به گزارش خبرگزاری شبستان، «درهای باز سفر بین فرهنگی؛ ایران و کویت» عنوان نشستی است که صبح روز یک‌شنبه پنجم آبان ماه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد. این نشست در ادامه‌ی تعاملات بین‌المللی مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد. مرکز فرهنگی شهر کتاب، تا کنون نشست‌های مشابهی را با حضور اهالی فرهنگ ایتالیا، اسپانیا، ایرلند، اتریش، کرواسی، مصر و آلمان برگزار کرده است.
در این نشست، نجاه المطوع، ابراهیم کرم، طلال الرمیضی، سلیمان العسکری، ولید الرجیب، یحیی علی احمد، صادق الحاج جعفر اسماعیل، سید حسن الموسوی، ابراهیم حامد الخالدی، احمد الرفاعی، امل عبدالله سالم، خلف حمود الخطیمی الخالدی، سلیمان الشطی، زکریا عبدالجواد، عباس یوسف عبدالله منصور الحداد، عبدالحسن تقی مظفر، لیلی احمد، سکینه مراد، منصور المشری، بلقیس سلیمانی، بتول مشکین فام، موسی بیدج، نسرین فقیه ملک مرزبان و علی اصغر محمدخانی حضور داشتند.
پیشنهادهایی که مرزها را باریک می‌کنند!
محمدخانی، معاون فرهنگی و امور بین‌الملل شهر کتاب، ضمن خوشامدگویی به هیات کویتی، بخشی از فعالیت‌های مرکز فرهنگی شهر کتاب را معرفی کرد. برگزاری نشست‌های هفتگی با موضوعات مختلف فلسفی، ادبی و هنری، برگزاری درس‌گفتارها درباره‌ی ادبیات کلاسیک ایران و برگزاری همایش‌هایی چون، سعدی و یونس امره، سعدی و پوشکین و حافظ و دوستی، از آن جمله‌اند. وی برخی از برنامه‌های آتی شهر کتاب را نیز تشریح کرد و در خصوص ضرورت ارتباط بینافرهنگی تصریح کرد: با توجه به این‌که مشترکات فرهنگی و ادبی فراوانی بین فرهنگ ایرانی و عربی، وجود دارد، شناخت موثری از ادبیات معاصر این دو فرهنگ صورت نگرفته است. کویت یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای عربی است که تحولاتی در حوزه‌ی ادبیات معاصر دارد؛ بازتاب این تحولات و معرفی آنها به مخاطب ایرانی، مایه‌ی خرسندی ما را فراهم می‌آورد. از دیگر سو امیدواریم این تعامل فرهنگی به معرفی هر چه بیشتر آثار معاصر فارسی به علاقه مندان آن کشور منجر شود.
وی ادامه داد: بررسی مشابهت‌های ادبی و فرهنگی و همچنین بررسی آثار ادبی دو کشور، با مختصات مشابه و مشترک، چون آثار سعاد الصباح و فروغ فرخ‌زاد به حتم می‌تواند مفید و موثر باشد. می‌توان پیشنهاداتی در خصوص بهبود روابط فرهنگی بین دو کشور مطرح کرد. اول: ترجمه و چاپ آثار ادبی معاصر هر دو کشور. دوم: برگزاری نشست‌های مشترک برای معرفی ادبا، شعرا و هنرمندان، به ویژه بانوان. سوم: تدوین تاریخ ادبیات معاصر از سوی هر دو کشور.
روابط دیرینه
طلال الرمیضی، ضمن قدردانی از شهر کتاب و استقبال از پیشنهادات محمدخانی، بر ضرورت تقویت روابط فرهنگی بین دو کشور تاکید کرد و گفت: روابط ایران و کویت دیرینه است و این دست روابط و اقدامات می‌تواند بر عمق آن بیفزاید. من می‌خواهم کمی از ادبیات و فرهنگ کویت بگویم. رویکرد ادبای امروز کویت در امتداد یک حرکت ادبی، جریان دارد؛ حرکتی که با تاسیس یک بنیاد ادبی در سال 1924 آغاز شده است. این بنیاد یکی از قدیمی‌ترین این انواع، در محدوده‌ی خلیج فارس است، که در 1961 در اوج شکوفایی خود قرار گرفت. در این موسسه شرایط مشارکت جوانان و جریانهای نوگرایی ادبی فراهم آمده است.
وی افزود: ما در این بنیاد مطبوعات متعدد با موضوعات ادبی مختلف، چاپ و منتشر می‌کنیم، که مهم‌ترین آنها «البیان» است. بیش از 230 نفر از ادبای کویت در این مجموعه عضو هستند. بیش از پنجاه عنوان کتاب با تیراز بیش از هزار جلد، به همت این موسسه چاپ و منتشر شده است. ما از ایرانی‌ها می‌خواهیم که موجبات آشنایی ما با ادبیات کشورشان را فراهم آورند، از دیگر سو ما نیز مساعدت‌های لازم در این خصوص را صورت خواهیم داد.
