گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: قاریان قرآن سفیران فرهنگ و ندای آسمانی الهی هستند که نگاه به شیوه و زندگی آنها سرمشق مناسبی برای دستیابی به سبک زندگی قرآنی و الهی است.
امروزه فقر معنویت در زندگی، جامعه را گریبان گیر خود کرده و رجوع به قرآن و آشنایی با سبک و شیوه قاریان و تالیان این کتاب آسمانی راه گذر از این برزخ است.
متن زیر که از نظرتان می گذرد، گفت و گویی خواندنی با غلامرضا شاه میوه، قاری و داور بین المللی قرآن است. امید است طی دعوت پیوسته از قاریان و حافظان و داوران برجسته کشور در خبرگزاری شبستان، شاهد ارائه مطالبی مفید پیرامون ترویج فرهنگ قرآنی در میان آحاد جامعه باشیم.
از تلاوت سوره حمد در مراسم صبحگاه مدرسه تا شرکت در کلاس قرآن
در ابتدا پیرامون نحوه آشنایی و انس با قرآن کریم خودتان توضیح دهید.
من در سن کودکی علاقه بسیاری به موسیقی داشتم و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در مسابقات آواز رتبه اول را در استان اصفهان کسب کرده بودم، آن زمان با حداقل معلومات آوازی و آشنایی با دستگاه‌های دشتی، ماهور، شور این رتبه را در استان کسب کردم. در خاطر دارم روزی معلم دینی مدرسه در سال 1355 از من خواست تا در مراسم صبحگاه مدرسه به قرائت سوره حمد بپردازم و وقتی آن سوره را قرائت کردم متوجه شدم نوع تلاوت من با تلاوت سوره حمد استاد عبدالباسط فاصله بسیاری دارد، پس از آن کم کم علاقه من برای آموزش قرآن افزایش یافت و از معلم دینی مدرسه خواستم تا جلسه آموزش قرآنی را به من معرفی کنند و ایشان کلاس قرآن استاد علی سلطانی را که اکنون مسئول دارالقرآن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند را معرفی کردند و من روزهای پنج‌شنبه به کلاس درس استاد سلطانی می‌رفتم. در آن جلسات به من پیشنهاد تقلید از تلاوت های مرحوم عبدالباسط شد؛ وقتی برای تهیه نوار رفتم اشتباها نوار استاد مصطفی اسماعیل را به من دادند. این اتفاق انگیزه من را برای آشنایی با موسیقی قرآن چند برابر کرد. بعدها برای آموزش تجوید نزد استاد وفایی تلمذ کردم.من پس از آموزش قرآن در مسابقات اعزام به سرزمین حج در سال 1364 شرکت و رتبه ممتاز را کسب کردم.
با توجه به علاقه ای که به هنر تلاوت دارید دست به تالیفاتی هم در این زمینه زده اید لطفا پیرامون فعالیت های تحقیقی و پژوهشی خود در این زمینه بفرمایید.
در سال 1363 با یک استاد آهنگساز عراقی که ایرانی‌الاصل بود، آشنا شدم. مشابهت های بسیاری بین لحن ایرانی و موسیقی عرب مشاهده کردم که علاقه من را نسبت به قرائت قرآن افزایش داد و کم‌کم وارد کار پژوهش در زمینه‌های قرآن شدم و برای تکمیل تحقیقات در زمینه قرآن به کشورهایی همچون سوریه و مصر سفر کردم. در سال 1380 حاصل تحقیقات من تالیف کتاب "هنر تلاوت" شد. یقیناً هنر تلاوت را می‌توان اصیل‌ترین و جذاب‌ترین هنر اسلامی به شمار آورد که در تمامی بلاد اسلامی دارای طرفداران و علاقمندان بی‌شماری است. این هنر با تمامی عظمت و وسعت خود آنچنانکه شایسته است به جهانیان معرفی نشده است.
