خبرگزاری شبستان: ژنرال هایرز فرستاده ویژه امریکا، در چهاردهم دی ماه 1357 به منظور کمک به بقای رژیم پهلوی و اعلام حمایت امریکا از فرماندهان ارتش شاه و زمینه سازی کودتا علیه انقلاب اسلامی به تهران آمده بود. وی در سفرش به ایران، ارتش را به تحت کنترل گرفتن ایران تشویق نمود و از ارتش خواست تا از دولت بختیار حمایت کرده، نظم را مستقر کند. . در این نوشتار سعی بر آن داریم تا گوشه هایی از مأموریت ژنرال هایزر را مورد بررسی قرار دهیم.
هایرز معتقد بود که ارتش قدرت مهار تشنجات را دارد اما در صورتی که نیروهای مذهبی طرفدار امام خمینی قصد سرنگونی دولت را داشتند او کودتا را به اجرا می گذاشت. ژنرال هایرز پس از یک ماه تلاش بیهوده و شکست در ماموریت خود در 17 بهمن 1357 به کشورش بازگشت .
در پی اعلام تشکیل دولت موقت انقلابی، راهپیمایی های وسیعی از سوی میلیون ها نفر از مردم مسلمان و انقلابی ایران برای پشتیبانی و تایید این تصمیم حضرت امام در شهرهای مختلف برپا شد. در روزهای پس از ورود حضرت امام به کشور مردم مسلمان ایران با اجتماع در خیابان ها، همه، یک صدا خواستار برکناری دولت سرسپرده بختیار شدند. در این راهپیمایی، تمام طبقات از جمله روحانیون، اصناف، کارگران، دانشجویان و زنان مشارکت داشتند و شعارهایی در تایید اقدام امام داده شد. و به دولت غیر قانونی بختیار هشدار داده می شد که هر چه زودتر از رودررویی ملت کنار بروند .
ژنرال رابرت هایزر، معاون وقت فرمانده نیروی هوایی آمریکا در اروپا بود و برای مأموریتی ویژه به تهران آمد تا دولت آمریکا را در تصمیمگیریهای بعدی و اطلاع از اوضاع ایران در زمان انقلاب بزرگ ملت مسلمان ایران، یاری کند. هایزر در مدت اقامت سی و چند روزه خود در ایران تنها یک بار با شاه ملاقات کرد و در این جلسه، روز و ساعت خروج محمدرضا پهلوی از ایران تعیین شد . هرچند سفر هایزر به ایران به صورت محرمانه صورت گرفت ولی خبر ورود وی در دو روز بعد یعنی شانزدهم دیماه فاش شد. هایزر در کتاب خاطراتش مینویسد: "من برای بررسی این مسأله، مخفیانه به تهران آمدم که کودتا چگونه میسر است و آیا اصلاً به مصلحت هست یا نه؟ پس از بررسیهای بسیار، از واشنگتن دستور رسید که دولتی قوی به رهبری شاپور بختیار تشکیل شود. در صورتی که این کار شکست بخورد کودتای نظامی انجام خواهد شد."
به طور کلی، از مطالعه و بررسی مجموع اخبار و اسناد، چنین استنباط میشود که مأموریت ژنرال هایزر در ایران بر اساس چهار مسأله دور میزد: نخست آن که از عملیات خودسرانه و حساب نشده ارتش پس از فرار شاه از ایران، جلوگیری شود. دوم آن که ارتش را موظف سازند از دولت بختیار پشتیبانی نماید و در صورت لزوم مبادرت به کودتای نظامی شود. سوم آن که تکلیف قراردادهای فروش سلاحهای پیشرفته آمریکا در ایران روشن گردد. چهارم آن که وسایل و سلاحهای مدرن آمریکا در ایستگاههای رادار در ایران به تصرف شوروی درنیاید.
