چگونه مسجد مرجع و مامن خانواده ها برای گسترش اخلاق اسلامی می شود؟

خبرگزاری شبستان:  اعتقادات دینی و مذهبی و عقاید و نگرش های ذهنی و حتی قلبی نشأت گرفته از آن در هر جامعه ای به طور مستقیم بر فرهنگ حاکم بر عامه مردم تأثیرگذاری عمیق دارد. در همین راستا اگر به سبک زندگی و نوع رفتارها و افعالی که توسط جوامع و ملل مختلف ساکن در کره زمین نیم نگاهی داشته باشیم در خواهیم یافت که بسیاری از رفتارهای زندگی که شامل نوع پوشش، برخوردهای اجتماعی و گفتمان غالب جامعه، شیوه حیات خصوصی و عمومی، نوع تشکیلات خانواده و تعامل بین اعضای خانواده و چگونگی روابط بین والدین و فرزندان و... تا اندازه زیادی متاثر از آموزه های دینی و اعتقادی آنان است؛ چرا که تمامی ادیان آسمانی و حتی غیر آسمانی نیز در خصوص چگونگی و سبک و سیاق زندگی دارای رهنمود و پیام هستند و هیچ دین، مذهب، کیش و آیینی را نمی توان یافت که در این امور مهم حیات بشری و سبک زندگی پیروان و مریدانش مسائل و مباحثی را مطرح نکرده باشد.

با اعتقاد به نقش اساسی و مهم ادیان در تبیین و تشریح چگونگی انتخاب سبک زندگی برای پیروان و رهروانشان باید بپذیریم که در میان این ادیان، دین مبین اسلام دارای بیشترین کارکرد و امتیاز در خصوص چگونگی هدایت و رهنمون سازی مقلدانش در انتخاب و اعمال سبک زندگی است و هیچ دین و مذهبی به اندازه اسلام درباره این امر مهم تأکید و توصیه نکرده است.

با عنایت به ذکر مطالب مورد اشاره و قبول جایگاه بلند و رفیع دین اسلام در ارائه بهترین و جامع ترین سبک زندگی برای جوامع انسانی جهت دستیابی به اهدف عالیه الهی و انسانی ترسیم شده برای کمال و سعادت بشر، انتخاب مسجد به عنوان بستر و پایگاه ارائه کننده و مروج و بسط دهنده سبک زندگی بر گرفته از آموزه ها و مفاهیم اسلامی غیر قابل انکار و چشم پوشی است؛ چرا که هم زمانی تأسیس مسجد و تشکیل جامعه اسلامی با هجرت آن حضرت در مدینه، همواره نشان از نقش بی بدیل آن در نهادینه سازی و تعمیق بخشی رفتارهای دینی برای تازه مسلمانان مهاجر و انصار و نیز تشریح سبک نوین زندگی و حیات اسلامی و همچنین تغییر رفتارها و شیوه زندگی جاهلیت و غیر دینی است.

 آنچه که مقام معظم رهبری در سفر به استان خراسان در سال 91 تحت عنوان اصلاح سبک و شیوه زندگی خطاب به همه مسلمین و همه کسانی که چشم امید به زندگی آرام و بی دغدغه و سعادتمندانه دوخته اند خطاب فرمودند برآیند مسائل و مشکلات فراوان فردی و اجتماعی است که بویژه بعد از دوران دفاع مقدس در نتیجه گرایش به مظاهر پوشالی دنیا و بروز انحرافات اعتقادی در روشن نماها که بواسطه جنگ نرم بیگانگان توسط عوامل فریب خورده داخلی دربین اقشارمختلف مردم بویژه کودکان، نوجوانان و جوانان این مرز و بوم ترویج یافته و موجب کمرنگ شدن حضورجوانان دراین سنگرهای الهی شد. در همین راستا با حجت الاسلام محمد آموزگار، محقق و پژوهشگر در حوزه مسجد و عضو انجمن مدیریت حوزه علمیه قم به گفتگو نشستیم و نقش مسجد در سلامت اخلاقی افراد جامعه را از وی جویا شدیم.

- حاج آقای آموزگار برای آغاز گفتگو تعریفی ساده و روشن از سبک زندگی اسلامی داشته باشید؟ 

سبک زندگی یعنی چگونگی رفتار یک انسان در تمام ساحت های فردی، خانوادگی و اجتماعی و اگر این زندگی با پسوند اسلامی باشد یعنی زندگی به سبک اسلامی. به عبارتی سبک زندگی یعنی رفتار یک انسان مسلمان در ابعاد مختلف و زندگی بر اساس تعالیم دین مبین اسلام.

- در سبک زندگی اسلامی ارتباط خانواده ها با مسجد چگونه تعریف شده است؟ 
همانطور که عرض شد زندگی به سبک اسلامی باید بر اساس تعالیم اسلام باشد و در تعالیم اسلامی خاصه در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام مسجد جایگاه ویژه ای داشته و دارد و نقش مهمی در به کمال رسیدن انسان مسلمان ایفا می کند. از اینرو سفارش بسیاری برای حضور در مسجد شده و بر ارتباط و احیای مسجد از سوی مردم که خانواده نیز یکی مصادیق بارز آن است تاکید بسیاری شده است. بنابراین یک فرد مسلمان و خانواده اسلامی باید به این مکان مقدس که مورد سفارش قرار گرفته است اهمیت دهد و ارتباط خود را با آن محکم و از آثار و برکات آن بهرمند شود.