بلاغت و زبان، فصل مشترک روابط فرهنگی!
دکتر ملک‌مرزبان، به گستره‌ی فعالیت‌های فرهنگی و ادبی شهر کتاب و بازتاب آن برای عموم افراد جامعه از طریق رسانه‌ها، تاکید و خاطرنشان کرد: اقدامات و فعالیت‌های موثر شهر کتاب می‌تواند مناسبات برقراری ارتباط فرهنگی ایران با دیگر کشورها را در سطحی مطلوبی از تاثیرگذاری، فراهم آورد. به نظر می‌رسد این ارتباط در حوزه‌ی کشورهای عربی باید موثرتر و پررنگ‌تر باشد.
وی در ادامه پیشنهادی، بر پیشنهادهای معاون فرهنگی شهر کتاب، افزود و تاکید کرد: به نظر می‌رسد علاوه بر حوزه‌هایی چون شعر و داستان، پرداختن به مسائل فنی چون زبان و بلاغت، با ارجاع به کتب و آرا مرجعی چون «دلایل العجاز» نوشته‌ی جرجانی، می‌تواند در جهت اعتلای روابط بینافرهنگی موثر و مفید باشد.
سفیران فرهنگی
بتول مشکین‌فام افزایش روابط آکادمیک و دانشگاهی را در ارتقای سطح روابط فرهنگی بین ایران و کویت موثر دانست و تاکید کرد: اتخاذ رویکردهای تحقیقاتی و پژوهشی در اولویت قرار دارند. از هیات کویتی می‌خواهیم بهترین ادبا و پژوهش‌گران خود را به ما معرفی کنند، تا به کمک ایشان بتوانیم زمینه‌ی فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان ایرانی در مقطع دکتری در حوزه‌های مختلف زبان و فرهنگ عرب، را فراهم آوریم. حضور ایشان در کارگاه‌های زبان عربی می‌تواند بسیار موثر باشد. در این‌جا مطلوب است از مهمان نوازی دولت کویت قدردانی کنم، که شرایط حضور دانشجویان ایرانی را در دانشگاه‌های آن کشور فراهم می‌کند. آنها می‌تواند سفیران خوبی برای فرهنگ کویت باشند.
بهترین سلاح برای صلح بین ملت‌ها و امت‌ها
صادق الحاج جعفر اسماعیل، نیز رویکرد شهر کتاب را در برقراری تعاملات فرهنگی موثر و ستودنی دانست و تصریح کرد: من سال‌هاست با ادبیات فارسی مانوس هستم. متاسفانه من زبان فارسی را در آمریکا فرا گرفته‌ام، حال آن‌که با ایران همسایه هستم. این را می‌توان به مثابه آسیبی اساسی در حوزه‌ی روابط فرهنگی در نظر گرفت. زبان فارسی با زبان عربی، مشترکات فراوانی دارد، چنان‌که صاحب‌نظری بر این عقیده بود، که اگر شخصی در پی فراگیری زبان هندی است، می‌باید زبان فارسی و عربی را به صورت توامان فراگیرد.
وی ادامه داد: در این جلسه بیشتر مباحث حول ادبیات صورت می گیرد، حال آن‌که دامنه‌ی فرهنگ بسیار وسیع‌تر از این حوزه است. به نظر می‌رسد جهت تحقق رویکردهای فرهنگی که شرح آن گذشت، باید بر مبحث زبان تمرکز شود. چراکه زبان بهترین سلاح برای صلح بین ملت‌ها و امت‌هاست. ایران طی تاریخ خود، قلمرو وسیعی داشته است، ولی امروز زبان انگلیسی، زبان علمی است. می‌توان به این مساله پرداخت که چرا زبان فارسی این امکان را نداشته است؟ تمرکز بر مبحث زبان می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود در ارتباط بین فرهنگی‌ها را مرتفع سازد.
جعفر اسماعیل به برگردان دو کتاب، «آیین سخنوری» و «تهاجم فرهنگی و نقش تاریخی روشن‌فکران در ایران» به همت خودش اشاره کرد و افزود: برگردان این دو کتاب، چهارده سال را مصروف خود داشت. این کتب، آثاری پر اهمیت در حوزه‌ی فرهنگ ایرانی هستند و برگردان آنها می‌تواند بسترهای آشنایی اعراب با فرهنگ ایرانی را فراهم سازد. موسسات فرهنگی چون شهر کتاب نیز می‌توانند نقش موثری در حوزه‌ی مباحث آموزشی ایفا کنند. در انتها باز هم بر اهمیت زبان، در اعتلای تعاملات فرهنگی تاکید می‌کنم.
