خبرگزاری شبستان: اگر به تاریخ شکل گیری اسلام در عصر نبوی(ص) نظری داشته باشمیم مشخص خواهد شد که آن حضرت در ابتدا با دعوت سری از افراد و سپس با دعوت آشکار نزدیکان پایه های تشکل حکومت اسلامی را بنا نهادند. با این حال رواج و نفوذ این آیین، بیشتر از طریق مسافران، گردشگران و رهگذرانی که به مکه و یا بعدها به مدینه می رفتند انجام یافت.
از روش هاب موفق و موثر پیامبر برای ترویج اسلام بهره گیری از موقعیت توریستی شهر مکه بود. در ماه های حرام، کافران از سرزمین های دور و نزدیک و از طرایف مختلف برای برگزاری مراسم حج و زیارت کعبه به عنوان اولین عبادتگاه بنا شده تاریخ بشریت به مکه هجوم می آوردند، پیامبر از این فرصت به خوبی استفاده می کرد و آیین اسلام را بر آنان عرضه می کرد.
حتی این روند بعد از رحلت پیامبر نیز رواج داشت و مسافران به محض ورود به شهری به سوی مسجد جامع آن شهر می رفتند و بی محابا به آن وارد می شدند و در آن جا مانند خانه خود راحت بودند. در همین ارتباط حدیثی وارد شده است که: السیاحه فی التی لزوم المساجد. و منظور از این حدیث این است که جهانگردی و جهان نگری در ملازمت مسجد انجام می شود.
در حال حاضر یکی از جلوه های گردشگری در سرزمین پهناور جهان اسلام، اماکن مذهبی و مساجد هستند که مورد توجه ویژه جهانگردان قرار دارند. سالانه هزاران تن از مسلمانان با نیت زیارت اماکن مقدس و حضور در مساجد مهم و آشنا شدن با تاریخ کهن به سرزمین های مختلفی سفر می کنند. مساجد با بافت قدیمی توام با معماری اصیل و هنری کم نظیر و عناصر تشکیل دهنده آن، گنجینه فرهنگی با ارزشی به شمار می آید که نمایانگر روند تاریخی حیات اجتماعی و عبادی آن است. با مطالعه و شناخت این ویژگی ها، جهانگردان و گردشگران می توانند به زوایا و ابعاد غیرمدون و ناشناخته ای از کارکردهای متنوع مساجد پی ببرند.
نگاهی عمیق به سیر تحول مساجد در شهرهای اسلامی بر اهمیت این بناهای مذهبی و حفظ آن در جهت صنعت جهانگردان می افزاید. همان گونه که تجسم خارجی همه ادیان را پرستش گاه ها و عبادتگاه های آن تشکیل می دهند بارزترین تجسم خارجی بینش اسلامی نیز در مسجد تجلی پیدا می کند. مسجد به عنوان اولین هدیه دین اسلام در محله قبای مدینه بنا و سپس مسجد النبی بنیان گردید. از آن پس ساخت مسجد در تمامی سرزمین های اسلامی به صور و سبک های مختلف در کشورهای اسلامی ظاهر می شد.
به طور خلاصه در ارتباط با کارکرد گردشگری و زیارتی مساجد و نیز اهداف گردشگران و بازدیدکنندگان از مساجد به زمینه های زیر اشاره کرد:
زمینه توصیفی و تشریحی
مساجد با توجه به ظرفیت و پتانسیل خود فرصتی را برای توصیف و شرح آثار موجود در آن برای برخی از گردشگران داخل و خارج فراهم می کنند. این افراد به محض بازگشت در اولین برخورد به تشریح این ابنیه می پردازند و نگاهشان در این موضوع سطحی و نظری و صرفاً بیان مظاهر و مناظر قابل رویت با چشم است.
زمینه تحقیقی و پژوهشی
در این زمینه، گردشگران برخلاف زمینه قبلی تنها به دیدن ظواهر این اماکن بسنده نمی کنند؛ بلکه نگاهی عمیق تر توام با تدقیق نظر و تاکل به دلایل و چرایی شکل گیری و به کارگیری از آثار برجسته برجای مانده در این اماکن در مسیر مطالعاتی و تحقیقاتی خود استفاده می کنند.
زمینه تعلیمی و آموزشی
با توجه به وجود آثار و قالب ها و سبک های معماری غیر منقول و غیرقابل حمل برای آموزش در مساجد، این اماکن زمینه هایی را فراهم می سازند تا به کلاسی برای آموزش و تعلم متعلمین و دانشجویان گردشگر تبدیل شوند.
زمینه تامینی و پناهگاهی
همچنان که در روایات و آموزه های دینی وارد شده است یکی از زمینه های مسجد، بستر پناهگاهی و تامین امنیت است. در همین ارتباط گردشگران و مسافران از این قاعده مستثنی نیستند و در هنگام بروز حوادث و مشکلات احتمالی، مساجد بهترین مکان برای حضور و رفع مسائل مشکل ساز محسوب می شوند.
منبع: خدمات متقابل مسجد و اماکن مذهبی و گردشگری/ محمد علی موظف رستمی
پایان پیام/
نظر شما