به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، نشست "سیمای پیامبران در سینمای هالیوود و ایران" عصر امروز یکشنبه، 16 اردیبهشت با حضور محمدعلی رجبی دوانی، پژوهشگر فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی، عبدالله پیچران‌لو مدیر گروه سینما و تلویزیونی پژوهشکده هنر و رسانه پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و سیده راضیه یاسینی، عضو هیئت علمی این پژوهشگاه در سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار شد.
بنابراین گزارش، رجبی دوانی بااشاره به اینکه کتاب «سیمای پیامبران در سینمای هالیوود و ایران» نوشته راضیه یاسینی اثری درخور توجه است، گفت: بررسی شمایل افراد مقدس از جهات متفاوت دارای اهمیت است؛ در عصر دینی این شمایل در صورت انسان‌های کامل که مظهر اتم آنها پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) و قدیسان است برای مردم ظاهر شده و این در حالی است که نقش آنها یگانه است یعنی آنها رابط بین انسان و خدا و آن حقیقتی که آدمی در جست‌وجوی آن است، هستند.
پژوهشگر فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی ادامه داد: در دوره دینی شمایل اولیاء و انبیاء دارای تقدسی هستند و اینکه می‌بینید شمایل‌های مسیحی در قالب مجسمه حضرت عیسی (ع) یا مریم مقدس (ع) ساخته می‌شود، از این بابت تا جایی که مردم آنچنان با این شمایل ارتباط می‌گیرند که گویا در ارتباط با این شمایل با خدای خود سخن می‌گوید.
وی با تأکید بر اینکه در فرهنگ دینی این شمایل باید صورت کامل یافته‌ای داشته باشند، عنوان کرد: انسان کامل نمونه‌ای است از اراده الهی در صورت انسانی که اشرف مخلوقات است و پیامبران اولیای الهی در صدر اشرف مخلوقات قرار دارند و این موضوع سبب می‌شود قول، فعل و اقرار آنها برای مؤمنان شمایلی شود.
رجبی بیان کرد: سینما با تکنولوژی ارتباط مستقیمی داشته و دارد، زمانی بود که هنر ابزار را تعیین می‌کرد اینکه برای بیان مقصود خود چه ابزاری می‌خواهد اما در عصر تکنولوژی عکس این موضوع اتفاق می‌افتد.
وی عنوان کرد: در دوره جدید، تکنیک بر انسان افسار انداخته و به او چهارچوب می‌دهد. یکی از این تکنیک‌ها سینما است، در چنین شرایطی که سینما زبان تکنولوژی دارد ما باید خود را با آن تطبیق دهیم. سینمایی که امروز می‌خواهد دارای شمایلی شود که این شمایل بخشی از رابطه انسان با عالم بالاتر برقرار کند.
رجبی دوانی با تاکید بر اینکه در فرهنگ دینی اساس بر نیکوئیسم است، بیان کرد: در فرهنگ ما هنر به معنی تجلی امر نیک است و هنر یعنی انسان نیک؛ هدف غایی هنر بیان نیکی‌هاست و در این مسیر حتی اگر بخواهد زشتی‌ها را نشان دهد باید آن را در قالب زیبایی‌ها نشان دهد، برخلاف بسیاری از مکاتب جدید که عمر طولانی ندارند و حتی اگر بخواهند سخن از زیبایی‌ها بگویند آن را در قالب زشتی بیان می‌کنند که انسان نمی‌تواند بپذیرد اما در فرهنگ دینی شیطان که نماد بدترین زشتی‌ها است وقتی در صفحات قرآن جای می‌گیرد هیچ انسانی بدون وضو نمی‌تواند به نام همین شیطان رانده‌شده دست بزند و این نهایت هنر و زیبایی است که حتی برای امور زشت قالبی زیبا می‌سازد.
رجبی دوانی در ادامه توضیح داد: من کتاب سیمای پیامبران در سینمای هالیوود و ایران را آیفونوگرامی سینما یعنی شمایل‌شناسی سینما دانسته و بالاتر از موضوع خاصی که در عنوان آن بیان شده است، می‌دانم؛ در حقیقت آنچه که در این کتاب گفته می‌شود هویتی از سینمای غربی به سرکردگی سینمای هالیوود و سینمای شرقی به‌ویژه ایران است که باید با نگرش جامع‌تری به این اثر نگریست.
وی تاکید کرد: در همه فرهنگ‌های دینی به‌ویژه در هنر اسلامی تمام بحث از خیر و شر و رفتن در سپاه خیر است؛ شناسنامه ما ایرانیان شاهنامه فردوسی است و ما باید سپاسگزار او باشیم که ما را در تمام اعتقادات و اندیشه‌ها در جهان به شاهنامه فردوسی می‌شناسند، در این اثر کاری که فردوسی می‌کند که آن است که ما را به درون سپاه خیر دعوت می‌کند نه اینکه سپاه شر و سپاه خیر را به صورت مجزا تعریف کند و انتخاب را برعهده خواننده بگذارد. وی حکیمی است مسلمان و شیعی که می‌خواهد خواننده را وارد سپاه خیر کند و نه این مسئله ذات فرهنگ و تمدن ما است که تمام عرفا و بزرگان ما چنین رویکردی را در پیش گرفته‌اند و این موضوع در معماری، نقاشی قدیم، نگارگری ایران و ... کاملا مشهود است و همه محققان عالم با مشاهده این آثار آنها را به تصویری از بهشت توصیف کرده‌اند.
وی با بیان اینکه هنر و فرهنگ ما آن است که حتی دیو را که سمبل پلیدی است را با زبان زیبایی بیان می‌کند، گفت: کاری که روان‌شناسان امروز می‌کنند زشتی‌های فرد را بیشتر به معرض نمایش می‌گذارد یا نمایشگاه‌هایی که در مراکز اصلی غرب برپا می‌شود که انسان شرم می‌کند وارد آنها شود یا فیلم‌هایی که ساخته می‌شود که چشم از دیدن آنها شرم‌ساز می‌شود، این در حالی است که شاید آن مفاهیم و عناصر به نمایش گذاشته شده دارای زیبایی باشند. از سوی دیگر هر مسئله‌ای را به نمایش گذاشتن یا فیلم از آن تهیه کردن امری ناپسند است که این موضوع در غرب به چشم می‌خورد.
رجبی دوانی اظهار کرد: اوج فرهنگ دینی در اسلام و در ایران است؛ ما حتی پیش از اسلام نیز آداب دینی داشتیم و موحد بودیم که این آداب در اسلام اوج یافت.
وی بیان کرد: در سینمای هالیوود حتی اگر بخواهند از خدا یا یکی از پیامبران سخن بگویند آن را به صورتی زشت بیان می‌کنند؛ ذات سینما و هنر غربی است، ما در ایران حتی اگر بخواهیم دشمنان خود را بکوبیم طبق فرهنگ خود حق توهین نداریم و به فرمایش قرآن دستور داریم به جدال احسن، این است تمدن ما در مقابل تمدن غرب.
پژوهشگر فلسفه هنر و زیبایی‌شناختی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: کتاب دکتر یاسینی گرچه به نام سینمای ایران و هالیوود است و از این بابت شمایل‌شناسی سینما است اما می‌توان آن را در ابعاد مختلف گسترش داد و اگر قرار است شمایلِ‌شناسی کنیم گاهی اوقات بحث‌هایی پیش می‌آید که اهل فلسفه از نگاهی دیگر به این موضوع می‌پردازند و هنرمندان نیز از زوایای دیگر اما نتیجه همان می‌شود که یک فیلسوف تعریف می‌کند.
پایان پیام/
نظر شما