به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، محمدرضا محمدرضایی در دومین کنگره بین المللی فلسفه دین معاصر که هم اکنون در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور جمعی از اندیشمندان داخلی و خارجی در حال برگزاری است با ارایه مقاله خود با عنوان "علم دینی" گفت: از زمان انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی (ره) بحث علم دینی یا اسلامی شدن علوم یا اسلامی شدن دانشگاه ها با تاکید بیشتری مطرح شده است به گونه ای که رهبر انقلاب آن را موضوع محوری تحولات فرهنگی در دانشگاه ها می‌دانند.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: بعد از بحث رابطه علم و دین شایسته است که توضیح روشنی از علم و دین ارایه شود آیا علوم تجربی و علوم انسانی را می توان با وصف دینی تصویر کرد یا اینکه علم، علم است یا دین یا غیردینی بودن آن معنا ندارد؟
وی با بیان اینکه در حوزه تمدن اسلامی با توجه به توصیه و تشویق اسلام به فراگیری علم و دانش مسلمانان در همه عرصه‌های دانش تجربی و انسانی و عقلی و الگویی برای جهانی شدن عنوان کرد: در قلمرو صنعت و علوم پایه و پزشکی و فلسفه مسلمانان ادعا و پیشرفت های چشمگیری به دست آوردند در آن زمان دانشمندان معمولاً عالمان دین نیز بودند برای مثال ابن سینا در عین حال که یک دانشمند و فیلسوف بزرگ بود، یک عالم دین نیز محسوب می‌شد.
محمدرضایی تاکید کرد: مغایرت و ناسازگاری چندانی بین علم و دین مشاهده نمی‌شد؛ علوم تجربی آنها صبغه دینی نیز داشت و همین ابن سینا برای حل مشکلات علمی و فلسفی خود از آموزه‌های دینی استمداد می‌گرفت و به تعبیری از نظر وی عالم تکوین و تشریح و قوانین آنها آیات و نشانه‌های خداوند هستند که می‌توان با تامل و تفکر در این آیات به علم و قدرت نامتناهی آفریدگار حکیم پی برد.
وی بیان کرد: نتیجه آنکه علوم تجربی از نظر آنها هم مبانی و هم غایات دینی داشت و اصولاً هر علمی از جمله علوم تجربی را تعلیم خداوند حکیمی دانستند و از نظر آنها علم دینی کاملاً موجه و معنادار بود.
این استاد دانشگاه در ادامه ابراز کرد: اما با افول تمدن اسلامی و رشد و پیشرفت تمدن غربی به ویژه بعد از دوره رنسانس و نیز حاکمیت کلیسا در قرون وسطی و برخورد نامناسب آنان با دانشمندان و متفکران و تحولات فلسفی در نگرش انسان به عالم هستی همه و همه دست به دست هم داد و جریانی به نام پوزیتیسم را پدید آورد که علم را ناسازگار با دین می‌دانست.
وی در خصوص چیستی علم دینی بیان کرد: منظور از دین، دین حقیقی و تحریف نشده یعنی اسلام است؛ اسلام مجموعه ای از عقاید، اخلاق، قوانین فقهی و حقوقی و معارفی در باب انسان و جهان و خداوند است که خدا برای هدایت انسان ها به پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل فرموده است.
همچنین خداوند عقل را در انسان آفرید و آن را رسول باطنی قرار داد یعنی همانگونه که احکام رسول ظاهری که همان انبیای الهی هستند حجیت دارند، احکام قطعی رسول باطنی نیز حجیت دارند و با عقل است که انسان مبانی دین را ثابت می‌کنند.
وی تصریح کرد: همچنین علم گاهی به معنای عام به کار می‌رود که شامل همه علوم تجربی، فلسفی، تاریخی، عرفانی، هنری و ... می‌شود و گاهی نیز به معنای خاص به کار می‌رود که همان علوم تجربی است که روش آن مشاهده و آزمایش بوده که اعم از علوم انسانی است.
وی ابراز کرد: علم سکولار مرتبه نازل علم است و علم دینی مرتبه برتر و کاملتر علم است که از جامعیت نیز برخوردار است البته ارتباطات دینی و یا تامل در آموزه‌های دینی مرتبط می تواند بر فهم بهتر روابط و ارایه بهتر نظریات علمی ما را یاری دهد.
محمدرضایی تاکید کرد: بنابراین ایمان و آموزه های دینی هم در فهم بهتر واقعیات و مراتب برتر علم ما را یاری می دهد و هم در ارایه بهتر و صحیح تر نظریات علمی؛ از این رو بیمه شدن علم به معنای نفی علم نیست بلکه ارتقاء و تعالی سطح علم است.
وی در ادامه گفت: یکی دیگر از عواملی که می تواند در تصور علم دینی نقش داشته باشد اهداف و کاربرد علم است امروزه مسیر پاره ای از علوم به دست قدرت طلبان و استعمارگران تبیین می‌شود، مثلاً برخی از کشورهای استعمارگر برای چپاول بیشتر ملت های دیگر سرمایه گذاری در جهت سلاح های کشتار جمعی می کنند از نظر دین اسلام این آیت باید مورد بازنگری قرار گیرد و کشتار جمعی انسان ها هیچگاه مطلوب اسلام نیست.
استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: از نظر دینی جهت دهی و اهداف علوم باید همه در مسیر نیازهای واقعی انسان ها باشد نه در مسیر ارضاء هواهای نفسانی استعمارگران مسیری را که خداوند برای انسان تعیین نموده مقام قرب و لقای الهی است، کسانی که می خواهند به این هدف والا نایل شوند علم آنها باید در این راستا باشد و در این صورت است که پژوهش های علمی دانشمندان هم در زمره عمل صالح قرار می گیرد.
محمدرضایی در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین علمی دینی است که در راستای اعتلای انسانیت در نیل به لقاءالله باشد نه در جهت نابودی انسان های مظلوم یا محرمات الهی. آموزه ها و دستورات دینی باید مانند قطب نما مسیر علم را جهت دهی کند.
پایان پیام/
نظر شما