تالیف آثاری همچون "هنر تلاوت" و "معماری تلاوت" حرکت موثری در شناساندن و معرفی این هنر به علاقمندان بود. پس از انتشار کتاب هنر تلاوت که با هدف تجزیه و تحلیل ابعاد این هنر و با رویکردی نظری در چهار فصل صوت شناسی، نغمه شناسی، مبانی شناسی و سبک شناسی به رشته تحریر درآمده است. کتابی دیگری را تالیف کردم با عنوان "معماری تلاوت" که با رویکردی کاملاً عملی موضوع تلاوت قرآن را از منظری دیگر مورد بررسی قرار داده است.
متأسفانه در موضوع قرائت قرآن هیچ منبع نوشتاری برای هنر تلاوت وجود نداشت و من با این دیدگاه وارد موضوع صوت‌شناسی و تألیف کتابی در این زمینه شدم که هم‌اکنون به چاپ هشتم رسیده است. پیش از این نیز کتاب‌هایی پیرامون سفرنامه کشور مصر از من به چاپ رسیده که مشروح مذاکرات، خاطرات و اتفاق‌های سفر من به کشور مصر در آن منعکس شده است.
برگزاری 60 تا 70 جلسه آموزش هفتگی قرآن در شهر اصفهان
شما ازجمله قاریان واساتید شهر اصفهان هستید. نظرتان درخصوص عملکرد جامعه قرآنی استان اصفهان چیست؟
اصفهان یکی از سه شهر قرآنی کشورمان است که از گذشته جایگاه علمی بالایی در قرائت و پرورش اساتید مجرب داشته است. از نظر تعداد مؤسسات و فعالیت‌های قرآنی پس از کلان‌شهر تهران دومین رتبه کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین این شهر از نظر تنوع جلسات قرآن در سطح بالایی قرار دارد. به طوری که 60 تا 70 جلسه هفتگی به طور متوسط در این شهر برگزار می‌شود و خروجی برگزاری این کلاس‌های آموزشی، تربیت قاریان نوجوان و کسب رتبه‌های برتر مسابقات قرآنی است که در مقطع دانشجویی، مسابقات سراسری سازمان اوقاف و امور خیریه توفیقات بسیاری را کسب کرده‌اند.
نکات فنی استاد شاه میوه در زمینه مهارت آغاز تلاوت قرآن در سایت شورای عالی قرآن
شما به عنوان یکی از اساتید برجسته استان اصفهان همکاری هایی در زمینه پژوهش قرآنی با شورای عالی قرآن دارید، در این خصوص توضیحی بفرمایید.
یکی از اقدامات خوب شورای عالی قرآن در حوزه آموزش مجازی، ضبط پادکست های صوتی با موضوعات مختلف و ارائه نکات فنی برای علاقه مندان قرائت قرآن است.من هم به دعوت شورای عالی قرآن برای ضبط فایل صوتی با عنوان مهارت شروع در تلاوت قرآن، نکاتی را در این خصوص برای استفاده علاقه مندان ارائه می کنم. بحث مهارت آغاز تلاوت قرآن، موضوع مبتلا به بسیاری از قرایان قرآن بوده که ضمن اهمیت بسیار نیازمند بحث های کاربردی مستقل است.
برای استفاده از این مباحث علاقه مندان می توانند به سایت حوزه ارتباطات شورای عالی قرآن به آدرس www.shora.ir مراجعه کنند.
برگزاری مسابقات چندگانه قرآن راهکاری نوین برای شناخت استعدادها
نظر شما در مورد سیستم ارزیابی قاریان و حافظان قرآن چیست؟ آیا برگزاری مسابقات قرآن فرصت ارزیابی همه استعدادهای قرآنی کشور را فراهم می کند؟
مسابقات سراسری قرآن فی نفسه اهمیت خاص خود را دارد؛ زیرا به هرحال خروجی این رقابت ها معرفی شایسته ترین قاری یا حافظ قرآن برای شرکت در عرصه بین المللی قرآن است.
