هدفمندی فرهنگ با اعتماد به اهالی ادبیات و تعامل محقق می شود

به گزارش خبرنگار ادبیات شبستان، مراسم اختتامیه هشتمین جشنواره بین المللی شعر فجر عصر چهارشنبه 31 اردیبهشت ماه با حضور «علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، «سیدعباس صالحی» معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد، عبدالجبار کاکایی، محمدعلی بهمنی، علی معلم دامغانی، حمید سبزواری و جمعی از شاعران پیشکسوت و جوان در تالار وحدت برگزار شد.

«عبدالجبار کاکایی» دبیر علمی جشنواره شعر فجر در سخنانی که بیشتر شبیه به بیانیه ای که حالت اعتراض و گلایه داشت، سخن گفت. وی بیان کرد: جشنواره‌های شعر نمایش‌ بدعت‌ها و بدایع ادبی است و ذاتش به تکثر و تنوع گره خورده و تمثیلی ساده‌ای است از خلقت که عرصه تجلی عیان است و نمایش آشکار گوناگونی مخلوقات و تنوع رنگ‌ها، شکل‌ها، ایده‌ها، فکرها، عرضه و تحمل این همه در کنار هم نشانه وسعت صدور و حوصله صبور بانیان آن است. ژرف‌اندیشی و تک صدایی در ادبیات شایسته نیست چنانچه گفته‌اند اگر سیاستمداران همه مثل هم بیاندیشند دنیا بهشت می‌شود اما اگر شاعران همه مثل هم بیاندیشند دنیا بی‌تردید جهنمی آزاردهنده است.

وی خاطرنشان کرد: برای رسیدن به جامعه آرمانی تنوع و تکثر صداها و تمرین مدارا در محیط‌های منتسب به نخبگی و فرزانگی می‌تواند آغاز خوبی باشد. حس انتخاب و تمیز در بین اهالی ادب و سخن بدون شک قوی‌‌تر و کامل‌تر از دیگران است و محک عرضه و آزمون آن جشنواره‌های فرهنگی است.

کاکایی با اشاره به همدلی و وفاق ملی در حوزه شعر، درباره شکل گیری این دوره جشنواره تشریح کرد: با اراده جمعی از شاعران موسوم به گفتمان انقلابی که به لطف نگاه دلسوز اما محافظه‌کار و محتاط نهادهای متولی و از بد حادثه سیاست‌گذاران همواره مورد وثوق نظام فرهنگی هستند، به قصد همگرایی و وفاق ملی در حوزه شعر معاصر ایران که دوران پرتنشی را پشت سر گذاشته است، نخستین سنگ بنای جشنواره هشتم نهاده شد. از آغاز این کار دشوار و دیریاب می‌نمود که رسیدن به افق تماشای مشترک لوازم و ابزاری نیاز داشت و از آن جمله ایجاد احساس امنیت خاطر برای منتقدان و فراهم آوردن امکان گفت‌وگو و رفع موانع و تلاش برای جبران کوتاهی‌ها، کاستی‌ها و ایجاد آرامش در محیط‌های خارج از حوزه فرهنگ و اغنا نگاه‌های شکاک و خارج کردن بخشی از جشنواره از بستر اجرای عادت‌زده و دولتی شده و متوالی آن فراهم کردن زمینه استقلال نسبی که مقدمات آن در سایت جشنواره و کمیته علمی که بعدها به اتاق فکر معروف شد، فراهم آمد.

وی در ادامه بیان کرد: سایت ادبی جشنواره علی‌رغم محدودیت‌های فنی فراوان با بارگذاری همه آثار بخش رقابتی و داوری روشن و آشکار، قدم مهمی در جهت تحول نظام داوری آثار و استعدادیابی برداشت و نتیجه داوری‌ها اثبات چند نظریه ادبی قابل اعتناست که در این مجال اندک، فرصت طرح آن نیست. از سوی دیگر گروهی از شاعران با گرایش‌های متفاوت ادبی و فکری کنار هم نشستند که سابق بر آن از مصاحبت هم محروم بودند و همدلی به تدریج آغاز شد.

دبیر علمی جشنواره شعر فجر ادامه داد: در ادامه مسیر طبق پیشگویی برخی کارمندان و شاعران صاحب کرامت سوءظن عناصر غیرمرتبط با حوزه‌های فرهنگی آغاز شد و افزون بر آن چالش‌های سیاسی و فرهنگی مشابه برای سست کردن اراده نهاد متولی بر فضای مفاهمه اثر گذاشت و قدم‌های اهالی ادبیات برای رسیدن به وفاق کامل کوتاه‌تر شد اما همچنان روبه جلو بود. با این حال ما تلاش کردیم چهره اصلی جشنواره شعر نمایش آثار بزرگان و شاعران تثبیت شده باشد و در این جهت 4 شب شعرخوانی برای شاعران معاصر که حیات ادبی آنها به تایید منتقدان رسیده بود، فراهم شد.

