حجت الاسلام مهدی اسماعیلی، محقق و پژوهشگر دینی در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: دعای معروف و مشهور ماه رجب، در کتاب «اقبال الاعمال» تالیف سیدابن طاووس نقل شده است و ایشان از علمای بزرگ شیعه بشمار می رود و بیشتر آثار وی را کتب ادعیه تشکیل می دهد.
مرحوم سید بن طاووس دعا را از عده ای از بزرگان و صاحب نامان نقل حدیث بیان کرده و آخرین راوی آن که حدیث را روایت می کند شخصی بنام «محمد بن ذکوان» است. که نزد امام صادق (ع) آمده و درخواست دعایی کرد که در ماه رجب بتواند از آن استفاده کرده و منافعی برای او داشته باشد و به لطف الهی تحت عنایات حضرت حق قرار بگیرد.
وی تصریح کرد: امام صادق (ع) در پاسخ به وی ابتدا توصیه فرمودند که دعا را بنویسد و فرمودند این دعا را پس از هر نماز واجب در صبح و شام می توانی قرائت کنی. بنابراین دعا از نظر سند در یکی از کتب معتبر روایی و حدیثی شیعه نقل شده که مولف آن نیز از بزرگان و مشاهیر علما و محدثین است پس از نظر سند و نویسنده کتاب در اوج است.
حضرت متن دعا را با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز کرده و سپس می فرمایند: «یا من ارجوه لکل خیر...» هر فراز از این دعا ، دنیایی از آموزه ها را با خود دارد. کسی که عارف بالله است و ارتباط خوبی با حضرت باریتعالی دارد می داند که در این عالم هر چه از خوبی ها به انسان می رسد تنها از یک مصدر و منبع است.
ما چیزی بنام منبع خیر یا منبع شر نداریم. منبع خیر، ذات لایزال الهی است و شری در آن ناحیه وجود ندارد. هر شری که هست مربوط به عالم دنیا و زندگی مادی ماست که در حقیقت نتیجه اعمال انسان است.
حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به این که یکی از نام های رجب «اصب» است چرا که همانگونه که باران رحمت الهی از آسمان نازل می شود و برخلق می بارد، در این ماه نیز رحمت الهی به شکل خاص بر بندگان نازل می شود و باید قدر آن را دانست، افزود: معنای نخستین فراز دعا این است: ای کسی که من در همه کارها و خوبی ها از او طلب می کنم و امید من به اوست.
بنابراین اولین درس، موضوع امیدواری عبد به ذات الهی است. و آمنوا سخطه عند .... : ای کسی که من در هنگام نزدیک شدن هر شری به او پناه جسته و از او کمک می گیرم و آرامش می یابم.
یا من یعطی الکثیر بالقلیل: حضرت صادق علیه السلام چقدر در این فرازها با خدای سبحان عشق می بازد. خدا را این چنین معرفی می فرمایند: تو خدایی هستی که در مقابل اعمال اندک و کم بخشش های فراوان داری. ما تنها روزه ای می گیریم و نمازی می خوانیم اما تو در مقابل بهشت و نعمت های ابدی و ایمنی از آتش جهنم را به ما عطا می کنی .
در مقابل اعمال اندک ، پاداش های بی شمار می بخشی.
این استاد حوزه در بیان فرازی دیگر از این دعا گفت: «یا من یطعی من سئله: ای خدایی که هر کس که دست گدایی به سوی تو بلند کند تو پاسخش می دهی و آرزوی هر کسی را برآورده می سازی! حتی بالاتر از این تو نسبت به افرادی که تو را نمی شناسند، با تو ارتباط ندارند، عبادت تو را به جا نمی آورند و حتی دست نیاز به سوی تو بلند نمی کنند، نیز عطا و بخشش ارزانی می داری .