دخالت آمریکایی ها در امور داخلی ایران در دوران پهلوی داستان دراز دامنی است که عمری به اندازه طول مدت حکومت پهلوی در ایران دارد. آنان در زمان های مختلف و برهه های متعدد از شیوه های گوناگون برای تحکیم نفوذ و ادامه حضور خود در ایران بهره برده اند. هر زمان که رژیم با خطری مواجه می شد از آنجایی که منافع آمریکایی ها به خطر می افتاد آنان تکاپوی خود را آغاز می کردند و با نهایت سعی و تلاش با چنگ و دندان رژیم دست نشانده خود را حفظ می کردند تا مطامع و منافعشان محفوظ بماند.
یکی از مهم ترین تلاش های مذکور جریان کودتای 28 مرداد 1332 است که طی آن دو قدرت استعماری انگلیس و آمریکا دست به دست یکدیگر داده و دولت ملی ایران را ساقط و دیکتاتور دست نشانده را به کشور بازگرداندند. برای انجام این اقدام، مأموران و فرستادگانی از سوی دو کشور بویژه آمریکا مدتی قبل از انجام کودتا وارد ایران شده و با برنامه ریزی و توطئه چینی سرانجام به مقصود خود دست یافتند. پس از آن نیز هموار رژیم تحت حمایت آمریکا بود و هر زمان که نیاز اقتضا می نمود آمریکایی ها وارد کارزار می شدند. در آخرین روز های عمر رژیم پهلوی بار دیگر ارباب خارجی لازم دانست تا از حکومت تحت الحمایه خود دفاع نماید. به همین منظور برای انجام برخی از مقدمات مأموری را به سوی ایران روانه کرد. مأمور مزبور ژنرال هایزر نام داشت و از مأموریت وی با عنوان مأموریت ژنرال هایزر در ایران یاد می شود .
اصلی ترین هدف مأموریت هایزر حفظ انسجام ارتش و جلوگیری از خود سری های آن ضمن تأمین وفاداری این نهاد مهم به دولت مورد نظر آمریکا بود. واقعیت این است که در طول زمامداری شاه، ساختار حکومت پهلوی و ارتش به گونه ای تنظیم شده بود که سران ارتش فقط به شاه وفادار بوده و خود را در مقابل وی مسئول می دانستند. در این برهه وجود شاه در ایران نامناسب تشخیص داده شده بود بنابراین وی باید از کشور خارج می شد لذا ارتش و ارتشیان با خروج شاه از کشور نیاز به سازماندهی و رهبری توانا داشتند تا خارج از قاعده اقدامی صورت ندهند. علاوه بر این اهداف آمریکایی ها قصد داشتند تا زمینه های انجام کودتایی نظامی را مورد بررسی قرار داده و آمادگی در ارتش به وجود آورند تا اگر زمانی لازم دانستند مانند 28 مرداد 1332 وارد عمل شده از سقوط دولت دست نشانده خود جلوگیری به عمل آورند.
سفر هایزر به ایران کاملا مخفیانه انجام پذیرفت به طوری که تقریبا هیچ یک از مقامات ایرانی از سفر وی اطلاع پیدا نکردند. حتی محمد رضا شاه به عنوان شخص اول مملکت از ورود هایزر به ایران خبر نداشت. او در این باره می نویسد: " در اوایل ژانویه (اواسط دی) با تعجب با خبر شدم که چند روز است ژنرال هایزر در تهران به سر می برد وی شخصیت کوچکی نبود. بار ها در مقام معاون فرماندهی ناتو به تهران سفر کرده و همیشه هم قبلا تقاضای شرفیابی می کردو رفت و آمد های قبلی همیشه از پیش برنامه ریزی شده بود، اما این سفر او در هاله ای از ابهام کامل فرو رفته بود. "
با این حال نهضت اسلامی ملت ایران به حدی گسترش یافت که کاری از دست ژنرال هایزر و کاخ سفید برنیامد و او چند روز قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، از تهران گریخت. هر چند هایزر تمام تلاش خود را به کار گرفت و آنچه در توان داشت به منصه ظهور گذاشت تا از سقوط رژیم پهلوی جلوگیری نماید اما موج انقلاب آن قدر قدرتمند بود که نه هایزر نه دولت متبوع وی هیچ گاه یارای مقاومت در مقابل آن را نداشتند. .
پایان پیام/
نظر شما