حجت الاسلام علیرضا نیکزاد، مدیر گروه دانشنامه پیامبر اعظم صل الله علیه وآله در گفتگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان در رابطه با اسوه حسنه بودن پیامبر و خلق عظیم ایشان نسبت به سایر انبیاء الهی گفت: توصیفی که در قرآن از نبی مکرم اسلام شده، وصیف «انک لعلی خلق عظیم» و د رکنار آن «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه» است. بی شک پیامبر خدا صل الله علیه وآله به ویژه در رفتار و سیر و سلوک، بهترین الگو و برترین نمونه ای است که می توان به او اقتدا کرد. سرمایه عظیمی که ما مسلمانان برای رشد و دستیابی به مدارج کمال آن را در اختیار داریم.
وی افزود: در توصیف اخلاق پیامبر صل الله علیه وآله علاوه بر آنچه علما در آثار خود تحت عنوان «سنن» بیان کرده اند، یک نکته خاص وجود دارد که بیانگر رمز موفقیت پیامبر در انجام رسالت ایشان و ارتباط آن با اخلاق است. آنچه از برخی آیات و روایات برداشت می شود برخلاف تلقی عمومی که ما نسبت به اخلاق داریم، آنست که : اخلاق رمز و راز موفقیت نبی مکرم اسلام صل الله علیه وآله در انجام رسالت عظیم حضرت بود که قرآن بر آن تاکید دارد و می فرماید « و لو کنت فظا غلیظ القلب لنفظوا من حولک...» علی رغم این که پیامبر دارای بیان حق است و وحی الهی بر او نازل شده و پیام او پیام حق است اما خداوند تاکید می کند که آنچه مایه موفقیت توست نه این پیام حق بلکه نوع برخورد و شیوه ارتباطی است که با مردم برقرار کرده ای و این نیز به برکت رحمت الهی نسبت به توست.
مابیشتر از رفتار افراد تاثیر می پذیریم تا از اندیشه های آنها
این محقق و پژوهشگر اسلامی خاطرنشان کرد: برکت و رحمت خداست که پیامبر را نسبت به مردم مهربان می کند. چراکه خداوند در ادامه می فرماید اگر تو غلیظ القلب بودی «لن فظوا من حولک» مردم از اطراف تو پراکنده می شدند. هرچند حرف و سخن تو، سخن حقی است اما این حرف حق را باید به شیوه حق و درست بیان کرد. این بهترین الگو در بیان اهمیت روش تبلیغ و بیان احکام و معارف است .
حجت الاسلام نیکزاد یادآور شد: مردم پیش از آن که به درستی و حق بودن حرف یا عملی، عکس العمل نشان دهند به نوع رفتار و درست بیان کردن آن سخن و برقراری ارتباط صاحب سخن با خودشان عکس العمل نشان می دهند به عبارت دیگر ما در ارتباط با افراد بیشتر تحت تاثیر چگونگی رفتار آنها هستیم تا تحت تاثیر اندیشه و حرف و سخن آنها. از این جهت خداوند با توجه به این نکته به حق نسبت به این موضوع تاکید کرده است که اگر نبود شیوه درست شما در دعوت و انجام رسالت، حقانیت آن به تنهایی کافی نبود تا مردم به آن لبیک گویند.
مدیر دانشنامه پیامبر اعظم صل الله هعلیه وآله تصریح کرد: این مطلب بیانگر اهمیت اخلاق پیامبر در کسب این پیروزی و انجام رسالت بوده و بدنبال بیان این حقیقت است ای پیامبر همه موفقیت ها و تاثیرگزار بودن جهد و تلاش تو در این مسیر در گرو اخلاق نیکوست. اما اگر یک گام جلوتر قرار دهیم در می یابیم که در احادیث وارد شده از ائمه طاهرین علیهم السلام بر این نکته تاکید شده که اصولا برگزیده شدن پیامبر به رسالت و پیامبری نیز معطوف به اخلاق پیامبر است.
حجت الاسلام نیکزاد گفت: نه تنها رمز و راز موفقیت پیامبر در گرو اخلاق نیکوی ایشان بوده است بلکه حتی واگذاری مسئولیت رسالت به حضرت نیز در گرو اخلاق ایشان بود و اگر نبود آن سیرو سلوک و اخلاق نیکو و کمالی که نبی مکرم اسلام از نظر حسن معاشرت و شخصیت و نوع برخورد به آن نایل شد، قطعا حضرت به پیامبری انتخاب نمی شدند.