همان طور که مستحضرید مسجد پایگاهی اجتماعی به شمار می آید که مومنان در این مرکز دینی رفت و آمد دارند، ارتباط دو سویه ما بین مسجد و خانواده ها چه تاثیری می تواند در سلامت اخلاقی فرزندان داشته باشد؟
مسجد کارکردهای بسیاری دارد که یکی از مهم ترین آنها کارکرد تربیتی و آموزشی است لذا در این امر مسجد و خانواده در سلامت اخلاقی فرزندان نقش مهمی را ایفا می کنند. البته مسجد در این امر مهم دارای اولویت است اما آنچه باعث اولویت کارکرد مهم تربیتی مسجد نسبت به خانواده می شود، این است که به مسجد به دلیل وجود یک روحانی عالم به عنوان مربی و برنامه انسان ساز اطمینان داریم لذا قرآن کریم در این خصوص میفرماید: «لمسجد اسس على التقوى من اول من اول یوم احق ان تقوم فیه، فیه رجال یحبون ان یتطهروا و الله یحب المطهرین»(توبه،108)؛ «همان مسجد که بنیانش از اول بر پایه محکم بنا گردیده سزاوارتر است بر این که در آن اقامه نماز کنى که در آن مسجد مردان پاکى که مشتاق تهذیب نفوس خودند در آیند و خدا مردان پاک مهذب را دوست مى دارد».

و البته این مربی عالم و آگاه و برنامه انسان ساز در خانواده وجود ندارد بنابراین وجود مسجد به عنوان یک مرجع و مأمن خوب در کنار خانواده برای تربیت اخلاقی فرزندان لازم و ضروری است.

مساجد چگونه می توانند در ارایه یک الکوی موفق از زندگی اسلامی به خانواده ها کمک کنند؟
در امور تربیتی یکی از روش های مهم تربیت مسئله ارائه یک الگوی مناسب است تا از طریق آن متربیان را به سهولت راهبری کرد. مسجد نیز به عنوان یک مرجع تربیتی مهم در جامعه اسلامی به دو صورت عملی و نظری نقش ایفا می کند. از بعد عملی مسجد با وجود یک روحانی عالم و با تقوا به عنوان امام جماعت و انسان های مومن نمازگزار می توانند در عمل برای خانواده ها الگو بوده با رفتار خود به عنوان یک مسلمان واقعی سبک زندگی اسلامی را ارائه دهد اما از بعد نظری نیز مسجد با طرح مباحث قرآنی به عنوان اولین منبع و مرجع در سبک زندگی اسلامی همچنین با بیان سیره ائمه معصومین (علیهم السلام) در سبک زندگی خانواده ها را با سبک زندگی اسلامی آشنا می کنند.

در سال های گذشته مقام معظم رهبری و مسئولان نسبت به تهاجمات فرهنگی دشمن هشدارهایی داده اند، مساجد به عنوان پایگاه های اثرگذار دینی در صیانت خانواده ها از انحرافات اجتماعی و تهاجمات فرهنگی دشمن چگونه می توانند نقش تاثیر گذارتری ایفا کنند؟ 
بزرگترین عامل انحراف انسان ها و خانواده ها از دست دادن هویت و شخصیت انسانی اسلامی است. از سوی دیگر یکی دیگر از کارکردهای مهم مسجد در امر تربیت شخصیت دهی و هویت بخشی به افراد و خانواده ها است لذا مسجد با ارائه الگوی مناسب سبک زندگی اسلامی در بعد عملی و نظری و همچنین پاسخ با سوالات و شبهات مختلف به خانواده ها و فرزندانشان شخصیت و هویت انسانی و اسلامی بخشیده و این هویت را حفظ می کند.

یکی از راه های تقویت پیوند میان مسجد و مردم دور کردن آنها از انحرافات و رفع نیاز فکری و معنوی آنهاست. جوانان ذهن خلاق و جستجوگری دارند و همواره به دنبال کشف حقیقت و رفع مسایل و پاسخگویی به شبهات اند. علاوه بر آن امروز شبهه افکنی در حوزه فرهنگ دینی یکی از پر خطرترین جلوه های تهاجم فرهنگی در عرصه تربیت دینی است؛  جوان اگر احساس کند که مسجد محلی برای پاسخگویی به پرسش های اوست، نه تنها به مسجد متمایل می شود، بلکه دیگران را نیز با خود همراه می سازد.

امروز دشمنان با برنامه ریزی روی عقائد و باورهای دینی جوانان از طریق شبهه افکنی و فرقه سازی های متفاوت سعی و تلاش در تضعیف جایگاه مسجد و کم رنگ کردن حضور جوانان در این مراکز دارند. اینجاست که نقش مساجد در خنثی سازی این ترفندها مشخص می شود.

تلاش های قابل تاملی در این راستا در سنگر مسجد صورت گرفته و می گیرد که هنوز هم جا دارد که گام های بلندتری برداریم. اگر بتوانیم جایگاه مسجد را با زندگی مردم به ویژه با بهترین ثانیه های زندگی جوان پیوند بدهیم، به جایگاه واقعی و اثرگذار مسجد در این زمینه رسیده ایم.

پایان پیام/