با «اسد» یا بدون «اسد»؟!

خبرگزاری شبستان: مذاکرات «ژنو 2» و انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است در سوریه برگزار شود می توانند 2014 را تبدیل به نقطه عطفی در بحران این کشور کنند.
اما به گفته تحلیلگران، عدم اراده سیاسی برای پیداکردن راه‌حلی صادقانه به‌ویژه از سوی گروه‌های مخالف می‌تواند این رویدادهای کلیدی را تنها تبدیل به یک نمایش فرمالیته کند.
علاوه بر این، نقش در حال افزایش گرو‌ه‌های افراطی وابسته به القاعده موجب به وجود آوردن موقعیت متلاطم و پرآشوب کنونی شده است که اولویت‌های کشورهای مرتبط با بحران سوریه را تغییر می‌دهد و به اهداف اولیه گفت‌وگوها لطمه وارد می‌کند.
پس از مدت زیادی تأخیر در نهایت کشورهای روسیه و آمریکا مذاکره میان دولت سوریه و اپوزیسیون که قرار است در روز 22 ژانویه در «مونترو» سوییس برگزار شود را مورد حمایت قرار دادند.
هدف از برگزاری این مذاکرات ایجاد شرایطی برای تشکیل دولت انتقالی در سوریه در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 2014 میلادی است.
اما هنوز توافقی بر سر چگونگی اجرای این دستور کار صورت نگرفته است.
خواسته دولت سوریه این است که گفت‌وگوها بدون پیش‌شرط انجام شود و اصرار دارد که بشار اسد در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت داشته باشد.
از سوی دیگر ائتلاف ملی سوریه که مهم‌ترین گروه اپوزیسیون در این کشور است به شدت دچار اختلاف شده و پس از عدم موفقیت در کسب مشروعیت و حمایت سوری‌ها در داخل این کشور خواستار استعفای اسد به عنوان یک پایان و ابزاری برای انجام مذاکرات سازنده شده است.
اما اپوزیسیون هنوز نتوانسته جبهه واحدی را تشکیل دهد و هیئتی را برای اعزام به کنفرانس ژنو تعیین کند.
از طرفی، افراط‌گرایان داخل سوریه هم از پذیرفتن اختیارات شاخه نظامی ائتلاف ملی سوریه یعنی «ارتش آزاد سوریه» و همچنین فرآیند کنفرانس «ژنو 2» امتناع کرده‌اند.
جنگ سخت میان گروه‌های شورشی در ماه‌های اخیر هم توانایی اپوزیسیون برای انجام مذاکراتی معتبر را زیر سؤال برده است.
افزایش تهدید القاعده و در شرایط عدم وجود یک اپوزیسیون میانه‌روی منسجم و مورد حمایت، غربی‌ها را بر آن داشته تا برای جلوگیری از تسلط افراط‌گرایان بر سوریه در دوران دولت انتقالی،از ساقط کردن رییس جمهوری سوریه منصرف شوند.
دیپلما‌ت‌ها و مقامات ،اکنون زبان گفت‌وگوها را تغییر داده‌اند و مذاکرات را نه یک «راه‌حل سیاسی» بلکه «آغاز یک فرآیند» توصیف می‌کنند.
اکنون نشانه‌های بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه آمریکا و متحدانش مایلند نقش دولت سوریه کماکان حفظ شود.
«فرد هاف»، مشاور ویژه باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا در گزارشی در وبلاگ خود توضیح داده است که چگونه انفعال واشنگتن، این دولت را در موقعیت بسیار بدی برای پیداکردن جایگزینی مناسب برای اسد قرار داده است.
به گفته او، دو انتخاب وجود داشت: یکی میانه‌روهایی که عدم توانایی آنها در متحدشدن با غرب و ریشه دواندن در سوریه آنها را حیران و سرگردان و بی‌اعتبار کرده است و یکی آنهایی که تصمیم گرفتند به نام اسلام با دولت اسد بجنگند بدون اینکه منتظر واشنگتن باشند.
عمر العظم، استاد سوری-آمریکایی در رشته تاریخ خاورمیانه در دانشگاه «شاونی» و یکی از اعضای اپوزیسیون در گفت‌وگو با دیلی استار می‌گوید: توافق زیادی بر روی برکناری اسد از قدرت وجود داشت اما کارهای زیادی برای پیداکردن جانشینی مناسب برای او انجام شد.
به گفته او، اکنون آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها مذاکرات را تنها به عنوان نشانه‌ای می‌دانند که بگویند با القاعده برخورد کرده‌اند.
آمریکایی‌ها اکنون فقط درگیر موضوعی هستند که خودشان اجازه داده‌اند به وجود بیاید و آن هم افزایش نقش گروه‌های افراطی در سوریه است.
وی می‌افزاید: آنها توافق ژنو را می‌خواهند اما اولویت‌هاشان تغییر کرده است.
نیکولاس ون‌دام، سفیر سابق هلند در عراق و مصر و نویسنده «نزاع برای قدرت در سوریه» نیز در این‌باره می‌گوید: اگر مذاکرات پیش برود آنها می‌توانند پنجره‌ای را به سوی پلورالیسم سیاسی بگشایند.
وی می‌افزاید: جامعه بین‌الملل اکنون مشروعیت دولت سوریه را پذیرفته است و در واقع دولت اسد روی کار باقی خواهد ماند.
به گفته او، توافق ژنو در حقیقت راهی برای خروج امن روسیه و آمریکا از مسئله سوریه است.
ون‌دام تصریح می‌کند که دولت سوریه به شکلی در قدرت باقی خواهند ماند و حتی اگر اسد هم تغییر کند، ساختار رژیم ،کما فی السابق حفظ خواهد شد.
به گفته او، انتخابات نقش کلیدی را در حل بحران سوریه بازی خواهد کرد و از ظواهر امر این‌گونه پیداست که چشم‌اندازی برای موفقیت اپوزیسیون در این انتخابات وجود ندارد و مردم فقط خواستار توقف فعالیت‌های آنها هستند.
وی خاطرنشان می‌کند که دولت انتقالی می‌تواند شرایط لازم را برای برگزاری یک انتخابات صادقانه به وجود بیاورد.
دام می گوید: ما نمی‌گوییم اسد نمی‌تواند بماند اما می‌گویم تا زمانی که مکانیسم درستی وجود نداشته باشد نمی‌توان انتخابات را برگزار کرد.
بنابراین با اسد و یا بدون اسد باید مکانیسمی درست برای انتخابات در دولت انتقالی به وجود بیاید که از طریق آن مردم سوریه بتوانند آینده کشور خود را تعیین کنند.

به گفته او شاید بهتر آن است که در شرایط کنونی با «اسد» سوریه به سمت حل بحران سه ساله پیش برود.