به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام حسن روحانی، رییس‌جمهور در نوزدهمین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی گفت: حوزه سلامت و نظام سلامت ویژگی خاص خود را دارد، اگر بگویم توسعه پایدار بدون سلامت و ارتقای آن امکان‌پذیر نیست، سخنی است که با واقعیت منطبق است.
متن کامل سخنان حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین و صحبه المنتجبین
ملت ایران خوشحال و خرسند است که جوانان، استادان، دانشمندان و فرهیختگان، برای اینکه کشور را در مسیر پیشرفت و تعالی قرار دهند، همه تلاش و کوشش خود را در مسیر تحقیق بکار می‌برند.
حوزه سلامت و نظام سلامت، ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و اگر بگوییم توسعه پایدار بدون سلامت و ارتقاء سلامت امکان‌پذیر نیست، سخنی است منطبق با واقعیت و یاد آورنده آن کلام معروف که عقل سالم، در بدن سالم است. یا آن تعبیر بلند بوعلی که الجسم و النفس یتعاکسان، شرایط جسمی در روح انسان و شرایط روحی در جسم انسان همواره تأثیرگذار است و این ما را به اینجا می‌رساند که حتی آرامش، درست فکر کردن و درست اندیشیدن، بدون جسم سالم امکان‌پذیر نیست یا بسیار سخت و پیچیده است.
کشورهای پیشرفته هم نتوانسته‌اند، همه مشکلات سلامت را از بین ببرند
نظام سلامت، مشکلات خاص خود را دارد. گر چه همه کشورهای جهان حتی کشورهای پیشرفته نتوانسته‌اند، همه مشکلات این نظام و معضلات آن را از بین ببرند اما در عین حال در دنیای پیشرفته گام‌های بسیار بلندی در این عرصه برداشته شده است.
این گام‌ها تنها در مسأله تشخیص و درمان یا دارو و خدمات پزشکی نیست، فراتر از این حرفهاست. ما نیاز به ساختار صحیح، شبکه قوی و نهادهایی داریم که بتواند رابطه بیمار را با درمان به صورت عادلانه و سالم تسهیل کند.
تحقیق برای نظام سلامت، تنها منحصر به علوم پزشکی نیست. بلکه در رشته‌های مختلف باید پژوهشگران کار تحقیقاتی انجام دهند. در بخش اقتصاد، اقتصاد سلامت، مدیریت، مدیریت سلامت، در اخلاق، اخلاق سلامت و در بخش فلسفه، فلسفه سلامت... همه این تحقیقات باید در کنار هم قرار بگیرد و به صورت میان‌بخشی دیده شود. لذا در کنار مؤسسات تحقیقاتی مربوط به نظام سلامت و همچنین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت علوم و فناوری هم باید پا به میدان بگذارد. علاوه بر این سایر مؤسسات تحقیقاتی هم باید در این زمینه وارد شوند، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم باید در این زمینه گام‌های بلندی بردارد.
بخش خصوصی هم باید در این زمینه وارد عمل شود. نمیگویم تحقیقات برای دستیابی به نظام سلامت مطلوب است ولی نظام سلامت نسبتاً مطلوب نیاز به همکاری، همدلی و هم‌افزایی در بخش‌های مختلف بویژه در بخش اصلی سلامت دارد تا بتوانیم بیماران را آسان‌تر و با مخارج کمتر و آثار جانبی کمتر درمان کنیم. ممکن است بسیاری از درمان‌هایی که انجام می‌شود برای از بین بردن آن درد و بیماری موفق باشد، اما همواره باید تلاش کنیم آثار سوء جانبی را کاهش دهیم.
یک بخش از این تحقیقات، باید در این زمینه باشد که آن آثار سوء را کم و کمتر کنیم. در بخش سلامت نیاز به راهی طولانی داریم. دولت در بخش سلامت این بحث را استراتژیک و بلندمدت می‌بیند و برای بلندمدت ناچار است برنامه‌ریزی کند و همچنین ناچار است دنبال برنامه‌های کوتاه مدت هم باشد.
در آغاز دولت تدبیر و امید در بخش سلامت، شاهد نوعی شبه بحران بودیم
اگر تعبیر کنم که در آغاز این دولت در بخش سلامت، شاهد نوعی شبه بحران بودیم، در بخش دارو ناچار بودیم با اقدامات فوری بتوانیم این حالت شبه بحران را از بین ببریم.
دولت با همه توانی که داشت و علاوه بر مشکلات مالی فراوانی که داشته و دارد، تلاش خواهد کرد این مشکلات را پشت سر بگذارد. در بخش دارو قدم‌های فوری برداشت، یعنی به همان نسبتی که نیاز به کالاهای اساسی مثل گندم داریم و برای تأمین آن اقدامات فوری انجام دادیم، در زمینه دارو هم به همان نسبت اقدامات فوری برای آن انجام دادیم، این به آن معنا نیست که همه مشکلات دارو حل شده، اما ما توانستیم از آن شرایط فوق‌العاده عبور کنیم.
