عالیه شکربیگی، عضو انجمن جامعه‌شناسی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان درباره پدیده تک‌فرزندی در کشور گفت:در واقع مدرن‌گرایی و نوگرایی در ایران که پیامدهای آن ناشی از باسوادشدن جامعه و دست‌یابی به تکنولوژی جدید است موجب تغییر نگرش جامعه ایرانی نسبت به زندگی روزمره، هنجارها و ارزش‌ها شده است که در این راستا می توان به پدیده تک فرزندی در جامعه اشاره کرد.
دولت، دین و خانواده سه عامل مهم تغییر نگرش
وی با بیان اینکه البته این تغییر نگرش نمی‌تواند تنها ناشی از پیامدهای مدرنیته باشد اظهار کرد: در بستر جامعه ایران عواملی همچون تغییر دولت ، دین و خانواده که در برهه‌ای از تاریخ ایران همواره هر کدام نقشی تأثیرگذار بر تحولات اجتماعی در کشور داشته‌اند موجب تغییر نگرش ها هم شده است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه پدیده تک‌فرزندی می‌تواند ناشی از عملکرد ساختار کشور(دولت و حکومت) در تقابل عاملیت (خانواده) هم باشد تصریح کرد: دولت‌ها بنا بر سیاست‌های خود که برای اجرا تدوین می‌کردند گاه انبساطی و گاه انقباضی در بحث جمعیت بوده است.
وی افزود: دولتی که انبساط جمعیت یعنی حمایت از افزایش جمعیت را جزء سیاست‌های خود می‌دانستند و در برهه ای دیگر سیاست قبض یعنی کوچک‌شدن خانواده‌ها به نوعی حمایت از کاهش جمعیت را اجر می کردند.
مدیر گروه جامعه‌شناسی سالمندی انجمن جامعه‌شناسی ایران با بیان اینکه اکنون هم رویکرد ساختار کشور افزایش جمعیت است، اظهار کرد: این افزایش جمعیت به این دلیل است تا در مسیر سالمندشدن جمعیت کشور قرار نگیریم .
وی افزود: ساختار که تلاش دارد جمعیت را افزایش دهد باید ببیند سیاست‌هایی که پیاده می‌کند چقدر در بستر اجتماعی و فرهنگی، سرمایه اجتماعی دارد.
شکربیگی ادامه داد: سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد که اکنون میان ساختار کشور و مردم شکاف وجود دارد و حاکمیت و دولت باید همدلی با مردم داشته باشد و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند با وجدان و خرد جمعی جامعه هماهنگ باشد.
کلید اساسی مسایل اجتماعی اعتماد است
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه کلید اساسی مسایل اجتماعی ایران اعتماد است، خاطرنشان کرد: این کلید را باید پیدا کرد تا درهای بسته به روی سیاست‌های اجرایی باز شود تا مشارکت مردم را در افزایش جمعیت جلب کنیم چراکه در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که ارتباط عامل اصلی ساختار جامعه است.
این عضو انجمن جامعه شناسی کشور افزود: بحث تک‌فرزندی نشان‌دهنده شکاف میان ساختار و عاملیت است.
تغییر ذهنیت جامعه ایرانی در مسئله فرزند آوری
وی با بیان اینکه خانواده ایرانی ذهنیت‌اش از درون تغییر کرده است، تصریح کرد: می‌توان روی‌آوردن خانواده‌ها به تک‌فرزندی را عینیتی بر این مسئله دانست.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل تغییر نگرش در مسئله فرزند آوری کمتر در خانواده مسایل اقتصادی است، تصریح کرد: خانواده ایرانی برای هزینه مایحتاج خود درمانده است و چگونه می‌تواند هزینه چند فرزند را تأمین می‌کند.
ساختار از جامعه شناخت ندارد
وی با انتقاد از بنرهایی که برای افزایش جمعیت در سطح شهر نصب شده است، خاطرنشان کرد: این بنرها نشان داد که ساختار از جامعه شناخت ندارد و عدم شناخت موجب تصمیم‌گیری سیاست غلط است و بنابراین جامعه توجه نمی‌کند.
وی افزود: در این بنرها نگاه قدرت را که ناشی از ذهن مسوولان کشور است را می‌توان دید، در بنرها شاهد پدرسالاری بودیم و نقش مادر نادیده گرفته شده است و این مسئله توهین به مقام مادر است.