نویسنده‌های پرتیراژ
سلیمانی، تاریخی اجمالی از شکل حضور زنان در ادبیات فارسی ارائه و تصریح کرد: هم‌زمان با آشنایی ایرانی‌ها با رمان، زنان نیز در این حوزه گام برداشتند. پس از انقلاب این حضور گسترده‌تر شد، به نحوی که در یک دهه، تعداد زنان نویسنده سیزده برابر شده است. زنان نویسنده بیش از هرچیز به مسائل خودشان پرداخته‌اند. اکثر مخاطبان ایشان نیز زنان هستند؛ در واقع این مخاطب آثار نویسندگان زن هستند، که آنها را به کار گمارده‌اند. در سال های اخیر حضور زنان در دانشگاه‌ها و عرصه‌های اجتماعی بیشتر شده است، به نحوی که امروز شصت درصد دانشجویان ما را ایشان تشکیل می‌دهند. امروز زنان از خانه بیرون آمده و با مدرنیته آشنا شده‌اند. آنها خواهان حقوق برابر با مردان هستند.
وی رویکرد زنان در جریان داستان‌نویسی را به سه دوره تقسیم کرد و ادامه داد: مردستیزی، مردستایی و خودنمایی، عناوینی است که می‌توان با توجه به رویکرد زنان در مقابل روایت مردانه، به ادوار داستان‌های زنانه اطلاق کرد. به زعم من، زنان می‌نویسند تا خود را بهتر بشناسند، چون پس از سال‌ها زبان باز کرده‌اند. پرداختن به ظلم تاریخی، مسائل روزمره، سردرگمی بین سنت و مدرنیته، نقش زنان در خانواده و تجربیات زنانه، از جمله دغدغه‌های زنان نویسنده بوده است. آنها هم‌واره بر تفاوت‌های خود با مردان، پیچیدگی‌های زندگی شهری و امور خصوصی زندگی تاکید می‌کنند.
وی در شرح شیوه‌های زنانه‌ی روایت افزود: آنها بیشتر حدیث نفس می گویند. ابهام، رازوارگی و نوعی سرخوشی زنانه، در آثار زنان مشهود است. امروز خوانندگان زن ایرانی از نویسندگان زن پیشی گرفته‌اند. امروز نوشته‌های زنان در تیراژی بالا منتشر می‌شود، به نحوی که پر تیراژترین نویسنده‌های امروز ایران، زنان هستند.
پیشرفت و درخشش، در راستای تاریخ
خلف حمود الخطیمی‌الخالدی خود را شاعری متمایل به جریان شعر نو اعلام کرد و گفت: شعر کویت، شبیه است به شعر بسیاری از کشورهای دیگر، از جمله ایران. تاریخ شعر کویت به تاسیس این کشور بر می‌گردد؛ پیشرفت و درخشش داشته است. در طول این تاریخ، مکتب‌های شعری متعددی در کویت بروز و ظهور یافته‌اند. اما عمده‌ی این سبک‌ها به سه جریان محدود می‌شود. جریان کلاسیک شعر کویت، که نماینده‌ی شعر قدیم است، امروز تحول در زبان و سبک را تجربه می‌کند. برخی جوانان هم به این نوگرایی‌ها تمایل و اشتغال دارند. شعر آزاد، جریان دیگری است که شعر کویت تجربه می‌کند. این گونه در دهه‌ی شصت میلادی تبلور یافته و هم‌چنان ادامه دارد. جریان سوم هم در ادوار بعدی بروز یافته و افراد برجسته‌ای به حوزه‌ی ادبیات و شعر کویت وارد کرده است.
وی، در انتها به نقایص موجود در حوزه‌ی ترجمه اشاره، و ابراز امیدواری کرد تا این آنها در آینده مرتفع شد.
ترجمه‌ی بد، اما کارساز
در انتهای این نشست، موسی بیدج، بر کاستی‌ها در امر ترجمه‌ی متون عربی و هم فارسی، تاکید کرد و ضمن اشاره به آماری گفت: طی چهل سال گذشته، تا به امروز در حوزه‌ی شعر و رمان، سیصد کتاب عربی به فارسی برگردانده شده است. در شرایط مشابه در کویت، تنها صد عنوان به عربی برگردانده شده است. این آمار از هر دو سو بسیار اندک است و به نظر می‌رسد قصوری بزرگ در مسیر غنای روابط فرهنگی بین دو کشور است. بدیهی است که ترجمه‌ی بد، بهتر است از این که ترجمه‌ای صورت نگیرد.
پایان پیام/
نظر شما