دولت در بودجه 93 اقدامات قابل توجهی به بخش سلامت انجام داده است
در بودجه سال 93 گرچه ممکن است ارقام بودجه‌ای در بخش سلامت، همچنان رافع همه مشکلات نباشد، اما دولت اقدامات قابل توجهی در حد توانش در بخش سلامت انجام داده است.
ما برای برخی از بخش‌های سلامت در پایان امسال و سال 93 و بخش‌های دیگر در سال‌های آینده اقدام خواهیم کرد. همه امید دولت این است که بتواند در طول برنامه چهار ساله دولت یازدهم، شرایط نظام سلامت را به شرایط نسبتاً مطلوب برساند. اینکه کشور برای واکسن نیازمند به واردات هست، بر دوش دولت سنگینی می‌کند. من از آقای دکتر هاشمی می‌خواهم که بحث واکسن در طول دولت یازدهم و در پایان این دولت به نقطه‌ای برسد که کشور در این حوزه بی‌نیاز و خودکفا شود.
در بخش‌های دیگر نیز برنامه‌ریزی‌های مفصلی داریم، در همین ایام مشغول برنامه‌ریزی هستیم. یک جلسه دولت هم در هفته‌های گذشته به طور کامل به گزارش و بررسی وضع سلامت گذشت و در چندین جلسه اقتصادی ، بحث صرفاً پیرامون حل معضل سلامت بود و ان‌شاء‌الله در این زمینه در مرحله دوم اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها قدم بلند‌تری بر می‌داریم.
دولت باید منابع بیشتری در بخش تحقیقات اختصاص دهد
در زمینه تحقیق و پژوهش شاید اولین درس را باید از رازی بیاموزیم. من حرف‌های آقای دکتر ملک‌زاده را قبول دارم که در زمینه تحقیقات، دولت باید منابع بیشتری را در اختیار این بخش قرار دهد. در اینجا قولی خواهم داد که اگر هر تحقیقی، ضرورت امروز جامعه و کاربردی باشد و تبدیل به محصول شود و به عنوان محصول دانش‌بنیان، در اقتصاد ملی ما بتواند حضور پیدا کند، دولت منبع مالی‌اش را به هر صورت که باشد، تأمین خواهد کرد.
دنیای تحقیقات، دنیای بی‌انتهاست. اصل تحقیقات، یعنی تنها مسیر شکوفایی. البته قرآن از شکوفایی‌ها تعبیر به فلاح می‌کند. «لعلکم تفلحون». شکوفایی نه در بخش سلامت که در بخش علم نیز تنها در مسیر پژوهش می‌گذرد، اگر پژوهش نباشد. علم به معنای انباشت داده‌ها خواهد بود و این ما را به توسعه و پیشرفت نمی‌رساند.
جامعه ما نیاز به شک و پرسش دارد
جامعه ما نیاز به شک و پرسش دارد. تحقیق از شک مقدس، آغاز می‌شود. شک آغازی است که اگر درست حرکت کنیم، ما را به علم و یقین می‌رساند. «و لا تقفُ ما لیس لک به علم» قرآن به ما می‌گوید بر علم و دانش و یقین‌ها و آنچه قابل اعتماد است، تکیه و پیروی کنید. پیروی باید در مسیر علم باشد.
دانشگاه باید مرکز اندیشه‌ورزی، پرسشگری، نقادی و حقیقت‌جویی باشد
اساس رشد یک انسان، پرسش است. انسان موجودی پرسشگر، جستجوگر و انتخاب‌گر است. نباید بگذاریم فضای جامعه ما به گونه‌ای باشد که خدای ناکرده، پرسشی زیرزمینی و اندیشه‌ای و نقدی زیرزمینی شود. پرسش و نقد از بین نمی‌رود. اگر نگذاشتی ظهور و بروز پیدا کند، به ناچار زیرزمینی خواهد شد که این به نفع جامعه و کشور نیست. بگذارید فضا باز شود و هر آن کس که سوال و نقد دارد پرسش‌اش را مطرح کند. تنها در سایه برخورد اندیشه‌ها و اندیشه‌های مختلف است که می‌توانیم به رشد و تعالی دست پیدا کنیم. دانشگاه باید مرکز اندیشه‌ورزی، پرسشگری، نقادی و حقیقت‌جویی باشد.
