ساز ناکوک فرانسه در کنسرت ژنو

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از ریانووستی بدون تردید نتیجه مذاکرات فشرده، سطح بالا و بی سابقه نمایندگان جمهوری اسلامی ایران با گروه «1+5» خود را در بیانیه مشترکی نشان داد که یک روز بعد از این مذاکرات، بین آژانس بین المللی انرژی اتمی و تهران امضا شد و براساس آن بازرسان بین المللی اجازه می یابند از رآکتور آب سنگین اراک و معدن اورانیوم خام گچین بازرسی کنند.ایران و گروه «1+5» متشکل از روسیه، آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین و آلمان در روزهای هفتم تا نهم نوامبر در ژنو برای بار دوم از زمان آغاز به کار دولت حسن روحانی در ایران گردهم جمع شدند تا شاید بتوانند راهی برای حل بحران ده ساله این کشور بیابند. دو طرف در این دور از گفتگو ها توافق کردند تا دور بعدی مذاکرات خود را 20 نوامبر در ژنو از سر گیرند.این دور از مذاکرات پیرو مذاکرات ماه گذشته ژنو برگزار می شد که ایرانیان با طرح جدیدی شامل یک هدف مشترک، یک گام اول و یک تصویر نهایی وارد آن شدند.

 این طرح به گفته مقامات ایرانی یک بازی برد- برد را دنبال می کند که در تصویر نهایی آن، این کشور حق غنی سازی اورانیوم حتی در مقیاس کوچک خواهد داشت و در عوض به تمامی نگرانی های جامعه جهانی درباره ماهیت برنامه های هسته ای اش پاسخ خواهد داد.

مذاکرات اخیر ژنو با حضور پیش بینی نشده وزیران امور خارجه پنج کشور مذاکره کننده ( به جزء چین) با ایران، بیش از گذشته دو طرف را به توافقی بزرگ نزدیک کرده بود، اما در این میان «لوران فابیوس» وزیر امور خارجه فرانسه «ساز ناکوک» زد تا نتیجه مورد نظر تحقق نیابد.«جان مک کین» سناتور جمهوری خواه نیز پس از مخالفت فرانسه با متن پیشنهادی، از پاریس تشکر کرد.با این حال بعید به نظر می رسد که اگر کنگره آمریکا طرح تحریم کامل نفتی جمهوری اسلامی ایران را تصویب کند، امیدی برای موفقیت ادامه مذاکرات وجود داشته باشد.«جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا روز 11 نوامبر در امارات گفت: گروه 1+5 در ژنو متحد بود، ولی این ایران بود که آمادگی نداشت پیشنهادات ما را در آن لحظه بپذیرد. در واکنش به این اظهارات،محمدجواد ظریف در حساب  توئیتر خود نوشت: آقای وزیر، آیا این ایران بود که نیمی از پیش نویس آمریکا را پنجشنبه شب زیر و رو کرد؟ و آشکارا جمعه صبح در مخالفت با آن صحبت کرد؟وزارت امور خارجه روسیه نیز با صدور بیانیه ای اعلام کرد که اظهارات طرف آمریکایی در این باره تحریف واقعیت است وایران با طرح پیشنهادی موافقت کرد، اما با این وجود طرف‌های مشارکت کننده در مذاکرات هسته‌ای نتوانستند به توافق برسند به دلیل اینکه این توافق باید با اتخاذ تصمیمی جمعی انجام می‌ شد.هنوز دلیل فرانسه برای مخالفت با متنی که دو طرف درباره آن مذاکره می کردند مشخص نیست، اما به نظر می رسد پاریس بدنبال امتیازگیری از هر دو طرف اصلی ماجرا (جمهوری اسلامی ایران و آمریکا) در این رابطه است.

 مذاکرات بر سر چیست؟

مقامات ایرانی می گویند که خط قرمز آنها در مذاکرات اصل غنی سازی اورانیوم در خاک کشورشان، ماهیت رآکتور آب سنگین اراک، خروج مواد هسته ای از کشور و حقوق آنها بر اساس معاهده NPT است. ولی با این حال آمادگی دارند تا درباره میزان، سطح و ابعاد فعالیت های جنجالی غنی سازی شان مذاکره کنند.