لذا باید خود مسابقات قرآن برگزار شود تا افراد منتخب به این رقابت ها معرفی شوند.
برگزاری پی در پی مسابقات قرآن و نبود فرصت کافی برای بازنگری و تغییر در شیوه برگزاری آسیبی جدی است که باید برای آن چاره اندیشی کرد. ستاد عالی مسابقات قرآن که به همت سازمان اوقاف و امور خیریه راه اندازی شده است؛ مجال کافی پیدا نکرده است تا با دقت نظر و ریزبینی روند کیفی مسابقات سراسری و حتی مسابقات بین المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران را مورد ارزیابی قرار دهد و شیوه هایی را برای افزایش کیفیت در روند اجرای مسابقات قرآن اتخاذ کند. به عنوان مثال برگزاری مسابقات سراسری قرآن به شیوه منطقه، استانی و کشوری و تغییرات در نحوه برگزاری این رقابت ها می تواند از جمله اهداف ستاد عالی مسابقات قرآن باشد.
یکی از پیشنهادات من سطح بندی متسابقین قرآنی در رده های الف، ب، ج است. یعنی قاریان یا حافظانی که از سطح عالی برخوردار هستند در رده اول قرار گیرند و به این افراد فرصت دو ماهه داده شود تا یک یا چندین تلاوت قرآن را انجام دهند؛ داوران قرآن نیز در فرصتی مناسب بدون حواشی مسابقات به امر داوری بپردازند. این اتفاق موجب می شود که قاریان و حافظان در فضایی کاملا آرام به تلاوت بپردازند و استرس مسابقات بر روی آنها تأثیر منفی نگذارد.از طرفی نیز داوران با دقت بیشتری نمره دهی می کنند.
یکی دیگر از ثمرات سطح بندی شرکت کنندگان رقابتهای قرآنی آن است که داوران قرآن که اغلب ساعت‌های طولانی به ارزیابی تلاوت قاریان و حافظان می‌پردازند و ممکن است در اثر خستگی نتوانند تمام توانمندی خود را به کار گیرند و با دقت نظر کافی نمره دهی کنند. مسابقات قرآن از نظر فرم نیازمند تغییراتی است، من در جلسات قرآنی استان اصفهان شیو‌ه‌های نوینی از برگزاری رقابتهای قرآنی را تجربه کرده ام که خروجی موفقی داشت به عنوان مثال رقابتهای چندگانه قرآنی را برگزار کردیم به این صورت که مسابقات در چند بخش فرازخوانی، بلندی نفس، قرائت از حفظ، دانش و اطلاعات عمومی فنون قرآنی و غیره برگزار شد. در این مسابقات که در قالب جشنواره‌ای برگزار شد از تمامی افراد دعوت به عمل آمد و گاهی کسانی که شاید در بخشی از قرائت قرآن دچار ضعف بودند؛ در رشته دیگری رتبه‌های اول تا سوم را کسب کرده و مستحق دریافت جایزه شدند.
لزوم هماهنگ کردن سلایق و نظرات داوران قرآن و جلوگیری از تشدد آراء در مسابقات قرآن
به نظر شما چرا آیین نامه مسابقات قرآن به صورتی نیست که از نفوذ سلایق داوران برای نمره دهی به متسابقین جلوگیری کند؟
ما نیز در مورد نحوه برگزاری مسابقات سراسری قرآن نیازمند بازتعریف هستیم، باید جایگاه ستاد عالی مسابقات تعیین شده و به آن بها داده شود. یکی دیگر از معضلات آیین‌نامه رقابتهای قرآنی نفوذ سلیقه داوران و هماهنگ‌نشدن آنها با هم است. بسیاری از علوم و فنون قرائت قرآن همچون صوت، لحن، تجوید، وقف و ابتدا وقتی از مرحله نظری به عمل می‌آیند دچار مشکلاتی هستند. اغلب داوران در عمل یک نوع انتظار را از قاری دارند و باید همه این نگاه‌ها با هم هماهنگ شود. لازمه این اتفاق آن است که پیش از مسابقات قرآن باید تمام داوران در یک کارگاه جمع شوند و به یک اتفاق نظر در مورد صوت، لحن و دیگر موارد قرائت قرآن برسند، به عنوان مثال در مسابقات سراسری قرآن امسال به علت اینکه داوران تجوید از تهران بودند شرکت‌کنندگان شهرهای دیگر که از فلسفه و یا نگاه تجویدی اساتید تهرانی به دور هستند نتوانستند نمره لازم را کسب کنند. در موضوع صوت و لحن نیز نیازمند برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و محافلی هستیم که در عمل ما را به یک اتفاق نظر برسانند.