این دانشگاه است که باید محقق را تربیت کند و از دانشگاه است که باید پژوهشگران، اندیشمندان، فرهیختگان و صاحبنظران به صحنه علم و تحقیق و پژوهش قدم بگذارند، پژوهش و تحقیقی که محصولش بهبود زندگی مردم باشد. در این زمینه به عنوان کسی که 30 سال در مرکز تحقیقاتی یک کشور بودم، به شما می‌گویم، منابع مالی ما در زمینه تحقیقات کافی نیست. ما این منابع را باید افزایش دهیم. اما باید یک کار دیگر هم انجام دهیم. ببینیم همان تعداد منابع در سال‌های گذشته درست تحقق یافته و بهینه بوده است؟ نمی‌خواهم از مورد یا مواردی حرف بزنم، می‌خواهم بگویم در بحث تحقیق و پژوهش منابع ما بی‌پایان نیست، نه برای ما بلکه حتی برای کشورهای توسعه یافته و پیشرفته. باید اولویت‌ها مشخص شود، در نظام سلامت هم پژوهش‌ها باید بر مبنای اولویت‌ها باشد. من نمیگویم تحقیق را محدود کنیم اما دولت باید منابع خودش را تخصیص دهد به پژوهش اولویت‌دار برای معضلات جامعه ایران. باید نتیجه تحقیقات ما منجر شود به بهداشتی قوی‌تر برای پیشگیری و درمانی کوتاه مدت‌تر و دارویی کم‌قیمت‌تر و مؤثرتر برای مردم.
منابع دولتی باید به تحقیقاتی اختصاص یابد که تبدیل به محصول مورد نیاز جامعه شود
اگر تحقیق در نظام سلامت به این نقاط منجر شود، آن موضوعات تحقیقی دارای اولویت است، برای آن موارد اولویت‌دار، دولت آماده هرگونه هزینه است، به شرطی که آن تحقیق تبدیل به محصول شود و به بازار بیاید. حالا در هر زمینه‌ای هست، در فناوری‌هایی است که در نظام تشخیص شما مؤثر است چون نظام تشخیصی ما به زمان زکریای رازی برنمی‌گردد، آن زمان شاید پزشک، چشم را می‌دید که البته از چشم خیلی چیزها می‌شود فهمید، همه دردها و آثار مشکلات، یک تابلویش آن شرایط پشت این چشم است که به شما همه چیز را نشان می‌دهد.
یک متخصص این رشته می‌تواند به خوبی این بیماری را تشخیص دهد. در این زمینه پزشکان قدیمی ما متبحر بودند. دیگری نبض است. بوعلی بر نبض تکیه می‌کرد و شما بخش‌هایی از کتاب قانون را خوانده‌اید و می‌دانید که چگونه با نبض بوعلی عشق را هم می‌فهمید. نه جسم را که حتی حالات روحی و روانی را هم درک می‌کرد.
به هر حال آنها که آن زمان وسایل تشخیصی امروز را نداشتند. همه تشخیص‌ها بر مبنای علائم ظاهری بود، گاهی یک پزشک با یک نگاه تشخیص می‌داد. سی تی اسکنش نگاه به چشم بیمار بود. بعضی از بیماری‌ها از طریق زبان تشخیص می‌دادند. اما امروز ابزار و وسایل علمی و فناوری به کمک شما آمده است.
شما گاهی با لیزر درمان می‌کنید، شما از لاپاراسکوپی کمک می‌گیرید، از اعضایی که جایگزین عضو بدن می‌شود کمک می‌گیرید.
(در زمان) قدیم دندان می‌کشیدند، ایمپلنت نبود اما الان تازه بعد از کشیدن دندان خرج‌ها شروع می‌شود. به هر حال امروز یک شرایطی است که شما گاهی مفصل را عوض می‌کنید. شرایط مختلف است به هر حال بعضی از اعضا را جایگزین می‌کنید، در آینده بیشتر از این خواهد بود، پس فناوری به کمک شما می‌آید.
داروهای شیمیایی که رازی شیمیست و شیمیدان بزرگ بود. او کاشف الکل بود. او پیشنهاد جراحی برای کلیه داد. او گفت در شرایط سنگ کلیه از طریق جراحی امکان‌پذیر است.
ما شخصیت‌های بسیار بزرگی داشتیم. رازی نه تسهیلات داشت، نه منابع مالی و نه پارک علمی و فناوری . رازی خودش بود در کنار یک عده از شاگردانش و ببینید به کجا رسید.
بزرگان، محققین، دانشجویان و عزیزان، ما دو چیز می‌خواهیم: درک و درد. درک درست و درد مردم داشتن، درد کشور داشتن و درد تعالی کشور داشتن. اگر درد من شد امتیاز(گیری) برای ارتقای از استادیاری به دانش‌یاری و یا از آن به استادی، اگر درد من شد، چاپ مقاله و ISI و اینها، این یک دنیای دیگری است. من مخالف نیستم، از این ابزارهای تشویقی باید استفاده کنیم. اما باید در برابر محققی خضوع کرد که دردش، درد مردم و حل معضلات مردم است، و درکش آن است که امروز کشور و ملت ما اگر بخواهد به قدرت و ثروت برسد، راهی جز پژوهش ندارد.