ساختار باید با جامعه ارتباط برقرار کند
وی با بیان اینکه اگر ساختار می‌خواهد افزایش جمعیت را مطرح کند ابتدا باید با جامعه ارتباط برقرار کند، خاطرنشان کرد: در صورتی که شاهدیم بدون هیچ مقدمه‌ای تبلیغاتی در راستای افزایش جمعیت در سطح شهر نصب می‌کنند که یک شوک به جامعه وارد می‌شود و مردم به این مسئله واکنش نشان می‌دهند و نادیده‌گرفته‌شدن نقش زن این پیام را به زنان می‌دهد که با توجه به آگاهی و دانایی در این مسیر ساسیت های افزایش جمعیت را همراهی نکنند چرا که تکریم انسانی زنان نادیده گرفته شده است.
وی ادامه داد: باید معشیت اقتصادی افراد جامعه تامین شده باشد تا هزینه‌های فرهنگی و آموزشی را خانواده‌ها بتوانند تأمین کنند و مردم ایران اکثرا متعلق به طبقه متوسط که به فقر نزدیک‌تر است، هستند و با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته اند و مطمئنا سیاست غلط حاکمیت و مسئولان را اجرا نمی‌کنند بلکه به توان خود نگاه می‌کنند.
خانواده ایرانی در جهان اطلاعات قرار گرفته است
شکربیگی با بیان اینکه خانواده ایرانی در جهان اطلاعاتی و مجازی که موجب آگاهی می‌شود قرار گرفته است، تصریح کرد: آیا چنین خانواده‌ای هرگونه افزایش جمعیت را قبول می‌کند؟ در بسیاری از موارد خانواده‌ها جلوتر از حاکمیت حرکت کرده‌اند چرا که با آگاهی و اطلاعاتی که دارند همه‌جانبه فکر می‌کنند.
وی با بیان اینکه اشتغال زنان یکی دیگر از دلایل روی‌آوردن تک‌فرزندی زوج‌ها است، اظهار کرد: زن و مرد به دلیل قرارگرفتن معیشت سخت اجتماعی مردان به تنهایی نمی توانند معاش خانواده را تامین کنند بنابراین زنان هم در کنار مردان کار می کنند در این شرایط هر دو به بیرون از خانه می‌روند و فرزندان خود را در نهادهای مکمل همچون مهدکودک‌ها رها می‌کنند.
شکر بیگی افزود:شکاف نسلی ناشی از این است که خانواده‌ها بیرون می‌روند و فرزندان را به نهادهای مکمل می‌سپارند و تربیت کودک و جامع‌پذیری توسط فرد دیگر صورت می‌گیرد، بنابراین زوج‌ها ترجیح می‌دهند با این شرایط فرزند کمتری را بیاورند .
افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی در دولت پیشین
وی با بیان اینکه افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی در دولت قبلی بالاترین آمار است اظهار کرد: ما شاهد شکاف بین نظریه و عمل، شکاف بین دانشگاه و کارگزاران و همین‌طور شاهد سیاست‌گذاری‌هایی که پژوهشگر محور نبود، بودیم و در دولت قبلی از جامعه یک ویرانه به جای مانده است و در این دولت که تدبیر و امید است باز هم خبری از تغییر ساختارهای فرهنگی و اجتماعی نیست. چطور می‌توان ارزش‌ها و هنجارهای خود را نهادینه کنیم درصورتی که ساختار فرهنگی و اجتماعی را نادیده می‌گیریم؟
باید برنامه ریزی دقیق برای مسایل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شود
وی با بیان اینکه مسئله تک فرزندی مثل یک سیل در جامعه روان شده است و باید با راهکار های منطقی از جلوی این سیل را گرفت ادامه داد: باید بسیار دقیق دولت برای مسایل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برنامه‌ریزی و عمل کند و میان دولت و مردم اعتماد‌سازی شود.
کارکرد ناب اسلامی در دعواهای سیاسی گم شده است
وی تأکید کرد: بهره‌گیری از مفاهیم اسلامی ایرانی که در غوغای سیاست جامعه گم شده است می‌تواند کمک بسیاری در نهادینه‌کردن ارزش‌ها و هنجارها کند. متأسفانه کارکرد ناب اسلامی در دعواهای سیاسی گم شده است در حالی که با مفاهیم اسلامی می‌توانیم قبل از اینکه آسیب‌ها و تحولات همانند طوفان بوزد، جلوگیری کنیم.
پایان پیام/
نظر شما