خبرگزاری شبستان: دعا در مسجد، نیایش و ستایش و جلوه ای از یاد خداوند متعال در مسجد است. دعا واژه ای عربی به معنای نیایش و خواستن و طلب مراد موردنظر توسط بنده و مخلوق از پروردگار عالم است.
دعاهایی که مستحب است در مسجد خوانده شوند
تشکیل مجالس دعاهای کمیل، ندبه، توسل، زیارت عاشورا، مناجات ها، تعقیبات، نمازهای یومیه در مساجد عبادتی بزرگ به شمار می آید، بی گمان چنین دعاهایی در معرض اجابت پروردگار عالم قرار می گیرند. برگزاری اینگونه مجالس در مساجد به طور منظم و متناسب با حال نمازگزاران از جنبه های تربیتی خوبی برخوردار است.
این مجالس پرفیض زمینه ی آشنایی و انس مومنان با فرهنگ دعاها پربار را فراهم می آورد. جذابیت بخشیدن به این برنامه ها و به ویژه سودمند و کوتاه برگزار نمودن آن می تواند باعث جلب شمار بیشتری از جوانان به شرکت در این مجالس باشد.
مورد دیگر که در خواندن دعا مهم است، این است که دعاهای گوناگونی که از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به یادگار مانده، استفاده شود، زیرا انتخاب دعاهای متعدد، مجالس دعا در مسجد را از حالت یکنواختی بیرون می آورد و باعث می شود مردم با بخشی از گنجینه های ارزشمندی که متاسفانه مهجور مانده، آشنا شوند.
در تعالیم دینی از اهل بیت (ع) در مورد دعا و ارتباط آن با مساجد به چند گونه تعلیم برمی خوریم که به ما رسیده است.
الف: دعاهایی که جزء آداب ورود و خروج در مساجد هستند به طوری که محقق اردبیلی می گوید: " مستحب است هنگام داخل شدن به مسجد دعا خوانده شود."
دعا هنگام داخل شدن در مسجد
عن فاطمه (س): کان رسول الله (ص) اذ ادخل المسجد صلی الله النبی (ص) قال : الله اغفرلی ذنوبی، وافتح لی ابواب رحمتک.
روایت موقوفه سماعه: قال ابی عبدالله (ع) قال اذا دخلت المسجد فقل: بسم الله و السلام علی رسول الله ان الله و ملائکه یصلون علی محمد و آل محمد و السلام علیهم و رحمه الله و برکاته، رب غفلرلی ذنوبی وافتح لی ابواب فضلک و اذا خرجت فقل مثل ذلک.
سماعه از امام صادق (ع) نقل می کنند که حضرت فرمودند: هنگامی که وارد مسجد شدی پس بگو: بنام خدا و سلام بر رسول خدا به درستی که خدا و ملائکه صلوات می فرستند بر محمد و آل محمد و سلام بر ایشان و رحمت خدا و برکاتش بر ایشان باد، پروردگارا گناهان مرا ببخش و درهای فضل خویش را بر من بازگردان و هرگاه که خارج شدی مثل همین را بگو.
روایت صحیحه عبدالله بن سنان: عن ابی عبدالله (ع) قال اذا دخلت المسجد فصل علی النبی (ص) و اذا خرجت فافعل ذلک.
امام صادق (ع) می فرمایند: "هرگاه داخل مسجد شدی صلوات بر محمد و آل محمد بفرست و هرگاه خارج شدی مثل همین را انجام بده."
یا در روایت دیگر آمده است که در هنگام داخل شدن مسجد این دعا خوانده شود.
اشهد ان لااله الاالله وحده لاشریک له، والله اکبر کبیرا، والحمدالله کثیرا، و سبحان الله بکره و اصیلا و لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم و صلی الله علی محمد و آله اجمعین.
دعا هنگام خروج از مسجد
اذا من المسجد، بسم الله، توکلت علی الله لاحول و الا قوه الا بالله.
ب: دعاهایی که برای مساجد خاص مانند مسجدالنبی (ص)، مسجدالحرام، مسجد صعصعه، مسجد سهله و مسجد کوفه وارد شده است.
به عنوان مثال: روایت صحیحه معاویه بن عمار: قال ابوعبدالله (ع): اذا فرغت من الدعاء عند قبر النبی (ص) فائت المنبر فامسحه بیدک و خذ برمانیه و هما السفلاوان و امسح عینیک و وجهک به فانه یقال انه شفاءللعین و قم عنده فاحمدالله و اثن علیه و سل حاجتک...
امام صادق (ع) می فرماید: "هنگامی که از دعا در نزد قبر مطهر پیامبر (ص) فارغ شدی، نزدیک منبر حضرت بیا و دو پایه ی آن را بگیر و به چشمان و صورتت با دستی که بر پایه های منبر است دست بکش، که گفته می شود: شفای چشم است و در نزد منبر در مسجدالنبی (ص) بایست پس خدا را ستایش کن و بر او درود و ثنا بفرست و حاجتت را بخواه.
و مانند مناجات حضرت علی (ع) در مسجد کوفه، که هر بند آن از آیات قرآن گرفته شده است، از مصادیق بارز دعا در مسجد است.
ج: آنچه از روایات و عمل امامان معصوم (ع) و در زمینه ی پیوند میان دعا – به طور کلی – و مسجد یا دعا در مسجد برمی آید.
نمونه هایی از دعای معصومین (ع) در مسجد
عن معاویه بن عمار قال: قلت له الصادق (ع): رجلان دخلا المسجد افتتحا الصلوه فی ساعه واحده فتلا هذا من القرآن و کانت تلاوته اکثر من دعائه و دعا هذا فکان دعاوه اکثر من تلاوته؛ ثم انصرفا فی ساعه واحده؛ ایهما افضل؟ فقال: کل فیه فضل وحسن : قال قلت: انی قد علمت ان کلاً حسن وان کلاً فیه فضل به قال: فقال: الدعاء افضل اما سمعت قول الله ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سید خلون جهنم داخرین.