اقتصاد ما باید دانش‌محور شود
باید تحقیق و پژوهش کنیم، باید اقتصاد ما دانش‌محور شود. باید محصولات دانش‌محور، بخش بزرگ محصولات جامعه ما باشد، برای این کار باید انگیزه، اراده و اعتماد به نفس لازم را داشته باشیم و دولت هم موظف است، در این زمینه هر کمکی که لازم است، انجام دهد.
در زمینه نظام سلامت و تحقیقاتی که شما در رشته‌های مختلف انجام می‌دهید، اولویت را به آن بیماران و آن قشر از افرادی که در جامعه دارای مشکلات بیشترند و زندگی‌شان با رنج توأم است، بدهید؛ جانبازان، معلولین، بیماران خاص، بیماران صعب‌العلاج. نمی‌دانید در زندگی خانواده آنها، نه تنها زندگی خودشان در زندگی کل خانواده آنها چقدر تأثیرگذار است، اگر یک قدم بردارید، برای اینکه مشکل زندگی آنها را کم کنید. همه پژوهش‌ها مقدس و ارزنده است، اما اولویت بدهیم به آن پژوهش‌هایی که درد و رنج این عزیزان را کم می‌کند و می‌کاهد.
یک مقدار بیاییم تحقیق کنیم روی اخلاق پزشکی، مصرف داروی ما زیاد است، یک جمله در پرانتز بگویم اگر خوشحال‌کننده نبود فراموش کنید، باید برسیم به پزشک با شهامتی که برای خوشایند بیمار، صفحه نسخه را پرنکند.
نظام سلامت نیاز به فرهنگ‌سازی در جامعه دارد
آنچه برای بیمار ضروری است بنویسید، من می‌فهمم کار سختی است، اگر پزشکی به بیمار بگوید شما نیاز به دارو ندارید، استراحت کن، آب زیادتر بخور، چند روز سر کار نرو خوب می‌شوی، می آید می‌گوید این دکتر سواد نداشت، بعد می‌رود می‌گوید من یک نسخه از آن دکتر گرفتم خوب شدم. ما نیاز به فرهنگ‌سازی در جامعه داریم، شما بدانید نظام سلامت ما نیاز به فرهنگ‌سازی در جامعه دارد. ما نیاز به آن پزشک با شهامتی داریم که اگر بیمار گفت، اصرار کرد، گفت برایم سی تی و ام آر آی بنویس، او دید نیاز ندارد، بگوید تو نیاز نداری. ما در پزشکی نیاز به شهامت داریم. ما رازی را می‌خواهیم، الگوی ما باید رازی باشد.
رازی گفت، پزشکی حق دارد بیمار را درمان کند که علم و اخلاق لازم را داشته باشد. او بر این اخلاق تأکید می‌کند و بنابراین همه بیاییم در نظام سلامت - یک بخش از تحقیقات ممکن است مسایل اخلاقی و اسلامی و جامعه شناختی باشد- از دیگران در این زمینه کمک بگیریم . ما باید کل سلامت را بهبود ببخشیم، بحث روی درمان، دارو یا تجهیزات پزشکی بیمارستان و اتاق عمل و اینها نیست، به خیلی چیزهای دیگر نیاز داریم.
کلام آخر از ایرانیان خارج از کشور استفاده کنید، ارتباط با آنها را قوی و قوی‌تر کنید، راه رفت و آمد آنها را به ایران تسهیل کنید. بگذارید محققین، پزشکان، صاحبنظران و فرهیختگان ایرانی که در خارج از کشور کم نیستند، دولت آماده است تسهیلات لازم در هر بخشی که لازم است برای ورود و خروج این ایرانیان فراهم کند. من در جمع ایرانیان نیوریورک گفتم این حق مسلم هر ایرانی است که بتواند بیاید کشور خود را ببیند و بتواند با کشور خود رفت و آمد داشته باشد.
رشد و توسعه کشور در گرو آشتی ملی است
ما بتوانیم از سرمایه ایرانیان، سرمایه فکری‌شان، سرمایه علمی و پژوهشی و تحقیقاتی‌شان استفاده و بهره‌برداری کنیم. آنها هم مثل ما دلسوز ایران و کشورند. همه دست به دست هم دهیم، تحقیق، پژوهش، نظام سلامت، توسعه کشور و همه چیز ما، در گرو آشتی است. همه با هم آشتی کنیم.
به امید فردای بهتر، ایرانی سربلندتر و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
پایان پیام/
نظر شما