کاکایی به فعالیت‌های رسانه‌ای در حوزه شعر فجر در این دوره جشنواره اشاره کرد و گفت: در شب‌های شعرخوانی مراقبت متصدی سرویس‌های ادبی برخی خبرگزاری‌ها موظف به مخالفت بودند و البته طبیعت چند صدایی این است و منجر به تفسیرهای غیرواقعی از برخی شعرها شد که حتی در صورت درست بودن این تفسیرها نمایش پایین بودن آستانه تحمل گروهی اندک بود. امروز حواشی ادبیات به طرز آزاردهنده‌ای بر متن غلبه کرده است و هر امکان و منظری به تماشای ضایعات ادبی منجر می‌شود.

وی این دوره جشنواره را تشبیه به دوقلوهای لاله و لادن کرد و ادامه داد: جشنواره فجر که مثل لاله و لادن پیوند بی فرجامی با بدنه نهادهای دولتی دارد به رغم ایده‌های نو نتوانست از حواشی مصون بماند از نوبرانه‌های آن نقد دبیر جشنواره از دستاورد خود است که به طرزی اجتناب‌ناپذیر ضروری به نظر می‌رسد. بخش رقابتی که تلاش کردیم به حاشیه برود، به لطف جهان مجازی که عرصه تاخت و تاز توهمات در جهان فاقد شعوری حقیقی است به متن وارد شده و نقل محافل دیجیتالی است که البته طبیعی است.

کاکایی با بیان اینکه فرافکنی برخی راه‌نیافتگان به دور نهایی و تلاش برای کشف روابط پنهان داوران و برندگان بخشی از سریال تکراری جشنواره‌های ادبی است که البته باز هم طبیعی است، توضیح داد: اتفاقات غیرطبیعی و نامعقول دیگری افتاد که زنگ خطری است برای مدیریت فرهنگی کشور و آن تلاش برای ندیدن و به حساب نیاوردن کسانی است که شاید در صورت دیدن و به حساب آوردن مسیر علمی جشنواره به نفع مواضع سیاسی و جناحی مصادره نمی‌شد. مشاوره‌های غلط به نظام مدیریت فرهنگی کشور مشابه آنچه که درباره یکی از شاعران اتفاق افتاد، از سوی کارکنان و مدیران موظف و به تعبیر رضا امیرخانی لشگر اجنه و عدم واگذاری کامل نظام و قواعد بازی به اهالی ادبیات و فرهنگ بحران‌ساز است.

وی درباره شاعران جوان خاطرنشان کرد: جوانان شاعر سرمایه‌های ادبی کشورند که به علت نشاط و روح ستیزه‌جوی جوانی گاهی مورد بی‌توجهی‌اند و اغلب با راهبردهای غلط، متمرد، سرکش و پندناپذیر می‌شوند. احساس آزادگی ودیعه خداوند است که باید تکریم شود و این احساس عموماً دستاورد دوره جوانی است.

کاکایی در ادامه خطاب به نخبگان فرهنگی نظام توصیه کرد که به ایجاد آرامش در تولید ادبیات کشور کمک کنند و اجازه ندهند با رفتارهای غلط که میراث رفتارهای امنیتی پیش از انقلاب است به تعداد متمردان، هتاکان و هنجارشکنان اضافه شود. ادبیات انتقادی ماهیتاً نتیجه زایش طبیعی در یک نظام سالم سیاسی است.

وی با اشاره به اینکه ندیدن و به حساب نیاوردن و تحقیر کردن پیش از اینکه نشانه اقتدار باشد، نشانه انفعال است، در پایان سخنان خود گفت: راهبردهای موثر در عرصه مدیریت فرهنگی کشور منجر به ورود نخبگان سیاسی و فرهنگی برای آرامش بخشی به مراکز حاشیه‌ساز و بحران‌آفرین و هدفمندکردن مقابله با تهاجم فرهنگ‌های غیراصیل در حوزه نخبگان می شود. اعتماد به اهالی ادبیات و اجازه تعامل با یکدیگر از مقدمات این هدفمندی است که امیدوارم طلیعه آن را در افق پیش رو ببینیم.

پایان پیام/