به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، از ابتدای شکل گیری جوامع بشری وبا افزایش جمعیت و ایجاد نیازهای جدید و پیچیدگی روابط درون و برون قبیله ای و تشکیل حکومت، تامین هزینه های نگهداشت نیروی انسانی و در رأس آن رفع هزینه های نیروهای نظامی و امنیتی جوامع واژه مالیات را به ادبیات اقتصادی وارد می کند.
درحال حاضر در تمام دنیا مالیات پرداختن به عنوان یکی از راه های تامین منابع مالی دولت برای موارد مختلف انجام میشود ؛البته بسیار کم هستند افرادی که با میل و رغبت اقدام به پرداخت این وجه نمایند و به صورت کلی موارد بسیار زیادی از عدم پرداخت مالیات ها وبی صداقتی درپرکردن فرم های مالیاتی در تمام دنیا دیده میشود.
در ایران به عنوان یک کشور اسلامی دریافت مالیات در دو وجه توسط دولت به عنوان حکومت و مراجع تقلید به عنوان نمایندگان دیناسلام که پرداخت مالیات های شرعی درآن تاکید شده است، دیده میشود.
با وجود اینکه مالیات امری است که در جوامع غیر مسلمان نیز جاریست پرداخت به این موضوع در دین اسلام بیش از ادیان دیگر دیده میشود. در ادیان دیگر به دلیل تحریفات صورت گرفته تا مدتها کلیسا ها از این منبع درآمدی عظیم برای خوشگذرانی های خود استفاده میکردند و پرداخت مالیات تنها به عنوان هدیه ای به کلیسا تلقی میشد. پس از قرون وسطی و کم قدرت شدن کلیسا ها روند دریافت مالیات ها با شکلی متفاوت و البته به زور توسط سران قدرت انجام گرفت.
در دین اسلام نیز مالیات برای نخستین بار در مورد جهاد تشریع شد تا مردم خود بودجه موردنیاز جنگ و جهاد را بطور کامل تامین کنند به سخن دیگر هرکس به اندازه توانایی خود از انفال مال دراین باره انجام وظیفه کند و قرآن کریم نیز به همین موضوع اشاره دارد.
مالیات در نظام اسلامی نقش اساسی داشته و اهداف خاصی را پیگیری می کند حمایت از فقرا و کم درآمدها، تثبیت و یا کاهش نرخ تورم، حفظ و امنیت مردم نظام اسلامی، ایجاد و تقویت زیرساخت های اقتصادی و... از جمله این اهداف است.
مالیات در اسلام انواع مختلفی دارد یک نوع مالیات در دین اسلام مالیات اولی (ثابت) است که نسبت، مقدار وضع یا مجموع آن مشخص شده است مانند خمس، زکات و... ولی از آنجا که مخارج دولت بسیار گسترده تر و وسیعتر از این است، اقتضا می کند تا منابع تامین درآمد جدیدی تحت عنوان مالیات وضع گردد که همان مالیات های ثانوی (متغیر) است و حاکم اسلامی براساس مصلحت مسلمانان در شرایط خاص به طور موقت وضع می کند.
قوانین و مقررات در حکومت اسلامی بنابر اینکه حکومت مشروعیت الهی دارد و اسلام نیز پیروان خود را موظف به اطاعت از حکومت حق و مشروع کرده است و فقهای شیعه نیز، براساس همان دلیلهای ولایت فقیه، به وجوب اطاعت از حکومت فقیه عادل حکم کرده اند.
پرداخت مالیات نیز جزء قوانین حکومت اسلامی است و لازم است که در رعایت و اجرای قوانین مالیاتی توجه خاصی داشته باشیم. گذشته از بحث قوانین و مقررات پرداخت مالیات را از جنبه دیگری نیز می توان مورد بحث و بررسی قرار داد و آن مربوط به ادای دین است. همانطور که می دانیم هر فردی در قبال دریافت خدمات از دیگر افراد جامعه لازم است بهای استفاده از خدمت را بپردازند در جامعه اسلامی نیز بدلیل استفاده از خدمات متنوع و مختلف از دولت اسلامی مانند امنیت، آرامش، بهداشت، دادرسی و مردم و افراد جامعه وظیفه دارند نسبت به پرداخت های بهای آن اقدام کنند و چنانچه فردی از جامعه به هر نحو ممکن خدمتی را از دولت اسلامی می گیرد ملزم است بهای خدمت که همان مالیات است پرداخت نماید و این همان دینی است که برعهده شخص باقی می ماند تا هزینه انجام خدمت را بپردازد و با توجه به اینکه ارائه خدمت از طرف حکومت اسلامی بصورت عام می باشد لذا افرادی که مالیات پرداخت نکرده باشند در صورت استفاده از این خدمات از حق سایرین استفاده کرده اند و اجحاف در حق آنانی است که مالیات پرداخته اند. و این نوعی تصرف در حق دیگر افراد جامعه و نوعی بدهی است که باید ادا شود و حق الناس تلقی می شود.
