به گزارش خبرگزاری شبستان، پس از سه روز مذاکرات سخت و فشرده در ژنو بین ایران و کشورهای گروه پنج به علاوه یک این مذاکرات بدون دستیابی به نتیجه نهایی ،پایان یافت. با وجود این مذاکرات ژنو را می توان نقطه عطف و تحول مهمی در ده سال اخیر محسوب کرد زیرا در روز آخرمذاکرات با همراه شدن وزیران امور خارجه آلمان ، آمریکا ، انگلیس ، روسیه ، فرانسه و قائم مقام وزیر خارجه چین به نقطه جدیدی رسید که اگر نبود کارشکنی وزیر خارجه فرانسه ،حتما می توانست به یک نقشه راه اساسی برای روزهای آینده در مذاکرات تبدیل شود.
تحلیل
درواقع اسرائیل از همان ابتدای شروع بازی غرب در باره فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران از سال 2002 تا کنون صحنه گردان مخالفت های غیر منطقی با تولید انرژی هسته ای در ایران است . در این زمان نتانیاهو وقتی دید دیگر نمی تواند آمریکایی ها را به همسویی با مواضع جنگ طلبانه و غیر منطقی خود همراه سازد ، از دوست قدیمی خود لوران فابیوس کمک گرفت تا اینبار او نقش پلیس بد را برای برهم زدن توافقی که پس از مذاکرات پنج ساعته اشتون ، کری و ظریف در شب دوم مذاکرات ، شکل گرفته بود؛ ایفا نماید .
وزیرخارجه فرانسه به عنوان دیپلمات کهنه کار درس خود را خوب بلد بود ، او بلافاصله راهی ژنو شد و در گفتگویی پس از ملاقاتش با اشتون و ظریف اعلام کرد :
« خود داری ایران ازتوقف فعالیت درراکتورآب سنگین اراک وبی اثر کردن ذخایر اورانیوم بیست درصد مانع رسیدن به توافق است .»
آقای فابیوس با این بیان ناقص که تنها به بخشی از واقعیت اشاره داشت؛ به دو هدف رسید
اول نشان داد که نه تنها اختلاف نظربین ایران و گروه پنج به علاوه یک همچنان ادامه دارد و اخبار مثبت را منفی کرد، بلکه بیانگر این واقعیت نیز بود که با پیشنهاد منطقی ایران اختلاف نظر عمیق تری بین کشورهای گروه 1+5 بوجود آمده است. به گونه ای که وزیرخارجه سوئد مجبور شد در مصاحبه ای اعلام کند :
« به نظر می رسد مذاکرات سختر بجای ایران بین کشورهای 1+5 درجریان است که این خوب نیست.»
هدف دوم آقای فابیوس این بود که با علنی کردن بخشی از مذاکرات روند توافق ها را متوقف کند. زیرا او با مطرح کردن منافع اسرائیل و بعضی از کشورهای منطقه که منظورش عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس بود، بخوبی نشان داد که دلارهای نفتی و وعده های خرید سلاح و راکتورهای هسته ای از سوی عربستان، کارخودش را کرده است. بویژه با همکاری مشترکی که در جریان جنگ در سوریه بین فرانسه ، اسرائیل وعربستان شکل گرفته این نوع موضع گیری وزیرخارجه فرانسه بهتر قابل درک است.
البته درس دیگری هم در این نوع موضع گیری تخریبی فرانسه در جریان مذاکراتی که می توانست به صلح و امنیت پایدار در منطقه کمک کند ، کاملا قابل مشاهده است. دیپلمات ها می دانند چگونه با علنی کردن بخشی از روند مذاکرات ، توافق های احتمالی را برهم بزنند .
این باورباردیگر به اثبات رسید که وقتی عرصه دیپلماسی به بازیهای رسانه ای کشیده شود، دیگر نمیتوان به تلاش ها ادامه داد. به همین دلیل نیاز است یک فرصت ده روزه دیگری ایجاد شود تا با هماهنگی های جدید تلاش برای رسیدن به توافق از نوع آغاز شود.
اما وزیرخارجه فرانسه چرا به راکتور آب سنگین اراک اشاره کرد ؟ وآن بخش از واقعیتی را که به ان اشاره نکرد چه بود؟ در پاسخ به این سئوال ها باید گفت راکتور 40 مگاواتی هسته ای در حال ساخت اراک قرار است جایگزین راکتور 5 مگاواتی تهران شود که از 1967 تاکنون مشغول کار است و باید بازنشسته شود. براساس "پادمان هسته ای" که بین ایران و آژانس در سال 1973امضاء شده راکتور آب سنگین اراک شش ماه قبل از افتتاح ان در سال 2015 زیر نظر آژانس بین المللی انرژی هسته ای قرار می گیرد. دوسال قبل ناکارتس معاون وقت پادمان های دبیر کل آژانس ازآنجا بازدید داشت .