چرا که تو از حال و روز دل همه بندگانت آگاه هستی. تو خدایی هستی که چه از تو درخواست شود و چه درخواست نشود، چه بندگانت از تو بخواهند و چه نخواهند، تو از باب رحمت و منت بر بندگانت، عطا و بخشش خود را از آنها دریغ نمیکنی.
این کارشناس علوم حدیث در ادامه خاطرنشان کرد: در فراز دیگری از دعا حضرت می فرمایند :« اعطنی بمسئلتی ایاک ..» خدایا من از تو درخواست می کنم که تمام خوبی های دنیا و تمام خوبی های آخرت را به من عطا فرمایی. توجه کنیم که این درخواست ها پس از نماز واجب و در ماه رجب بیان می شود. «و صرف عنی ....» خدایا از تو تقاضا می کنم که همه بدی های دنیا و بدی آخرت را از من دور سازی.
وی با اشاره با نکته ای ظریف اما بسیار دقیق در این فراز دعا گفت: در نسخه هایی از این دعا که بیشتر مورد قبول است دعا به این صورت آمده است که « .. جمیع شرالدنیا و شرالاخره... » به عبارت دیگر «جمیع شرالاخره» نیست. چگونه است که در جمله اول ما همه خیر دنیا و همه خیر آخرت را از خدا درخواست می کنیم اما در جمله دوم همه بدی های دنیا و بدی آخرت را؟ چرا کلمه «جمیع» برای بدی های اخرت تکرار نشده است.
حجت الاسلام اسماعیل در تشریح این موضوع تصریح کرد: نکته آن است که عالم دنیا، عالم فعل و انفعالات و اعمال ما انسان هاست و شرور نیز به تبع اعمال ما فراوان است. اما در آخرت «شر» فراوان وجود ندارد. یعنی یک شر بیشتر نیست که آن نیز نتیجه اعمال بندگان است. غیر از اعمال انسان ها شر دیگری در آخرت وجود ندارد. آخرت یا بهشت است یا جهنم. لذا در اینجا از کلمه جمیع خبری نیست.
این کارشناس دینی اظهار داشت: فراز دیگر دعا این است : «فانه غیر منقوص ...» این یکی دیگر از اوصاف ذات خداوندی است که آنچه او به ما می بخشد و عطا می کند، کم نیست. یا می توان چنین گفت که او به ما می بخشد اما از ذخیره او چیزی کاسته نمی شود . انبار خداوندی همیشه و همواره پر است. و چیزی از آن کاسته نمی شود.
آنچه که تو به عنوان خدا عنایت میکنی کم و زیادی و یا نقصی در آن وجود ندارد.
یعنی عطایای الهی بی عیب و بی نقص است. مانند بخشش های بندگان نیست که به عنوان نمونه برای دادن خمس، گوسفندی را که بیمار یا در حال مرگ است به عنوان خمس یا زکات می پردازد. یا گندمی را که آفت زده برای زکات می دهد. اما کار خدا مانند کار ما بندگان نیست و آنچه خدا می بخشد نمونه تام و کامل و عالی از آن نعمت است.
در پایان درخواستها نیز می گوییم: خدایا از فضل و کرم خود باز بیش از آنچه من از تو خواستم بمن عنایت فرما. چرا که بندگان الهی هرگز از عطایا و بخشش های االهی سیر نمی شویم.
حضرت در فراز پایانی دعا فرمودند: محاسن خود را با دست چپ بگیر و در حالی که انگشت اشاره خود را به چپ و راست حرکت می دهی تکرا کن یا ذالمن و الحسان ....
ما در این دعا با اوصافی خاص خدا را مورد خطاب قرار می دهیم. «حرم شیبتی علی النار...» خدایا محاسن مرا از آتش دور بدار. این که چرا از میان همه اعضا و جوارح به محاسن صورت اشاره شده به این دلیل است که هنگام آتش، نخستین عضو از صورت که می سوزد محاسن است. لذا حضرت به ما می آموزد که در هنگام درخواست از خدا چنین مسایلی را و بدین گونه درخواست کنیم.
پایان پیام/
نظر شما