می توان گفت مالیات،از مهمترین منابع مالی دولت است،که بر حسب نیاز بر در آمد ها وضع می گردد.مالیات مثل خون در رگ حیات دولت می ماند؛ نیروی اقتصاد،از اساسی ترین پایه های استحکام دولت،و استواری قوام حکومت است.ارتقای ظرفیتهای اجرای دولت ازهمین راه امکان پذیر است.
در تائید این مطلب ذکر نامه ای از مرحوم کاشف الغطا که درزمان جنگ ایران روس به فتحعلی شاه قاجار می نویسد و طبق شرایط خاصی اجازهدر یافت مالیات را می دهد به نظرمناسب می رسد. وی می نویسد:
< اجازه می دهم که آن چه برای هزینه جنگو س رکوب اهل کفر و ظغیان نیاز دارد، از خراج و د رآمد زمین های مفتوح العنوه و نظیرآن و نیز از زکات طلا و نقر و جو وگندم و خرما و کشمش و شتر و گاو و گوسفند بگیرد. و اگر این ها خرج جنگ را تامین نکرد و راه دیگری برای تامین هزینه جنگ و دفع شر این دشمنان شقاوتمند وجودندارد، مجاز است ا زاموال مردم سرحدات و مرز نشینان بگیرد تا از جان و ناموس آنان دفاع کند و اگر باز هم خرج جنگ تامین نشد از اموال مردم دیگر که از مرزدورند به اندازه هزینه جنگ بگیرد.>( فقه اهلبیت، ص،217
تفاوت مالیاتهای اسلامی با مالیات متعارف
1. مالیات اسلامی مالیاتی عبادی است؛ اما مالیات متعارف به موجب قانون بوده و همانند مالیات اسلامی وظیفه دینی تلقی نمیشود؛ انسان اقتصادی با کردار دینی فرار مالیات اسلامی را نوعی گناه میداند؛ اما فرار مالیاتی در مالیات متعارف، فقط نوعی تخلف قانونی محسوب میشود.
2. مهمترین هدف مالیات اسلامی با توجه به مصارف آن (خصوصا زکات و خمس) به جهت رفاه، عدالت و رفع فقر است و بیشتر به‌دنبال فقرزدایی در جامعه و توازن در مصرف است؛ ولی مالیات اسلامی را نمیتوان به‌عنوان ابزار سیاست تثبیتی و تخصیصی استفاده نمود.
3. درآمد مالیاتی زکات در تولیدات کشاورزی و دامی به‌صورت کالایی است (براساس مقدار کالا) و به‌شکل کالایی توزیع میشود؛ برهمین اساس مالیات اثری بر تقاضای کل و آثار منفی مانند تورم بر اقتصاد ندارد. در صورتی‌که مالیات متعارف در اجزای مختلف مانند مالیات در مصرف کالا (مالیات فروش، یا مالیات واحد) بار مالیاتی و زیان اجتماعی ایجاد میکند و بر سطح درآمد، هزینه بنگاه، انتخاب خانوار اثرگذار بوده و تورم و کاهش رفاه را به دنبال دارد.
4. در اقتصاد سنتی برای تسریع بهبود توزیع درآمد مالیاتهای تصاعدی پیشنهاد میشود در صورتی در عمل مشاهده شده نظام مالیاتی تصاعدی قانونی به ندرت منتج به نظامهای تصاعدی موثر شدهاند و اغلب به خاطر تفاوت در برخورداری از امکان فرار در بین گروههای پرداختکننده مالیاتی منجر به نابرابریهای افقی اساسی شدهاند؛ اما بررسی‌ها نشان میدهد اثر توزیعی مالیاتهای اسلامی نسبت به مالیاتهای متعارف بیشتر میباشد و مالیاتهای اسلامی علیرغم دارا بودن نرخ یکنوالخت بهواسطه معافیتهای درنظر گرفتهشده مالیاتهای تصاعدی با نرخ تصاعد ملایم میباشند.
5. در مالیات اسلامی لازم نیست که مالیات به دولت پرداخت شود بلکه شخص پرداختکننده جایز است که (با اجازه حاکم شرع یا مرجع تقلید) در مصارف یادشده خرج کند؛ اما در صورتی‌که حاکم اسلامی دستور دریافت زکات را صادر کند، بر همه مؤدیان واجب است که آن‌را به دولت پرداخت کنند؛ اما در مالیاتهای متعارف، جمع‌آوری مالیات و مصرف آن، جزء اختیارات دولت است.
پایان پیام/
نظر شما