در طرف مقابل نیز قدرت های جهانی از جمهوری اسلامی ایران می خواهند تا آنها غنی سازی 20 درصدی اورانیوم در سایت های غنی سازی «فردو» و «نطنز» را متوقف کرده، از تعداد سانتریفیوژهای خود بکاهند، از سانتریفیوژهای پیشرفته تر «IR-M2» استفاده نکنند، رآکتور آب سنگین اراک را به گونه ای تغییر کاربری دهند که دیگر توان تولید «پلوتونیوم» نداشته باشد، سایت غنی سازی فردو را که در زیر یک کوه در مرکز ایران قرار دارد، تعطیل کنند و اورانیوم غنی سازی شده 20 درصدی بیش از نیاز خود را (120 کیلوگرم برای سوخت رآکتور تهران) به اورانیوم 5 درصد تبدیل کنند.بیشتر زمان مذاکرات سه روزه ژنو بر سر اقدامات اعتمادساز ایران برای جامعه جهانی درباره برنامه های هسته ای اش و همچنین برداشتن تحریم های سختگیرانه و یکجانبه آمریکا و اروپا بود.

ایران در این دور از مذاکرات از طرف مقابل خواسته بود تا در ازای تعلیق غنی سازی 20 درصدی و توقف در نصب سانتریفیوژهای جدید، تحریم های یکجانبه بانکی و فروش نفت به طور کامل برداشته شود. با این حال پیشنهادات طرف غربی همان پیشنهاداتی بود که در مذاکرات آلماتی به طرف ایرانی درباره برداشته شدن فروش محصولات پتروشیمی و تبادل فلزات گرانبها (طلا) ارائه شد.هنر محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران و مسوول پرونده هسته ای این کشور در این دور از مذاکرات این بود که توانست بدون برنامه ریزی قبلی، سرگی لاوروف، جان کری، لوران فابیوس، ویلیام هیگ و گیدو وستروله را به ژنو بکشاند تا چینی ها نیز مجبور باشند برای عقب نماندن از قافله معاون وزیر خارجه شان را با پروازی 11 ساعته راهی سوئیس کنند. ولی بازهم از امضای سندی که تصور می شد برخلاف بخشی از خواسته هایش است، امتناع کرده و از زیر بار فشار رسانه ای و دیپلماتیک آن نیز شانه خالی نکرد.

 توافق مهم آمانو در تهران

اما یک روز بعد از پایان این مذاکرات، «وکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی که به تهران سفر کرده بود، بیانیه مشترکی را با علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه سابق و رئیس سازمان انرژی اتمی امضا کرد که یک ضمیمه شش بندی داشت.براساس این بیانیه بازرسان بین المللی این اجازه را خواهند یافت تا به زودی از رآکتور بحث برانگیز آب سنگین اراک و همین طور معدن گچین در جنوب ایران بازدید کنند، اقدامی که تهران تاکنون در برابر آن سرسختی نشان می داد.

ایرانیان به خوبی دریافته اند که در کنار مذاکرات سیاسی با گروه 1+5 نیازمند جلو بردن گفتگوهای فنی و حقوقی خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند، زیرا هرگونه تاییدیه درباره ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای آنها با این نهاد ناظر بین المللی است.آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران خواسته است تا به سوالات این نهاد درباره مطالعات ادعایی پاسخ داده، اجازه مصاحبه با برخی از کارشناسان اتمی خود و همچنین بازرسی از سایت نظامی پارچین را بدهد.

دو طرف تاریخ 11 دسامبر را برای دور بعدی گفتگوهای خود تعیین کرده اند و همچنین گفته اند که این گفتگوها دارای یک محدوده زمانی سه ماهه است.

به نظر می رسد دولت جدید ایران قصد دارد در کوتاه مدت و با انجام مذاکراتی فشرده و با محدوده زمانی در ابتدا دست به اقداماتی اعتمادساز در سطح پایین بزند و در صورت دریافت واکنش مثبت از غرب، اقدام به شفاف سازی بیشتر کند.باید گفت که روند جدید در پیش گرفته شده از سوی مقامات ایرانی دلگرم کننده است و نشان می دهد که آنها برای رسیدن به توافق با گروه 1+5 از اراده سیاسی لازم و اجماع داخلی برخوردار هستند، اما در این میان برای از بین بردن بهانه های اسرائیل و اعراب و تاثیر این کشورها بر غرب باید علاوه بر سرعت دادن بیشتر به اقدامات اعتمادسازشان، از انعطاف بیشتری برخوردار باشند.