مدل مدیریتی مطلوب، حلقه مفقوده در دست یابی به مسجد طراز اسلامی است

خبرگزاری شبستان:  مسجد طراز اسلامی؛ مسجدی است که به عنوان معیار و شاخص می بایست مبنا قرار گرفته و دیگر مساجد کشور بر اساس آن سنجیده شوند. مسجد طراز اسلامی سنگ طراز دیگر مساجد است. مساجد جایگاه خدا و برای خداست و در مسجد اسلامی، زمینه برای عبادت برای خالصانه فراهم است تا مؤمنان در آنجا با پرداختن به نماز و ذکر دعا، زنگار غفلت را از دل و جانشان بشویند و با خدا انس بگیرند.

پیامبر گرامی اسلام(ص) از نخستین روزهایی که دعوت به اسلام را به صورت آشکارا مطرح ساختند، از کعبه و مسجدالحرام (اولین مسجد ساخته شده بر روی کره زمین) به عنوان پایگاه عبادی استفاده می‌کردند و در آن به قرائت قرآن و مناجات با خدا و اقامه نماز می‌پرداختند. شواهد تاریخی بیانگر آن است که پیامبر گرامی اسلام(ص) مسلمانان را تشویق و ترغیب به حضور یافتن در مسجد می کردند و این تأکیدات تا بدان حد است که خودداری از حضور در مساجد از روی بی‌اعتنایی، نوعی رویگردانی از سنت پیامبر(ص) و موجب عدم قبول عبادات به شمار می‌ رفت.

از آغاز اسلام، مسجد با مسائل سیاسی آمیخته شد، زیرا شریعت اسلام دینی است که در آن رابطه‌ای مستقیم بین فعالیت‌های عبادی و سیاسی وجود دارد. این ارتباط به روش‌های متعدد قابل تصور و درک است که از آن جمله، می‌توان به خطبه‌های نماز جمعه و بیان مسائل حکومتی و سیاسی و مسائل مهم اجتماعی توسط خطیب جمعه اشاره کرد، مسجد، پایگاه همه فعالیت‌های سیاسی جامعه اسلامی و در واقع، «دارالحکومة» آن بوده است. ملاقات رهبران و نمایندگان خارجی و تصمیم‌گیری‌های مهم در مساجد صورت می‌گرفت و حرکت‌های سیاسی، اجتماعی از مسجد رهبری و سازمان‌دهی می‌شد.

پیامبر(ص) پیش از هجرت به مدینه، با وجود فشار حاکم در مکه با برخی از گروه‌ها، در مسجدالحرام گفتگو می‌کرد. پس هجرت به مدینه نیز پیامبر در مسجد، با افراد و گروه‌های اعزامی از قبیله‌ها و طایفه‌های گوناگون گفتگوی سیاسی انجام می‌داد که همه اینها نشان پایگاه سیاسی بودن مسجد است.

در همین راستا و با  هدف تبیین شاخصه های مسجد طراز اسلامی و اینکه در حال حاضر مساجد ما به مسجد طراز اسلامی نزدیک هستند و یا خیر؟ با حجت الاسلام محمد آموزگار، کارشناس و محقق در حوزه مسجد به گفتگو نشستیم که در ذیل می خوانیم.

-بفرمایید که مسجد طراز اسلامی چگونه مسجدی است؟

 مسجد طراز اسلامی، مسجدی است که اولاً توسط خود مردم ساخته می شود. ثانیاً توسط خود مردم تجهیز می  شود و ثالثاً توسط خود مردم مدیریت و اداره می شود و در کل وجهه مردمی مسجد حفظ شده است. در واقع مسجد طراز اسلامی محل گرد هم آمدن مردم، پایگاه قضایی، محل اطلاع رسانی به مردم، محل رفع مشکلات مردم، پایگاه جهاد و نهضت، پایگاه علمی و مرکز آموزش، پایگاه نشر فرهنگ اسلامی و الهی و از این دست امور است.
 

  مسجد طراز اسلامی، افزون بر محل برگزاری مراسم عبادی، محل دانش آموزی نیز به شمار می‌آمد. با نگاه به تاریخ اسلام می بینیم که پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه و ساختن مسجد النبی(ص)، فصل نوینی در فعالیتهای آموزشی مسجد آغاز شد. تعلیم و تربیت و آموزش احکام دین در مسجد صورت مى‌گرفت و پیامبر(ص) بیشتر پس از نماز صبح و عشا به سخنرانی و گفتگوهای علمی می‌پرداخت. این جلسه‌ها با حضور مردان و زنان مسلمان برپا می‌شد که این از آشکارترین جلوه‌های آموزشی مسجد در مدینه بود. تفسیر قرآن و سخن گفتن درباره معانی آن، بخش درخور توجهی از سخنرانیهای پیامبر(ص) را تشکیل می‌داد. افزون بر جلسه‌های سخنرانی پیامبر(ص)، کلاس‌های آموزشی گوناگونی نیز در مسجد تشکیل می‌شد.

- آیا در حال حاضر توانسته ایم مساجدمان را به مسجد طراز اسلامی نزدیک کنیم درصورتی که در این زمینه موفق نبوده ایم این ضعف به کجا برمی گردد؟ آیا مسئولان و متولیان فرهنگی توانسته اند در این زمینه تاثیرگذار عمل کنند؟
مساجد جامعه امروزی ما با مسجد طراز اسلامی فاصله بسیاری دارند و این مسئله زمانی کم می شود که به کارکردهای مختلف مسجد در صدر اسلام توجه کنیم و دیگر اینکه ببینیم مسجد چه کارکردهای می تواند داشته باشد.

  این مسئله دو علت مهم دارد: یکی ضعف در سیستم مدیریتی مسجد، دوم ناتوانی مراکز رسیدگی به امور مساجد یا به عبارتی متولیان مساجد. سیستم مدیریتی مسجد از دو جهت مشکل دارند: اول اینکه سنتی اداره می شوند و در جامعه امروزی جوابگوی نیازها نیستند. دوم نبود یک مدل مدیریتی مطلوب برای اداره مسجد.

 ناتوانی مراکز رسیدگی به امور مساجد یا متولیان به دو مشکل بر می گردد: اول عدم تخصص لازم و کافی مدیریتی خاصه در رأس این مراکز که این خود مشکلات بسیاری را دارند. دوم تعدد مراکز تصمیم گیری در اداره امور مساجد که این مسئله نیز مشکلات بسیاری را در پی خواهد داشت.

لازم میدانم در اینجا به یک مسئله مهمی که باعث می شود، متولیان مساجد نتوانند در مساجد تحول ایجاد کنند را یاد آور شوم و آن اینکه اکثر متولیان مساجد به کارهای که انجام می دهند دلخوشند و همیشه از کار خود راضی هستند و در نتیجه تحولی در این زمینه رخ نمی دهد. در صورتی که با برنامه ریزی دقیق باید برنامه ها را انجام داد. البته این مهم نیز مستلزم علم به پتانسیل موجود در مسجد است که وجود ندارد.
 

پایان پیام/