بزرگترین تعزیه خوانی میدانی کشور با قدمتی بیش از یک قرن در شوش

خبرگزاری شبستان//اهواز

شوش یکی از شهرهای مذهبی استان خوزستان است که ارادت خاصی به اهل بیت(ع) دارند و به برکت بارگاه دانیال نبی و دعبل خزاعی هر ساله مراسم محرم با شکوهی هر چه تمام تر در این دو بارگاه برگزار می شوند که می توان آن را بزرگترین کانون مذهبی ایران پس از مشهد تلقی کرد.

عزاداری برای سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) در شوش ریشه در ایمان و اعتقاد مردم این شهرستان داشته و شکل و سنت های زیبا و قابل توجهی دارد که سینه زنی، زنجیر زنی، شمشیر یراق، چلاب و تعزیه خوانی از جمله این مراسم است.

شاخص ترین، مهم ترین و در عین حال زیباترین حرکت مردم شوش در بازگو کردن قیام امام حسین(ع)، برگزاری مراسم تعزیه و شبیه خوانی شوش است که با قدمت بیش از یک قرن، بزرگترین مراسم تعزیه خوانی میدانی کشور می باشد و به عنوان نخستین اثر استان خوزستان در آثار معنوی و ملی کشور ثبت شده است.

تعدادی از عرب زبانان این منطقه در شهر کنونی حُر حدوداً 25 کیلومتری شوش این تعزیه را به عنوان اولین گروه تعزیه خوانی در این شهر اجرا کردند و در خود شهر نیز برگزاری این مراسم به سال 1301 بر می گردد.

ابتدا تعزیه خوانان افرادی دوره گرد بودند که معمولاً شب ها به اجرای نمایش می پرداختند در آن زمان که برق نبود و جمعیت شهر در چند کاروانسرا خلاصه می شد با فرا رسیدن ایام صفر و با همکاری همه جانبه خود امکاناتی را برای برپایی مراسم تعزیه خوانی و پذیرایی از تعزیه خوانان فراهم می کردند.

اجرای برنامه تعزیه خوانی در حرم دانیال نبی(ع) برگزار می شد و هر شب تعزیه خوانی یکی از شخصیت های کربلا و روضه یکی از شهدا بود؛ بدین نحو که معمولاً به مدت ده شب یک شب روضه مسلم بن عقیل(ع)، یک شب روضه حضرت علی اکبر(ع)، یک شب روضه حضرت رقیه(س)، یک شب روضه حضرت عباس(ع) و در شب آخر روضه امام حسین(ع) بود و مردم دور تا دور میدان تعزیه که صحن حرم دانیال نبی(ع) بود جمع می شدند در یک طرف مردها و در طرف دیگر زنان می نشستند.

هر شب تعدادی از افراد ساکن در شهر، به نوبت تعدادی چراغ زنبوری و فانوس می آوردند و محوطه را روشن می کردند و پس از چند سال که بدین منوال گذشت تعدادی از شهروندان که در امر عزاداری ایام محرم و صفر به همدیگر کمک می کردند بر آن شدند که مراسم تعزیه خوانی را خود اجرا کنند و با کپی از کار شبیه خوانان شروع کردند.

در ابتدا تعزیه را به صورت صامت اجرا می کردند بدین نحو که تعدادی از جوانان و بزرگان سوار بر مرکب از محل بقعه دعبل خزاعی به همراهی هیئت سینه زنی دانیال نبی(ع) که به سمت حرم حضرت دانیال(ع) حرکت می کردند و در حرم به اجرای نمایش شمشیربازی می پرداختند و تعداد نقش های آنان محدود به حضرت علی اکبر(ع)، قاسم(ع)، عباس(ع) و یک نفر در نقش شمر و دیگری در نقش ابن سعد در حرم بعد از اجرای شمشیربازی به نوحه خوانی و سینه زنی می پرداختند و در هنگام اجرای نمایش نوحه خوان با اعلان اینکه حال حضرت عباس(ع) است که به نبرد شمر می رود شروع می کرد، به خواندن وقایع مقتل آنان که در نقش عباس و شمر بودند فقط حرکات نمایشی انجام می دادند پس از چند سال اولین تعزیه خوانی که به صورت گویا و نمایش افراد اجرا شد در سال 1334 یا 1335 بوده و در بقعه دعبل خزاعی برگزار شد.

