به گزارش خبرنگار شبستان از نخستین روز همایش "سعدی در قصیده" در مرکز فرهنگی شهرکتاب، ضیاء موحد و نصرالله پورجوادی در میزگردی با موضوع «زبان سعدی در قصیده و مطایبات» شرکت کردند.
در ابتدای این میزگرد، دکترضیا موحد، تعلق "خبیثات" و "مضحکات" به سعدی را به کلی مردود دانست و تصریح کرد: از روی زبان و به خاطر سبک و بیان سعدی است که به یقین می‌گویم خبیثات و مضحکات متعلق به سعدی نیست؛ چنان که در قدیمی ترین نسخه خطی متعلق به سعدی نیز نشانی از این‌دو دیده نمی‌شود.
وی افزود: سعدی چنان روان و راحت از زبان استفاده کرده که همان ویژگی غزلیاتش را در بوستان و قصاید نیز می‌توان دید. شعر حافظ را می‌شود تصرف کرد، اما چنانکه یکی از غزل‌سرایان معاصر نیز گفته، غزل سعدی را نمی‌توان استقبال کرد.
در ادامه این نشست، دکتر نصرالله پورجوادی، با اشاره به این که، سعدی چه از نظر زبان و چه از نظر تأثیر بر آیندگان، نقطه عطفی در تاریخ ادبیات ایران است، گفت: سعدی بر ده‌ها شاعر بزرگی که پس از وی ظهور کرده‌اند تاثیر عمیقی گذاشته است اما علاوه بر تأثیر سعدی بر سایرین که همواره مورد توجه واقع می شود، باید پرسید که آیا شیراز پیش از سعدی نیز بستری مناسب برای ظهور سعدی بوده یا نه؟
پورجوادی ادامه داد: من جز روزبهان بقلی شیرازی کس دیگری را نمی‌شناسم که پیش از سعدی دست به خلق نوشته‌هایی با ارزش‌های ادبی زده باشد که در این زمینه می توان «ابهر العاشقین» را با نوشته‌های سعدی مقایسه کرد. روزبهان می کوشد تا زیبا و مسجع بنویسد که البته این تلاش به دارازگویی منجر می شود، اما نوشتار سعدی به لحاظ روانی کلام با اثر روزبهان قابل مقایسه نیست؛هرچند ممکن است از نظر سجع‌نویسی تحت تاثیر روزبهان باشد.
وی تصریح کرد: اما از سوی دیگر، سعدی در نثر و مضامین اشعار خود متأثر از شاعران خراسانی است که در این زمینه می توان به عطار و امام احمد غزالی اشاره کرد. همچنین باید به آثار حمید الدین بلخی توجه داشت که از نظر من، گلستان و بوستان بسیار تحت تأثیر آثار اوست.
این استاد ادبیات در بخش دیگری از سخنان خود، اظهارنظر درباره هزلیات منتسب به سعدی را در ابتدا نیازمند تحقیق جدی نسخه شناسی دانست و تصریح کرد: وقتی در خود "گلستان" سعدی یا در اشعار عطار –به عنوان یکی از جدی ترین شاعران زبان فارسی- و حتی مولانا، جنبه های هزل یافت می شود، نمی توان به راحتی انتساب این گونه ادبی به سعدی را رد کرد.
پس از پورجوادی، موحد در سخنانی کوتاه با اشاره به طیف طنز در ادبیات فارسی گفت: سخنان طنزآمیز، طیفی از لطیفه تا هزل را در برمی گیرد اما از نظر من، ادیبانی چون عبید زاکانی یا سعدی، برخلاف برخی دیگر، هرگز به دنبال توهین، تخریب و تحریک نبوده اند و در قدیمی ترین نسخه موجود سعدی نیز، در 450 صفحه، تنها 11 صفحه به هزلیات اختصاص دارد که به نسبت کل مجموعه، بسیار اندک است.
سخنان دکتر پورجوادی پایان بخش این میزگرد بود. وی گفت: در بررسی آثار سعدی باید، شرایط زمانی زندگی گذشته را نیز مورد نظر قرار داد. امروز، همگان در سراسر جهان، در فاصله ای بسیار کوتاه، هر آن چه نوشته می شود را مشاهده می کنند اما در گذشته فضای متفاوتی بر خلق اثار ادبی حاکم بوده است.
گفتنی است در پایان این میزگرد به دلیل کمبود وقت، بحث پیرامون زبان و لحن سعدی در قصاید و مطایبات، ناتمام باقی ماند.
پایان پیام/
نظر شما