اشک های مقام معظم رهبری برای اجرای یک تواشیح فاخر
شما چندین مرتبه در دیدار مقام معظم رهبری با جامعه قرآنی همزمان با ماه مبارک رمضان شرکت داشته اید و در محضر ایشان به تلاوت قرآن و اجرای تواشیح پرداخته اید؛ اگر خاطره دارید بفرمایید.
برای اولین اجرای گروه تواشیح کوثر اصفهان در محضر مقام معظم رهبری حضور داشتیم؛ هیچگاه زمانی که برای اولین بار به محضر مقام معظم رهبری دعوت شدم تا به اجرای تواشیح و هم‌خوانی بپردازیم و اشک‌هایی که ایشان به واسطه متن پرمحتوا و غنی اجرای تواشیح ما ریختند را فراموش نمی‌کنم، شاید بعد از آن هیچ گروه تواشیح برنامه‌ای اجرا نکرد که رهبری از آن انقدر متأثر شوند.
یکی دیگر از خاطرات من زمانی بود که کتاب هنر تلاوت را تألیف کردم؛ خیلی نگران بودم که رهبری با خواندن این کتاب و بخش هایی که نت های موسیقی در آن چاپ شده بود مکدر شوند اما وقتی در سال های بعد نزد ایشان شرفیاب شدیم و نظر رهبر را در مورد کتابم جویا شدم؛ ایشان گفتند: خیلی خوب بود ولی من از آن بخش نت ها چیزی سر در نیاوردم. با صحبت رهبری باری سنگین از دوشم برداشته شد.
در زمینه تألیف کتب پژوهشی طی سال‌های اخیر طبق آنچه در ابتدای گفت و گو توضیح دادم تألیفاتی داشته‌ام که از این میان می‌توان به دو کتاب "معماری تلاوت" و "هنر تلاوت" اشاره کرد که در این دو اثر روند قرائت قرآن را در هفت مرحله تبیین کرده ام و در خصوص بحث تخصصی مهارت‌های لحنی قرائت قرآن و تبیین شیوه‌ها و فنون دستیابی به آن همراه با فایل صوتی توضیحات مفصلی آورده ام که مورد استفاده علاقه مندان به آموزش هنر تلاوت قرار می گیرد.
از سفر به کشور 200 مسجدی تا کشور مهد تلاوت قرآن جهان
استاد شما سفرهای بسیاری به اقصی نقاط جهان برای اجرای برنامه های قرآنی داشته اید.اگر ممکن است تعدادی از این خاطرات را برای مخاطبان ما بیان کنید.
به مدد انس و الفت با قرآن کریم طی این سال ها سفرهای تبلیغی و ترویجی بسیاری به کشورهای جهان داشته ام که مهم ترین آنها سفر به کشور مصر، ترکیه، صربستان و مقدونیه است. در اغلب این سفرها با حجم بی نظیر استقبال کنندگان مواجه بودم؛ در خاطرهست وقتی در یکی از شبکه های ماهواره ای ترکیه دو ساعت پیش از اذان صبح به اجرای برنامه پرداختیم بسیاری از بینندگان کشورهای اروپایی آن برنامه را مشاهده کردند و با تماس تلفنی ابراز خرسندی می کردند.
