خبرگزاری شبستان: اگر به اشکال هندسی و فیزیکی و نیز فرم های طراحی شده صورت گرفته شده در سطح مساجد و اماکن مذهبی نیم نگاهی داشته باشیم در خواهیم یافت که همواره و در طول ادوار تاریخی نسبت به دیگر اماکن موجود متفاوت تر بوده و حرف اول را در ایجاد جاذبه مکانی شهری و حتی روستایی در هر دوره و عصری داشته است. به همین خاطر نقش زیباشناختی فیزیکی محیط و تاثیر متقابل آن بر رفتار و عملکرد انسان کاملاً مشهود می باشد.
زیباشناختی مساجد
یکی از نیازهای روان شناختی انسان نیاز آدمی به حس زیباشناختی است. زیباشناسی، کیفیتی درونی و ناظر بر حالات درونی آدمی است که ارضا آن می تواند مقدمه ای برای رویکردآدمی به معنویت و پرستش خداوند باشد. یکی از ویژگی ها و جاذبه های مساجد می تواند این باشد که با ایجاد حس زیباشناختی در انسان به پرورش دینی افراد کمک می کند.
جذابیت محیطی مسجد و اماکن مذهبی
هدف اصلی بحث جذابیت محیطی، درک میزان تاثیر محیط بر احساس آدمی و ترجمان این درک به اصول طراحی محیطی است. چنان چه می دانین قدرت جذب کنندگی هر مکانی به میزان ارضاءکنندگی آن مکان در رابطه با نیازهای پیرامونی بستگی دارد. جذب کنندگی یک موقعیت ممکن است به دو جهت مورد توجه قرار گیرد. گاهی بعضی ها بر این باورند که یک موقعیت جذاب است به خاطر این که فی نفسه جذاب است؛ چه آن موقعیت نیاز را ارضا کند و چه نکند. در این جا ارزش امور و واقعیت ها مورد توجه است. ارزشمندی امور به رغم این گروه، امری ذهنی و فی تفسیر است و جاذب بودن موقعیتی مستلزم این است که خود آن موقعیت واجد شرایط و خصایصی باشد که در نگاه بینندگان زیبا و ارزشمند به نظر آید.
عده ای دیگر بر این باورند که ارزشمندی امور و یا جذاب بودن موقعیتی به ارزش بیرونی و عینی آن است و آن موقعیت باید واجد شرایطی باشد که به واسطه آن بخشی از نیازهای آدمی ارضا شود و بر اساس دیدگاه دوم موقعیتی چون مسجد و یا اماکن مذهبی باید دارای ویژگی هایی باشد که به ارضاء نیازهای مردم منجر شود. بین ارضاءکنندگی مسجد و میزان جاذب بودن آن رابطه مستقیمی وجود دارد و آدمی نیز رو به موقعیت هایی دارد که این نیازها را ارضاء کند. اگر مساجد بتوانند احساس نیاز به پرستش کردن، فواید و اهمیت و ضرورت آن را به درستی تبیین و جنبه های زیباشناختی کارکردهای خود را به مردم تفهیم کنند در واقع به میزان جاذبه خود افزوده اند. بسیاری از انسان ها نه برای خود بلکه به خاطر نفس حضور در مساجد و یا اماکن مذهبی و ارضاکنندگی آن در بعد زیباشناختی به آن جا روی می آورند.
گرافیک محیطی مساجد
در یک محیط باید میان زیبایی و عملکردآن ارتباط برقرار کرد. طراحان محیط برای ساختن محیط بصری و ارتباط برقرار کردن به عنوان یک اهرم پرقدرت به ایفای نقش می پردازند. در گرافیک محیطی یا طراحی برای ایجاد ارتباط بصری با مخاطبان طراح باید پیامی به ایشان القا کند. پیامی هدفدار در جهت شناساندن و معرفی محیط که در وهله اول باید کاربردی باشد و بعد زیباشناسانه آن مراعات گردد؛ به عبارت دیگر تلاش هایی در جهت زیبایی و مطلوب نمودن محیط صورت پذیرد.
در این راستا به جرات می توان اعلام نمود که مساجد یکی از بسترهای مهم در موضوع رعایت اصول گرافیکی محیطی محسوب می شوند و این مهم یکی از عناصر تاثیرگذار در ایجاد جذابیت برای جذب گردشگران به این مکان مقدس می باشد.
روانشناسی محیط
امروزه نقش تاثیرگذاری و تاثیرپذیری انسان از محیط و نیز بالعکس محیط از انسان امری بسیار روشن و اثبات شده است. در اثر همین ارتباطات مهم است که علم روان شناختی محیط پا به عرصه جهان علم گذاشته است.می توان گفت مفاهیم زیباشناختی اصولاً در دو سطح کلی مطرح می شوند؛ یکی مفهوم زیبایی برگرفته از شکل و فرم که می توان آن را با عنوان زیباشناسی شکلی معرفی کرد و دیگری زیباشناسی رمزی که در سطح عمیق تری مطرح است. به طور کلی این دو بعد از هم قابل تمییز و تشخیص هستند، زیباشناختی شکلی بر ویژگی های فیزیکی اشیا مانند اندازه، شکل، رنگ و پیچیدگی تاکید می کند در حالی که زیباشناختی رمزی بر مفاهیم تداعی شده از طریق محیط تاکید دارد. با این تفاسیر می توان انتظار داشت که مساجد و اماکن مذهبی می توانند به بهترین وجه ممکن این مهم را به نمایش درآورند و با تاثیرگذاری بر اذهان گردشگران و جهانگردان نقش مهمی در استقبال از این مکان را برای آنان ایفا کنند.
نماسازی بیرونی اجزاء مسجد
هنر اسلامی به ویژه هنر به کار رفته در مساجد و اماکن مذهبی با رویکرد سنتی، یکی از ناب ترین و برترین شیوه های زیباسازی و یا بهسازی فضای داخلی و بیرونی مساجد و سایر اماکن مذهبی به شمار می رود. از جمله نکات مهم و قابل توجه در این زمینه، فضاسازی و نماسازی مساجد به واسطه تلفیق شیوه و اسلوب معماری سنتی با کسب و پیشرفت های مدرن معماری امروزی است مه نتیجه و ماحصل آن زیباسازی مساجد و ارضاء حس زیباشناسی مردم است. به عبارت دیگر این اماکن می توانند نقش موثری در شکل گیری رفتار خاص خود در افراد ایفا کنند؛ چرا که انسان ها مطابق اصل زیباشاسی به جلوه هایی که حاوی معانی خاص و ویژه هستند و ریشه در سمبل ها، نهادها، فرهنگ و آداب و رسوم دارتد تعلق خاصی نشان می دهند.
نماسازی بیرونی مساجد یکی از بهترین بسترهایی است که از قدرت جذب کنندگی بابا برخوردار است و این مهم ترین پارامتر در جذب گردشگران و جهانگردان به خصوص آن هایی که علاقمند به تحقیق و مطالعه در زمینه های امور معماری و هنری هستند محسوب می شود.
محمدعلی موظف رستی
پایان پیام/
نظر شما