به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، سومین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با حضور صادق واعظ زاده، رییس شورای عالی و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، حجت الاسلام احمد احمدی رییس اندیشکده معنویت و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، جمعی از اندیشمندان و اصحاب رسانه امروز چهارشنبه، 31 اردیبهشت ماه در کتابخانه ملی آغاز شد و تا فردا به کار خود ادامه می دهد.
ناصر فکوهی، استاد انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با ارایه مقاله خود با عنوان "تبیین یک الگوی هویتی- ترکیبی شهری در جهت پیشرفت و توسعه کشور" در سومین کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت گفت: باید دید چطور در 100 سال گذشته ما توسعه را از لحاظ شهری تجربه کرده و به نقطه‌ای که امروز هستیم، رسیدیم؛ نقطه‌ای که آسیب‌زده و آسیب‌زاست در عین حال که راه بازگشتی نیز وجود ندارد.
وی ادامه داد: جهان مدرن جهانی است که بسیاری از راه‌ها را گشوده است مانند توسعه، توسعه فناورانه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و شهری. اگر شهر را به عنوان یک زیستگاه در نظر بگیریم با توجه به دوره 100 ساله گذشته کشور ایران کمتر از 20 درصد مردم در شهرها می‌زیستند و اغلب آنها روستایی و عشایری بودند اما امروز به یک واقعیت معکوس رسیدیم و 20 درصد کشور روستانشین شده و 80 درصد شهرنشین که البته آن 20 درصد نیز در مفهوم جامعه‌شناسی به معنای واقعی روستانشین نیستند و شاید 10 درصد آنها شامل این مفهوم شوند.
فکوهی افزود: اما مشکل آسیب‌زدگی و آسیب‌زایی این موضوع آن است که چون فرآیند تبدیل جامعه روستایی به شهری با سرعت زیادی انجام شده و در طول 30 سال (از سال 1340 تا 1370 که 10 سال آن هم شکل بحرانی داشته است) انجام شده، جامعه ما به موقعیت شهری رسیده که توسعه‌یافتگی شهری آن آسیب زده است؛ به طور مثال آلودگی هوای تهران یا ترافیک و زمان از دست رفته در این موقعیت که میلیون‌ها ساعت در آن سوخت می‌شود، تصادفات که دلیل نخست مرگ و میر در ایران است و انحرافات شهری از جمله این موارد است که موقعیت‌های آسیب‌زده به وجود آمده است.
وی به دلایل این مسئله اشاره کرد و افزود: دلیل اول مفهوم توسعه و مدرنیته شهری، اصولا مفهوم برون‌زا است و از بیرون آمده و البته نمی‌توان گفت چون از بیرون آمده خوب یا بد است لذا برون‌زابودن به خودی خود امری منفی نیست و زمانی منفی می‌شود که سیستمی آن را از بیرون بگیرد و هیچ دخل و تصرفی در آن نکند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در فاصله میان مشروطه تا انقلاب دو جور دوره صنعتی‌شدن نفت، یک تئوری تتوری یا تکامل‌گرایانه حاکم است که از طریق زور و تحمیل می‌توان ساختارهای فراگرایانه به وجود آورد و توسعه را در جامعه ایجاد کرد زیرا در این دوره رسم بر این بود اگر شهرها ساخته شوند پس از آن شهروندان نیز ساخته می‌شوند، این تئوری نه در ایران بلکه در جهان با شکست مواجه بود. در دوره دوم توسعه کاربردی به شدت انجام شد اما در دوره سوم یعنی امروز، ما ورود به جهان پیدا کردیم که این اتفاق پس از انقلاب به وقوع پیوست و مهم‌ترین آثار آن به‌جز گسترش شهرنشینی تبدیل به موقعیت کنش‌گرای اجتماعی است مثلا بحث ورود زنان به عرصه اجتماعی که پس از انقلاب پررنگ‌تر شد و امروز جای تعجب نیست ما وزیر زن یا اساتید زن داشته باشیم.
فکوهی خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی ایران همزمان با سومین انقلاب فناورانه در تاریخ بشر یعنی انقلاب اطلاعاتی صورت گرفته که این انقلاب رابطه ما را با فضا و زمان برای همیشه تغییر داد.
وی تصریح کرد: الگویی که در این مقاله ارایه شده ایجاد یک نظریه محلی توسعه است که بتواند خود را در چند چهارچوب از جمله منطقه‌ای و منطقه آسیای جنوبی تعریف کند؛ از طرف دیگر این الگو، الگویی فرامنطقه‌ای که اسلامی است که باید به آن توجه داشت. ایران در 100 سال اخیر تبدیل به پل ارتباطی شرق و غرب شده و این دو حوزه را باید با هم مرتبط کند لذا در توسعه‌ای که در آن اتفاق می‌افتد نمی‌توان شرق و غرب را نادیده گرفت و باید این اتفاق در چهارچوب جهانی به وقوع پیوندد، در غیر این صورت قابلیت اجرایی محلی ندارد.
وی با بیان اینکه یکی از نکات کلیدی اصلی در این الگو مسئله انقلاب اطلاعاتی است، گفت: این انقلاب را می‌توان به صورت‌های مختلف تعریف کرد؛ تعریف فناورانه آن این است که امروز ما بیشتر از آنکه در فضاهای مختلف زندگی کنیم در شبکه‌های مجازی زندگی می‌کنیم که امکان اندیشیدن و تأثیرگذاری را فراهم می‌کند، هرچند امروز وضعیت استفاده از اینترنت در ایران اسف‌بار است و با این رویکرد دچار مشکل خواهیم شد چرا که جهان ارتباطی و الگویی که برای پیشرفت مطرح می‌شود نمی‌تواند خارج از این بازبودن باشد.
وی تاکید کرد: اگر دسترسی‌ها را ببیندیم خود را در بندها اسیر کرده‌ایم که این کار به سیستم توسعه ما ضربه می‌زند، باید به طرف ما به ازاهای شهری برویم و جهان شبکه‌ای، شهری را می‌طلبد که با شهر پیش از شبکه تفاوت جدی دارد. پرسمان این مقاله آن است که ما به شرایط توسعه‌یافتگی رسیدیم که هم آسیب‌زده است و هم آسیب‌زا؛ اقتدارگرایی در توسعه مفهوم قدیمی است که از قرن 17 بوده و در آن زمان به آن استبداد روشن‌گرانه گفته می‌شد که مفهوم آن این است از طریق زور و الزام می‌توان افراد را پیشرفت داد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: 1500 سال است که هویت ما اسلامی است و ممکن است گروهی از مردم رابطه آنها به شکلی باشد و گروهی دیگر به شکل دیگر. در تاریخ اسلام صدها و هزاران تفسیر درباره خط به خط مباحث قرآن وجود دارد و لذا من لازم ندیدم که هویت ایرانی اسلامی را در مقاله خود ثابت کنم چرا که این امر تا حدی بدیهی است که گفته شود آسمان آبی است.
پایان پیام/
نظر شما