به گزارش خبرنگارشبستان ،سرزمین های شرقی آسیای صغیر در دوران پادشاهی ساسانیان در قلمرو حکومت این سلسله بود و زبان پارسی از دیرباز در این نواحی رواج داشته است.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات شبستان ،یکی از مهم ترین آثاری که در اوایل این دوران و در عهد سلاجقه روم در این سرزمین به نثر فارسی نوشته شد کتاب روضة العقول، ساخته و پرداختۀ محمد بن غازی ملطیوی است که ترجمه و تحریری است از مرزبان نامۀ اسپهبد مرزبان بن رستم بن شروین، از ملوک آل باوند طبرستان، که در اواخر سدۀ چهارم یا اوایل سدۀ پنجم هجری آن را تصنیف کرده بود.
محمد بن غازی، چنانکه خود در مقدمۀ روضة العقول آورده است، ترجمه و تحریر این کتاب را در سال 598 به پایان برده و به نام سلیمان شاه بن قلج ارسلان مصدر ساخته است.
از بابی که محمد غازی در مقدمۀ روضة العقول در احوال خود آورده است چنین بر می آید که وی با دگرگون شدن اوضاع در ملطلیه، از سفر به حجاز و عراق بازمی ماند، دشمنان بر او دست می یابند و اموالش را مصارده و خودش را زندانی و سپس به حران تبعید می کنند.
یکی از ویژگی این اثر این است که برخلاف دیگر مجموعه داستان های موجود در حوزه نثر، تمام داستان های این کتاب ایرانی هستند.
نمونه ای از متن مرزبان نامه که برای آشنایی بیشتر مخاطبان با این اثرآورده شده است:
«آن عیب که از یک دروغ گفتن بنشیند، بهتر از راستی که به رنجی زاید.»
«آن‌که به دروغ‌گویی منسوب گشت اگر راست گوید، از او باور ندارند.»
«از هم‌پشتی دشمنان اندیش، نه از بسیاری ایشان.»
«بکاشتند و بخوردیم و کاشتیم و خورند// چو بنگری همه برزیگران یکدگریم»
«چون گِل بر دیوار زنی اگر در نگیرد، نقش آن لامحاله بماند.»
«خاموشی، هم پرده عورت جهل است و هم شکوه عظمت دانایی.»
«دستور گفت: شنیدم که بزرجمهر هر بامداد که به خدمت خسرو شتافتی او را گفتی شب‌خیز باش تا کامروا باشی.»
«دیگران نشاندند ما خوردیم ما به نشانیم دیگران خورند.»
«راز با مرد ساده‌دل و بسیارگو و می‌خواره و پراکنده‌صحبت مگوی که این طایفه از مردم، بر حفظ و کتمان آن قادر نباشند.»
«راز چیزی است که بقای آن در محافظت است و هلاک آن در افشاء.»
«روباه به درِ خانه ِ خویش چندان قوت دارد که شیر به در خانه کسان ندارد.»
«هنرمند شایستهٔ بخت ور// نپیچد ز رأی خردمند سر// اگر زیرکی کار هشیار کن// به عقل دگر، عقل خود یار کن»
«هیچ گاه در ملاعب صبیان پشت ما نردبان هوا نبوده و ساق و ساعد ما را به عادت نسوان مصور و مخلخل نیافته‌اند. ما نوالهٔ اکل و شرب از مذبح فریسهٔ خویش خوریم نه از فضالهٔ مطبخ و هریسهٔ دیگران.»
مرد اندیشمند هرچند بخت و اقبال را به کام دشمن ببیند، از تلاش خود در مقاومت با دشمن نکاهد و در حفظ قدرت اندک خود بکوشد. زیرا مثلاً پزشکی که از بازگشت سلامتی بیمار ناتوان می شود نیروی باقیماند‌ه‌ی بیمار را با چاره‌ی دانش و درمان خوب نگه می دارد که اگر چنین کاری را هم انجام ندهد مرگ و هلاکت ، بیمار را فرا می‌رسد.
گفته اند :«چنانچه به وسیله آهن آب‌دیده از نوع فولاد ، آهن‌های دیگر را می شکافند با الفاظ گوارا و شیرین نیز می توان عادت مردم را عوض کرد و همانگونه که شعر دلاویز و نکته های دقیق و لطف‌آمیز، بسیار بخیلان را کریم ، ترسوها را شجاع، خسیسها را بخشنده ، بی قراران را نرم و آرام و سبک‌خردان را آگاه و بیدار گردانیده است.
سه عادت از عادات نادانان است :
اول اینکه خود را بی عیب و و نقص بداند .
دوم اینکه در مقام دانش ، دانش خود را از دیگران بیشتر بداند
سوم اینکه به دانش خرسند و مغرور باشد و دانش خود را کامل تصور کند.
دو عادت پیوسته از منش نادانان است:
یکی اینکه پول خود را به شخصی وام می دهند که به غیر از فروتنی و التماس نمی توان آن را گرفت. دیگر اینکه راز خود را به کسی می گویند که در نگهداری آن ، نیاز به سوگند دادن و تاکید بسیار داشته باشد.
گفتنی است این کتاب پیش از این با تصحیح محمد روشن و ابوالقاسم جلیل پور (انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی) و جلیل نظری (دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز انتشارات علمی) به چاپ رسیده و دکتر فتح الله مجتبایی به تازگی این کتاب را تصحیح کرده است.
مرزبان نامۀ بزرگ (روضة العقول) به تصحیح فتح الله مجتبایی و غلامعلی آریا با همکاری فتانه کهوند در 2200 نسخه، 504 صفحه و به بهای 350000 ریال در سال 1393 از سوی انتشارات خوارزمی منتشر شده است.
پایان پیام/
نظر شما