین قرن های اخیر فقط نماز و تهجد نبوده است بلکه کلیه کارهایی که انسان را به خدا می رساند اعم از طلب علم، کارهای مردمی و اجتماعی، که این موارد نیز همگی در دایره عبادت خداوند قرار می گیرند.
وی ادامه داد: دید سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، که در زمان پیامبر (ص) وجود داشت طی قرن ها در مسجد محوریت خود را حفظ کرد به طوری که مواردی چون بسیج سربازان برای جنگ و تشکیل حلقات درس در مسجد صورت می گرفت، لذا مسجد عبادت گاه بود اما عبادت با دیدی وسیع.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: فارغ از موارد یاد شده هر علمی که انسان را به خدا نزدیک می کند عبادت است اما به طور خاص در مورد کارکردهای مسجد کلیه کارهایی که به نفع تکامل جامعه اسلامی و به نفع مسلمین بود در مسجد صورت می گرفت و این رویکرد تا قرن ها ادامه یافت.
آذرشب گفت: این رویکرد تا قرن های متمادی ادامه یافت و در این میان چیزی به نام دانشگاه هنوز شکل نگرفته بود اما در قرن ششم و هفتم مدارسی به نام مدارس نظامیه تاسیس شد البته مدارس نظامیه ممکن است با مسجد تفاوت داشته باشد اما روحیه مسجدی در این مدارس وجود داشت یعنی روحیه و تلقی از علوم اسلامی در راستای رضایت خداوند و نفع مردم که در این مدارس وجود داشت.
وی ادامه داد: بنابراین حتی مدارس نظامیه که تاسیس شد با وجود اینکه به نوعی جدا از مسجد بود اما روحیه مسجد در آن وجود داشت و گرچه اسم اش مدرسه بود اما با روحیه مسجد ساخته شد، اما بعد از سقوط جهان اسلام به دست استعمارگران غربی هدف استعمار در وهله اول دور کردن دین از جامعه است.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه با هجوم استعمارگران غربی به ممالک اسلامی، جامعه محکوم به قوانینی جز قوانین دین شد، تصریح کرد: در چنین شرایطی بود که مسجد صرفا به محلی برای عبادت تبدیل شد و جایگاه مباحث علمی در مسجد به حاشیه رفت و تلقی از علوم و دانش صرفا محدود به مراکزی شد که در آینده با نام دانشگاه شکل گرفت.
وی افزود: همین رویکرد در واقع اولین ضربه ای است که به جهان اسلام وارد شد و اولین ارتعاشات این ضربه به دست فرانسوی ها در مصر صورت پذیرفت یعنی زمانی که ناپلئون به این کشور حمله کرد و الازهر را که مسجدی برای تدریس کلیه علوم دینی بود به عنوان مرکزی جداگانه قرار داد و دانشگاه نیز از آن جدا شد و این واقعه اولین جدایی بین دانشگاه و مسجد بود که در طی قرون بعدی ادامه یافت و شامل ایران نیز شد.
آذرشب تصریح کرد: در ایران این تفکیک سبب ایجاد دانشگاه و حوزه علمیه شد و چنان جدایی به وجود آمد گویی دین هیچ ارتباطی با دنیا ندارد و این رویکرد تا به امروز ادامه دارد هرچند که به نسبت قبل از انقلاب تفاوت دارد و با وقوع انقلاب اسلامی این تفکیک به تدریج به وحدت نزدیک شد اما با این حال مساله وحدت حوزه و دانشگاه که امام راحل بر آن تاکید داشتند به درستی استنباط نشد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: نظر امام(ره) این بود که دانشگاه و حوزه عبارت است از مجموعه ای که باید سهمی در پیشرفت تمدن اسلامی ایفا کنند همان طور که قبلا ایفا می کردند و جدا کردن دین از علوم دنیایی به معنای تهی کردن علوم پزشکی و مهندسی و علوم فیزیک و شیمی از روحیه مذهبی است، منظور ما از ارایه رویکرد دینی در این علوم همان روحیه مذهبی است.
وی ادامه داد: برای مثال «ابوالقاسم الزهراوی» پدر علم کالبدشناسی در دنیا که در مصر در مسجد تدریس می کرد، همچنین «بطروجی» که به اجماع غربی ها پدر علم فلک بود کار تدریس خود را در مسجد داشتند، بنابراین در گذشته تاریخ اسلام هرگز علوم دینی و سایر دانش ها فاصله ای با هم نداشتند، مثلا بسیاری از فقهای ما متخصص علم طب و بسیاری متخصص علوم فلک و مهندسی بودند یعنی در تمدن اسلامی به هیچ وجه جدایی میان علوم دین و دنیا وجود نداشت و این رویکرد خاستگاهی مسجدی داشت.
عضو هیات علمی دانشگها تهران در ادامه به نگاه قرآن به مسجد اشاره و خاطر نشان کرد: هر قدمی که انسان در جهت تکامل خود و جامعه بر می دارد عبادت محسوب می شود که در قرآن نیز به این نگرش اشاره شده است عبادت محسوب می شود و ماوای عبادت نیز مسجد است، این در حالی است که معنای عبادت برای ما مشتبه شده است و مسجد را صرفا به مکانی برای برگزاری مراسم مذهبی کرده ایم در حالی که عبادت در نگاه قرآن وسیع است.
آذرشب همچنین با اشاره به دهه «تکریم و غبارروبی مساجد» و مهمترین فعالیت ها طی این دهه اظهار کرد: از مهمترین کارهایی که می توان در این دهه انجام داد آن است که مسجد را متنساب با نیازهای روز برسانیم چراکه در حال حاضر جوانان ما نیاز به دیانت و علم در کنار یکدیگر دارند و صلاح نیست که مرکز فرهنگی و مسجد را توامان گسترش دهیم چراکه مساجد قابلیت گسترش فرهنگ نیز دارند.
وی ادامه داد: نباید میان دین و دانشگاه و مسجد جدایی بیفتد و این گونه تلقی شود که مسجد یک جایگاه و وظیفه دارد و دانشگاه وظیفه دیگر به نظر من به لحاظ رویکرد و سیره، دانشگاه و مسجد باید همانند هم باشند و در دهه تکریم و غبارروبی مساجد باید گسترش همین نگاه باشد.
پایان پیام/
نظر شما