هی والله افضل هی و الله افضل، هی والله افضل، الیس هی العباده؟ الیست اشد؟ هی والله اشد هی والله اشدهی والله اشد. ثلاث مرات.
معاویه بن عمار می گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: دو نفر به مسجد وارد می شوند و در یک زمان به نماز می ایستند یکی، بیشتر به تلاوت قرآن می پردازد و دیگری بیشتر دعا می کند و هر دو در وقت معینی از مسجد، خارج می شوند؛ کار کدامیک از این دو برتر است؟ امام (ع) فرمود: عمل هر دو دارای فضیلت است. راوی می گوید: به امام (ع) گفتم: می دانم که هر دو عمل، نیکو و دارای فضیلت است ولی می خواستم بدانم عمل کدامیک برتر است؟ امام (ع) فرمود: دعا برتر است آیا سخن خداوند متعال نشنیده ای که می فرماید: دعا کنید تا خواسته هایتان را اجابت نمایم؛ آنان که از عبادت من سرپیچی می کنند، به زودی با حالت خواری و زبونی به دوزخ وارد می شوند. آنگاه امام (ع) سه مرتبه فرمود: سوگند به خدا دعا برتر است، آیا دعا همان عبادت نیست؟ و سه مرتبه نیز فرمودند: سوگند به خدا دعا مهمتر است.
به هر حال، این حدیث گویای آن است که دعا در هر مکانی و به ویژه در مسجد دارای فضیلت ویژه ای است به طوری که امام صادق (ع) شیعیان خود را دستور می داد تا در موقع گرفتاریها و سختیها در مسجد حضور پیدا بکنند و پس از نماز برای برطرف شدن مشکلات دعا کنند.
روایت مرفوع فضل بن حسن بن طبرسی فی مجمع البیان: عن الصادق (ع) قال: ما یمنع احدیکم اذا دخل علیه غم من غموم الدنیا ان یتوضا ثم یدخل المسجد فیرکع رکعتین یدعوالله فیهما، اما سمعت الله یقول: واستعینو بالصبر و الصلاه.
ائمه معصومین (ع) خود نیز در عمل برای دعا در مسجد به تمام معنا عامل بودند و اهمیت قائل می شدند:
روایت صحیحه معاویه بن عمار: عن ابی عبدالله (ع) قال: کان (ابی) اذا طلب الحاجه طلبها عند زوال الشمس، فاذا اراد ذلک قدم شیئاً فتصدق به وشم شیئاً من طیب وراح الی المسجد و دعا فی حاجته بماشاءالله.
امام صادق (ع) فرمود: پدرم امام محمد باقر (ع) حاجت های خود را هنگام ظهر از خداوند درخواست می نمود او هرگاه حاجتی داشت، ابتدا چیزی در راه خدا صدقه می داد، بوی خوش به کار می برد، آنگاه به سوی مسجد می شتافت و حاجت خود را در انجا از خداوند طلب می کرد.
امام صادق (ع) در شبی از شبهای قدر با آنکه به سختی بیمار بود دستور داد وی را با همان حال بیماری به مسجد ببرند تا در خانه ی خدا به دعا و عبادت بپردازد.
از شواهد استفاده می شود که مسلمانان صدر اسلام بر این باور بودند که به هنگام بروز حوادث سخت باید در مسجد حاضر شوند و دعا کنند و ماجرای پناه آوردن ابولبابه به مسجد النبی (ع) به خوبی این باور مسلمانان را تایید می کند.
ابولبابه کسی است که در جنگ بنی قریظه دچار لغزش شد و از سر بی دقتی طرح پیامبر اکرم (ص) را درباره ی یهودیان بنی قریظه افشا نمود او پس از آگاهی نسبت به خطای خویش بی درنگ به مسجد آمد و هفت یا پانزده شبانه روز خود را به یکی از ستون های مسجد بست، تا اینکه خداوند توبه ی او را پذیرفت.
دعای طلب رزق در مسجد
عن الصادق (ع): غدوت بحول الله و قوته، غدوت بغیر حول منی و لا قوه ولکن بحولک یا رب و قوتک، ایالک برکه هذا الیوم و برکه اهله و اسالک ان ترزقنی من فضلک حلالا طیباً تسوقه الی بحولک و قوتک و انا خافض فی عافیتک.
دعا در مسجد به صورت دسته جمعی
دعا به صورت دسته جمعی از چهار نفر تا چهل نفر از مستحبات است و اگر این جمعیت در مسجد و خانه خدا مشغول دعا شوند بدون شک اگر از سر اخلاص باشد مورد استجابت پروردگار عالم قرار می گیرد و برگزاری مجالس دعا به صورت دسته جمعی در مسجد می تواند جنبه ی تربیتی و اصلاحی هم داشته باشد.
روایت مسند ابی خالد: قال ابوعبدالله (ع): ما من رهط اربعین رجلا اجتمعوا فدعوا الله عز و جل فی امرالاستجاب لهم، فان لم یکونوا اربعین فاربعه یدعون الله عز و جل عشر مرات الا استجاب الله لهم، فان لم یکونوا فواحد یدعوالله اربعین مره فیستجیب الله العزیز الجبارله.
بنابر این گزارش کتاب "احکام عبادات غیر صلاتی در مسجد" به قلم "محمد آفتابی" به رشته تحریر در آمده است.
پایان پیام/
نظر شما