در برخی روستاهای منطقه شوش به ‌ویژه در روستاهاى حُر ریاحى، جریه سیدراضى و شهید دانش مراسم شبیه ‌خوانی همانند آیین‌های شهر شوش ولی در مقیاسی بسیار کوچک اجرا مى ‌شود؛ این مراسم از همان سال در صبح روز عاشورا پس از طلوع آفتاب شروع می شد و تا ظهر ادامه می یابد.

شبیه خوانی در شهر حر و روستای سید محمد به لحاظ وسعت محل اجرا، از بزرگترین نمایش های خیابانی کشور نیز به حساب می آیند. حضور دهها سوارکار با اسب های زیبا، همچنین شترهای فراوانی که در این نمایش ها استفاده می شوند، فضای سنتی که یادآور تاریخ است را شکل می دهند.

امسال هیئت تعزیه حسینی و عزاداران سیدالشهدا روستای ابوذر غفاری که وابسته به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است در نظر گرفته‌اند در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی تعزیه بزرگ میدانی را به اجرا درآورند؛ تعزیه میدانی اسرای کربلا مصادف با تاسوعای حسینی در 22 آبان به کارگردانی هوشنگ بالویی و تعزیه 72 تن را هم که مصادف با عاشورای حسینی 23 آبان قاسم لطیف اجرا می شود.

از دیگر مراسم ماه محرم در شهرستان شوش مراسم سینه زنی برای اباعبدلله الحسین(ع) است که ابتدا نوحه خوان به خواندن اشعاری که مضامینی در رثای مظلومیت امام حسین(ع) دارد، می پردازد و سپس مردم که در محل یا تکیه یا حسینیه و یا در مسجد بدین منظور جمع می شوند و شروع به سینه زدن می کنند و اگر بخواهند به محلی حرکت کنن به صورت دو صف طولی قرار می گیرند و حرکت می کنند اما در هنگام حرکت سینه نمی زنند و فقط تک بیتی از شعری را که نوحه خوان می خواند به عنوان سر نوحه جواب می دهند.

مراسم دیگری که در ایام محرم در شوش برگزار می شود زنجیر زنی است که ابتدا زنجیر زنان در تکیه یا مسجد خود جمع شده و به صورت دو ردیف در کنار هم قرار می گیرند و معمولاً صفوف را طوری تنظیم می کنند که افراد با سابقه بیشتر و مسن تر در ابتدای صف باشند و پس از آن به ترتیب قد می ایستند و انتهای صف نیز به افراد جوان تر و نوجوان و در آخر به کودکان و نونهالان می رسد.

شمشیر یراق، نیز نوعی حرکت نمایشی است که معمولاً در شب آخر دهه محرم اجرا می شود ولی چند سالی است که دیگر اجرا نمی شود و بدین صورت بود که افرادی با در دست داشتن شمشیر و سپر در محله ای جمع می شدند و با همراهی سنج و دهل و کرنا یا سرنا به اجرای نمایش و حرکات رزمی می پرداختند و نمایی از یاد وخاطره شهدای کربلا بود.

چلاب نیز نوعی سینه زنی است که سینه زنان به صورت حلقه ای دور هم می ایستند و در جهت خلاف حرکت عقربه های ساعت حرکت می کنند؛ بدین صورت که سینه زنان با هم به طرف جلو خم می شوند و دست راست را که به حالت آوندی حرکت می کند از پایین به طرف بالا کشیده شده و همزمان با راست ایستادن به سینه زده می شود و در همان حال پای راست به به سمت بغل راست حرکت می کند و صف به همین صورت دور می زند.

پایان پیام/