تاملی بر آئین های ملی عزاداری مردم استان اصفهان در سوگ اباعبدالله(ع)

به گزارش خبرگزاری شبستان از اصفهان/دیار نصف جهان که همزمان با ایام محرم و صفر ردای عزا بر قامت خود کرده است، این روزها حال و هوای خاصی به خود گرفته و نمودهای خاصی از باورهای اصیل اسلامی در مراسم ها و آئین های عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) در آن به چشم می خورد.

همزمان با ایام عاشورای حسینی، سراسر استان شاهد برگزاری مراسم‌های ویژه ماه محرم و شهادت حضرت امام حسین (ع) است که از آداب خاص خود برخوردار است.

مراسم تعزیه خوانی در شهرستان های استان در محرم و صفرزبانزد خاص و عام است تا جایی که مراسم تعزیه شهرستان های اصفهان، خمینی شهر، نجف آباد،نطنز،خوانسار و کاشان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

از شب اول محرم در سراسر استان شاهد برگزاری جلسات روضه،‌قرائت زیارت عاشورا، نوحه خوانی و سینه زنی در مساجد، تکایا، امامزادها و منازل بسیاری از مردم هستیم.

مراسم تعزیه خوانی و پرده خوانی در دهه اول محرم در بسیاری از مناطق استان به اجرا در می آید، که این مراسم ها در بعضی از شهرستان های استان به ثبت ملی رسیده است.
 

*ثبت ملی مراسم تعزیه درشهرستان های اصفهان،خمینی شهر،نجف آباد،خوانسار، نطنز و کاشان

فهیمه نقاش زرگر، کارشناس ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان به خبرنگار خبرگزاری شبستان در اصفهان گفت:در بین انواع الگوها و مدل هایی که ایرانیان برای تعزیت به ساحت مقدس حضرت سید الشهدا (ع) دارند، تعزیه و شبیه خوانی یکی از الگوهای بارز، برجسته، نمادین و ارزشمند است.

وی افزود: تعزیه به دلیل اینکه تجسم واقعیت است و واقعیت را به نمایش می گذارد و از حوزه بصر و رویت استفاده می کند ماندگاری و یادسپاری طولانی تری دارد.

وی افزود: قدمت برگزاری مراسم تعزیه در این شهرستان ها مربوط به دوره اسلامی است و این مراسم های تعزیه به منظور حفظ فرهنگ عاشورا و جلوگیری از تحریف در این واقعه عظیم به ثبت در آثار ملی مذهبی رسیده است.

نقاش زرگر افزود: مراسم تعزیه شهرستان خمینی شهر به صورت سیار در طول دهه اول محرم، محله به محله واقعه عاشورا را بیان می کند و این عامل زمینه اصلی ثبت آن در فهرست آثار ملی را به وجود آورده است.

وی گفت: این آیین مذهبی با پرده های نمایشی متعدد و ویژگی های نمادین، رنگ و پوشش خاص، علاوه بر داستان مصائب امام حسین(ع) در دشت کربلا، زندگی سایر معصومان (ع) را نیز روایت می‌کند.

نقاش زرگر اضافه کرد: تعزیه خوانی شهرستان خمینی شهر با قدمتی بیش از یک قرن، یکی از بزرگ ترین مراسم تعزیه خوانی در کشور است که واقعه عاشورا را به تصویر می کشد.

وی افزود:خمینی شهر با تعزیه خوانی در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع)مانوس شده و اکثر مردم استان اصفهان، این خطه را با این سبک عزاداری می شناسند و نسل در نسل این فرهنگ عزاداری را حفظ کرده اند.

نقاش زرگر گفت: در روزهای سوگواری ماه های هجری قمری سال، به ویژه ایام محرم و صفر، مردم فوج فوج به این منطقه می روند تا بازسازی نمادی عصر عاشورا و ایثارگری های حضرت اباعبدالحسین(ع) و یاران باوفایش را ببینند و با فرهنگ تعزیه خوانی به سوگواری بپردازند.

* ثبت ملی آیین زارخاک در روستای قورتان

نقاش زرگر ادامه داد: این آیین که در نوع خود بی نظیر است از اول ماه محرم آغاز شده و تا بعداز ظهر روز عاشورا ادامه داد و اهالی روستا که به دو دسته سادات و عام تقسیم می شوند در قالب دسته جات عزاداری و سینه زنی به عزاداری و کاه افشانی می پردازند.

*ثبت ملی مراسم خیمه سوزی و کشته برداری قوم بنی اسد در کربلا در روز یازدهم محرم؛

کارشناس ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: بزرگ ترین مراسم آیینی مذهبی خیمه سوزی، اجرای تعزیه، خیل عرب و خاکسپاری شهدای کربلا توسط شبیه قوم بنی اسد بر اساس یک سنت دیرینه به همت هیات حسینی شهر نوش آباد است که در مجموعه فرهنگی مذهبی خیمه گاه این شهر اجرا می شود.