همچنین در یکی از سفرهایی که به یکی از کشورهای اسلامی برای اجرای تواشیح داشتیم مجبور بودیم در یک شب همزمان در پنج مسجد برنامه اجرا کنیم که در هر محل نزدیک به 20 هزار نفر جمعیت منتظر اجرای برنامه ما بودند. برای اولین بار بود که یک شهر در جهان اسلام را مشاهده می کردم که در یک زمان این تعداد افراد منتظر اجرای برنامه‌های قرآنی بودند. ما نیز چاره‌ای نداشتیم جز اینکه افراد گروه تواشیح تک به تک تقسیم کنیم و در هر مسجد به اجرای قرائت قرآن و تواشیح اسماءالحسنی بپردازیم. کشور مقدونیه از جمله کشورهای اسلامی جهان است که سرانه جمعیت آن حدود یک میلیون نفر می باشد. در این کشورنزدیک به 200 مسجد بنا شده است که به ازای هر پنج هزار نفر یک مسجد در کشور مقدونیه وجود دارد. ملاقات با اساتید بزرگ جهان قرائت در کشور مصر یکی از سفرهای من بود که در آن با اساتیدی چون عبدالفتاح طاروطی، استاد مع السرابی، استاد ابوالعنیین شعیشع از نزدیک دیدار داشتم و به شناسایی چهره‌های جدید قرائت قرآن در این سفر پرداختم که نتیجه مذاکرات و خاطراتم در این سفر در کتابی منتشر شد.
تلاوتی که با اشک بر امام حسین(ع) جاودانه شد
شما یکی از اساتیدی هستید که خاطره به یادمانی تلاوت استاد مرحوم لیثی در کشورمان و اشک ایشان بر امام حسین(ع) را به یاد دارید لطفا از این ماجرا برای ما بگویید.
یکی از شیرین‌ترین خاطرات من تلاوت بی‌نظیر استاد مرحوم الیثی در کشورمان بود. همزمان با مسابقات قرآنی در سال 1377 به اتفاق استاد لیثی در حال داوری بودیم. ایشان پیش از اذان مغرب 2 تلاوت قرآن داشتند، وقتی از این استاد توسط عباس سلیمی یکی از اساتید قرآن برجسته کشورمان برای تلاوت در دانشگاه فارابی دعوت به عمل آمد ایشان به علت خستگی صدا از خواندن سر باز زدند، استاد سلیمی نیز درخواست کرد که دکتر حسین کرمی، قاری بین‌المللی کشورمان برای تلاوت در این مراسم شرکت کنند. در این فاصله یکی از مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) به ذکر مصیبت امام حسین (ع) پرداخت. این استاد مصری از مترجم خود درخواست کرد که اشعار و مطالب این مداح را برایش ترجمه کند. وقتی مترجم این اشعار را ترجمه می‌کرد اشک از چشمان استاد مرحوم لیثی سرازیر شد، در یک لحظه ایشان متحول شده و از استاد سلیمی درخواست کردند در همان شب تلاوتی داشته باشند.
استاد لیثی پس از قرار گرفتن در جایگاه قرائتی کردند که در تاریخ ماندگار شد و هنگامی که از پله‌ها پایین می‌آمدند به زبان عربی گفتند "ای تاریخ این تلاوت را ثبت کن"، من از ایشان پرسیدم استاد شما پس از هر تلاوت این حرف را می‌زنید گفت نه من برای اولین بار این سخن را گفتم و ماندگاری این قرائت چیزی جز اشک بر امام حسین (ع) نیست.
برای شنیدن این تلاوت زیبا می توانید اینجا کلیک کنید.
ادامه این گفت و گو در بخش دوم در همین سرویس خبری در چند روز آینده منتشر می شود.
ادامه دارد......
نظر شما