کار اصلی راکتور اراک تولید رادیوایزوتوپ ها برای معالجه بیماری های خاص از جمله انواع سرطان ها است. ازآنجا که این نیروگاه قراراست با آب سنگین تولیدات خود را ارائه دهد تا دیگرنیازی به فرایند غنی سازی اورانیوم نداشته باشد ، غربی ها مرتبا دراین مورد که ممکن است ایران از این امکان برای تولید پلوتونیم برای تولید بمب هسته ای استفاده کند، بهره برداری های تبلیغاتی می کنند . درحالی که وقتی نیروگاه اراک زیر نظر آژانس بین الممللی انرژی هسته ای باشد دیگرچه جای نگرانی است؟ بویژه آنکه در پیشنهاد جدید ایران ، درصورتی که غرب حق غنی سازی اورانیوم در خاک ایران را به رسمیت بشناسد ،نظارت های آژانس هم تا حد بسیار زیادی افزایش می یابد و در عمل جایی برای نگرانی وجود ندارد. مگر آنکه بر طبق خواست نتانیاهو بخواهند اساسا ایران به فناوری تولید انرژی هسته ای دسترسی نداشته باشد؛ این خواست برای رژیمی که خود 200 کلاهک هسته ای دارد آنقدر غیر منطقی است که حتی صدای وزیر خارجه آمریکا راهم درآورده است .
جالب انکه اقای فابیوس که کشورش بر خلاف همه قوانین بین المللی در دهه پنجاه میلادی به انتقال فناوری هسته ای نظامی به اسرائیل کمک کرده است، امروز مدافع منافع رژیمی شده است که حتی حاضر نیست پیمان ان پی تی را بپذیرد .
درباره موضوع دوم هم که آقای فابیوس اعلام کرده ایران حاضر نیست ذخایر موجود اورانیوم غنی سازی شده به میزان 20 درصد خود را بی اثر کند جالب است یادآور شویم که در اخرین گزارش آقای آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای که در 27آگوست 2013 منتشر شد به صراحت آمده است از 327 کیلو اورانیوم بیست درصد تولیده شده در ایران ، حدود نیمی از این مقدار وارد صفحات سوخت شده واین به معنای آن است که روند اعتماد سازی از سوی ایران برای اینکه هیچگونه قصدی برای تولید بمب ندارد، به دقت رعایت شده است . زیرا وقتی اورانیوم غنی شده در صفحات سوخت قرار می گیرد دیگر با تکنولوژی امروز ایران قابل برگشت برای ساخت بمب نخواهد بود.بنابراین ادعای اقای فابیوس از جنس همان بیان نیمی از حقیقت برای پوشاندن بهانه جویی های اسرائیل در تخریب روند مثبت مذاکرات است .
جمع بندی :
با توجه به پیشنهاد دقیق و جامع ایران که در سه مرحله اجرایی می شود اصولا بهانه از دست غرب برای ادامه این بازی ده ساله خارج شد. ابتکار ایران پنج وزیر خارجه را به ژنو کشاند و اگر نبود حرکت اسرائیلی – فرانسوی این مذاکرات در این مرحله به نتیجه مثبتی رسیده بود . با این وجود شکی نیست که همه چیز برای رسیدن به توافقی جامع و کامل اماده شده است . شرایط امروز حکایت از این واقعیت دارد که دیدگاه های دو طرف اصلی یعنی ایران و آمریکا بر سر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران به هم نزدیک شده است. کارشکنی های اسرائیل و فرانسه می تواند روند را کند یا به تاخیر بیندازد اما بدون شک به جایی نمی رسد .
مذاکرات سه روزه نشان داد راه دیپلماسی برای جلوگیری ازجنگ بسته نشده وهنوز میتوان بر خرد جمعی بر فایق آمدن بر مشکلات تکیه کرد. اعتماد سازی امری نسبی و دو طرفه است و به تدریج بدست می آید مهم این است که همه دریافته اند چه کسانی نقش تخریبی دارند ونمیخواهند خاورمیانه عاری از سلاحهای هسته ای تشکیل شود به همین دلیل با به هم زدن بازی برد برد برتبل زیاده طلبی و زورگویی میکوبند.
حسن بهشتی پور
کارشناس ارشد مسائل بین الملل
نظر شما