وی گفت:این مراسم همزمان با عصر روز یازدهم محرم الحرام با اجرای گروه های اجرای تعزیه شهادت امام حسین و وداع آن حضرت با اهل خیام، مراسم خیمه سوزی، غارت سپاه یزید در اردوگاه ابی عبدالله، هلهله و شادمانی لشگر ابن سعد پس از ظهر عاشورا در حمله به خیمه ها و اسارت اهل بیت، حضور اعراب بنی اسد در قالب مراسم خیل عرب و دفن شهدای کربلا توسط هیات حسینی در مجموعه ای کاملا متناسب و باز آفرینی شده از خیمه های دو لشگر امام و اشقیا در صحرای کربلا به صورت زنده و طبیعی برای عزاداران برگزار می شود.

*ثبت ملی آیین نخل گردانی و جقجقه زنی در ابیانه

وی گفت: نخل‌گردانی یکی از آداب مشهور عزاداری برای امام سوم شیعیان در ایران است که با عنوان سمبل تشییع پیکر مقدس سید الشهدا (ع) در روز عاشورا برپا می‌شود و به طور عمده در شهرهای مرکزی ایران نظیر یزد، نائین، کاشان و حتی برخی روستاهای مناطق کویری برگزار می‌شود.

وی گفت:نخل‌ عبارت است از اطاق کوچکی که دیواره‌های عمودی در دو طرف آن شبیه یک سرو است و از چوب و دیواره‌هایی شبکه‌دار ساخته می‌شود و نخل را با انواع پارچه، شال و ترمه می‌آرایند و در روزهای عزا مخصوصا عاشورا آن را طی آدابی بر دوش می‌کشند و همراه عزاداران در شهر می‌گردانند و در پایان مراسم به جای اولش که معمولا تکیه‌ای است، بر می‌گردانند.

نقاش زرگر افزود:مراسم جقجقه زنی که در گویش محلی به جاقجاقه زنی شهرت دارد و نمادی از آیین سنگ زنی است که قبل از اسلام در ایران رواج داشته، پس از اسلام رنگ و بوی ایرانی اسلامی به خود می گیرد و سنگ ها به صورت چوب های خراطی شده در آمده است و این مراسم در محله یوسمان ابیانه اجرا می شود و پس از گذر از محلات مختلف به امامزاده عیسی و یحیی مروند رفته و به عزاداری ادامه می دهند.

*ثبت ملی مراسم ششم امام حسین(ع) در روستای برزک

وی گفت:در روز شانزدهم ماه محرم مردم برزک در مسجد محله مصلی تجمع می کنند و زنان شهر برزک تنقلات محلی مانند جوزقند ، گردو ، بادام ، کشمش ، نخوچی ، برگه زردآلو ، قیسی و ... را در شش یا هفت کاسه چینی می ریزند و داخل مجمع بزرگ مسی گذاشته و به مسجد می برند.

نقاش زرگر ادامه داد: در مسجد سفره وسیعی پهن کرده و خوراکی ها را داخل آن می چینند و پس از قرائت سوره یس و مرثیه خوانی و نوحه خوانی آنها را در پاکت های نایلونی ریخته و بین عزاداران توزیع می کنند. این مراسم در حدود سی سال گذشته در عمارت چهارصفه محله مصلی برگزار می شده است.

*برگزاری مراسم سینه زنی و زنجیر زنی

وی افزود:در بیشتر شهرهای استان، دسته های عزادارای از مجلسی به مجلسی دیگر و از منبری به منبر دیگر می روند و نحوه عزاداری این دسته ها به صورت سینه زنی، زنجیر زنی و یا به صورت سنگ زنی در شهرضاست که منظور از سنگ زنی به هم زدن دو تیکه چوب به هم و بعد به سینه است که صدای بسیار اندوهگینی ایجاد می کند.

*اطعام مردم به ویژه فقرا با غذاهای نذری در ماه محرم

نقاش زرگر گفت: دادن غذای نذری از دیگر آداب و رسوم شهرستان های استان در ایام عزادای سید و سالار شهداست که علاوه بر غذاهای معمول، آش، شله زرد، حلیم و شیرینی ها و غذاهای سنتی شهرستان های مختلف نیز توزیع می شود.

*برگزاری مراسم چهل و یک منبر در روز عاشورا

وی ادامه داد: مراسم چهل و یک منبر در بعضی از شهرستان های استان نیز همزمان با روز عاشورا برگزار می شود که از صبح تا شام عاشورا عده ای با پای پیاده به چهل و یک سقاخانه که در واقع نمادی از منبر عزای اهل بیت (ع) است، می روند و شمع روشن می کنند و معتقدند که هر شخصی که با خلوص نیت این عمل را انجام دهد به هر حاجتی که داشته باشد می رسد.

*اقامه نماز ظهر عاشورا

نقاش زرگر تصریح کرد:مردم استان اصفهان همگام با سراسر شیعیان جهان نماز ظهر عاشورا را باشکوه برگزار کرده و با اقامه نماز ظهر و عصر، بر فرهنگ سازی اقامه نماز جماعت و ترویج و اشاعه فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر تاکید می کنند.

*برگزاری مراسم شام غریبان

وی افزود: همزمان با شام شهادت امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان مردم استان ضمن حضور در مراسم های عزادارای بر مصائب فرزندان و اسرای کربلا می گریند و شمع روشن می کنند.

* ثبت 53 حسینیه در استان اصفهان از بین ابنیه های تاریخی

نقاش زرگر در پایان افزود: در آثار ثبت شده ابنیه های استان اصفهان، 53 مورد مربوط به حسینه ها ثبت شده است.
 

پایان پیام/