دادن مسئولیت رسالت به پیامبر، منوط و مشروط بر اخلاق بود
وی در ادامه خاطرنشان کرد: ما در تشهد نمازهای یومیه نیز بر این موضوع تاکید داریم که پس از شهادت به یگانگی خدا، در شهادت به رسالت و نبوت ، ابتدا نسبت به بندگی رسول اکرم صل الله علیه وآله شهادت می دهیم «اشهد ان محمدا عبده و رسوله » اول شهادت می دهیم که او عبد و بنده خداست بعد می گوییم رسول خدا. یعنی رسالت ایشان در گرو بندگی خداست و اگر بنده خدا نبود هرگز به رسالت برگزیده نمی شد.
این محقق مذهبی گفت: این سنت الهی است که خداوند در هر عصر بهترین بندگان خود را به رسالت مبعوث می کند و رسولان خود را از بین بهترین بندگان انتخاب می کند. بنابراین همه ارزش ها و کمالاتی که رسول خدا صل الله علیه وآله به آنها دست پیدا کرد در گرو بندگی است و بندگی هر فرد نیز در گرو اخلاق و ادب اوست. آنجنان که شخص پیامبر صل الله علیه وآله فرمود: « الخلق وعاء الدین». اخلاق ظرف دین است. یعنی اگر کسی دارای اخلاق نیکو نباشد باید در دینداری او شک کرد. بعبارت دیگر اخلاق دینداری ما را تضمین می کند. اگر ظرفی شکته باشد و ظرف سالمی نباشد نمی توان درون آن، مظروف سالمی را حفظ کرد. ظرف دین افراد نیز اخلاق است و از این جهت اخلاق پیامبر بقدری مهم بود که خداوند حتی دادن مسئولیت رسالت به ایشان را منوط و مشروط بر این موضوع کرد.
حجت الاسلام نیکزاد با اشاره به روایتی از حضرت صادق علیه السلام در این زمینه تصریح کرد: امام صادق علیه السلام در این رابطه می فرماید: «ان الله ادب نبیه فاحسن ادبه ...» خداوند ابتدا پیامبرش را ادب کرد و اخلاق آموخت سپس اخلاق او را نیکو گردانید و « لما اکمل له الادب ...» وقتی ادب را برای او کامل کرد به او فرمود « انک لعلی خلق عظیم» همانا تو بر خلق عظیم دست یافتی و تجسم همه خوبی ها و زیبایی ها و ارزشها و کمالات الهی شده ای و سپس « ثم فوض علیه امر دینه و الامه » آنگاه امر دین و امت را به او واگذار کرد. یعنی بعد از حسن ادب و کمال اخلاقی و دست یافتن به خلق عظیم صلاحیت و شرط تحقق رسالت در وجود حضرت فراهم گردید.
پیش شرط تصدی امر دین، اخلاق است
وی با بیان اهمیت و جایگاه این مسئله گفت: مسئولیت پیامبر تنها امر دین نیست بلکه امور امت و رهبری نیز به او واگذار شد و برای دست یافتن به این دو وظیفه سنگین یعنی هم مقام رسالت و هم امامت و رهبری مردم شرط اصلی و اول همان خلق عظیم است. این اصل تنها به پیامبر صل الله علیه وآله نیز اختصاص ندارد بلکه هر کس در هر جایگاهی بخواهد متصدی امر دین شود یا در امور امت و دین نقشی داشته باشد پیش شرط آن اخلاق است و کسی که دارای فضایل و ملکات اخلاقی و حسن معاشرت نباشد صلاحیت این کار را ندارد.
این پژوهشگر دینی تاکید کرد : بر اساس آموزه های دینی شرط پرداختن به امور دین و امت، اخلاق است همچنان که پیامبر اکرم ابتدا به خلق عظیم دست یافت و سپس امور دین به ایشان واگذار شد. ذیل روایت ذکر شده در بالا نیز بر این نکته اشاره دارد که « فقال عزو جل ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فنتهوا» آنگاه به مردم فرمود که هر آنچه پیامبر گفت بپذیرید و از هر آنچه نهی کرد بپرهیزید. یعنی خداوند از همان ابتدا امر دین و امت را به فردی که ظرفیت های اخلاقی در او نهادینه نشده است واگذار نکرد بلکه ابتدا ظرفیت های وجودی ، فضایل و ملکات را در وجود او ایجاد کرد و سپس فرمان تبعیت داد.
بنابراین نه تنها رمز و راز موفقیت رسول خدا بلکه حتی پیش شرط رسالت پیامبر و امامت حضرت بر مردم و هدایت آنها، اخلاق بود. اسوه حسنه بودن آن حضرت برای ما نیز بدان معناست که هر کس دارای ملکات اخلاقی نبوده و نمی تواند آن را در جان خود بپروراند نباید متصدی امر دین باشد.
پایان پیام/
نظر شما